• bloomberg
    Sponsored by

    Bloomberg

    Η πραγματική απειλή του Ερντογάν προς την ΕΕ είναι στα σύνορα με τη Συρία, όχι με την Ελλάδα

    • Bloomberg


    Μεταξύ του πλήθους ανθρώπων που έφτασαν στην παραμεθόρια πύλη του Pazarkule της Τουρκίας θέλοντας να περάσουν στην Ελλάδα για μια νέα ζωή ήταν ο Mohammed Riza Ansari, 31χρονος εργάτης σε οικοδομή.

    Όπως και πολλοί που κατασκήνωσαν στη νεκρή ζώνη την Κυριακή, ο Ansari κοιμάται στην ύπαιθρο από τότε που ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ανακοίνωσε ότι η Τουρκία ανοίγει τα δυτικά σύνορά της στην Ευρώπη ως απάντηση στις προσφυγικές πιέσεις από τη Συρία. Όπως πολλοί από αυτούς, δεν διέφυγε καθόλου από τον πόλεμο στη Συρία.

    «Μου αρέσει εδώ, αλλά δεν μπορώ να τα βγάλω πέρα στην Τουρκία πια, δεν υπάρχει δουλειά για μένα», δήλωσε ο Ansari, ένας Αφγανός που ζει στην κεντρική Τουρκία εδώ και επτά χρόνια. «Οι γονείς και τα αδέλφια μου σκοτώθηκαν στον πόλεμο στο Αφγανιστάν. Δεν έχω να χάσω τίποτα. Έτσι όταν άκουσα ότι άνοιξαν τις πόρτες, σκέφτηκα να το δοκιμάσω».

    Τα 3,6 εκατομμύρια Σύροι που είναι καταγεγραμμένοι στην Τουρκία αποτελούν τα δύο τρίτα του μεταναστευτικού πληθυσμού της χώρας, αλλά μόνο ένα κλάσμα αυτών εμφανίστηκε στα δυτικά σύνορα αφού ο Ερντογάν δήλωσε ότι είναι ελεύθεροι να τα διασχίσουν. Ο κίνδυνος για τις κυβερνήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι ότι η μάχη που μαίνεται για το τελευταίο οχυρό των ανταρτών στη Συρία θα ξεκλειδώσει ένα νέο κύμα προσφύγων που θα περάσουν από την Τουρκία στην Ευρώπη και θα μετατρέψουν τις απειλές του Ερντογάν σε πραγματικότητα. Η παρούσα προσκόλληση στα σύνορα της Τουρκίας με την ΕΕ μπορεί επομένως να είναι άστοχη και ο πραγματικός κίνδυνος να έγκειται στα νότια σύνορά της με τη Συρία.

    Η ανησυχία των Βρυξελλών

    Δεδομένης της μεταβαλλόμενης κατάστασης στο πεδίο της μάχης και της αβεβαιότητας για το τι συμβαίνει στα νοτιοανατολικά σύνορα της Ευρώπης, η αλλαγή θα μπορούσε να έρθει ραγδαία. Εάν η συνεχιζόμενη στρατιωτική εκστρατεία των υποστηριζόμενων από τη Ρωσία δυνάμεων του προέδρου της Συρίας Μπασάρ αλ Άσαντ οδηγήσει στην πτώση της Ιντλίμπ, περισσότεροι από 2 εκατομμύρια πρόσφυγες θα μπορούσαν να αποχωρήσουν – με την Τουρκία να δεσμεύεται ότι δεν θα σταθεί εμπόδιο στο δρόμο τους.

    Μια μεγάλη ανησυχία στις Βρυξέλλες είναι ότι η εξελισσόμενη κρίση στα ελληνοτουρκικά σύνορα είναι μια μικρή πρόγευση του τι μπορεί να συμβεί εάν υπάρξει νέα έξοδος προσφύγων από την Ιντλίμπ, σύμφωνα με έναν διπλωμάτη της ΕΕ. Σε αυτή την περίπτωση, ο Ερντογάν αναμένεται να ανοίξει τις πύλες, προκαλώντας μια μεγάλη μεταναστευτική κρίση στην Ελλάδα και σε όλη την Ευρώπη, δήλωσε ο διπλωμάτης, ζητώντας να μην κατονομαστεί λόγω της ευαισθησίας του θέματος.

    Η Τουρκία και η Ρωσία έχουν αναδειχθεί ως οι δυο κύριες δυνάμεις που καθορίζουν το μέλλον της Συρίας, αφού ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ αποφάσισε να αποσύρει τις αμερικανικές δυνάμεις από τη χώρα. Ωστόσο, ελλείψει ευρωπαϊκών δυνάμεων, η Άγκυρα αισθάνεται όλο και περισσότερο μόνη της, καθώς αντιμετωπίζει ένα αυξανόμενο κόστος στη Συρία, όπου μάχεται τις δυνάμεις του Άσαντ. Με τη ρωσική αεροπορική ισχύ να υποστηρίζει τον Άσαντ, ο στρατός της Τουρκίας έχασε τουλάχιστον 36 στρατιώτες την περασμένη εβδομάδα, αυξάνοντας τους θανάτους σε πάνω από 50 μόνο τον Φεβρουάριο.

    Αντιδρώντας, ο πρόεδρος της Τουρκίας, ο οποίος επί μακρόν διαμαρτυρόταν ότι η Ευρώπη δεν έχει υπάρξει αρκετά υποστηρικτική, παρότι η Άγκυρα υποστηρίζει ότι έχει δαπανήσει 40 δισ. δολάρια για τους πρόσφυγες, δήλωσε ότι θα ανοίξει τα σύνορα για όσους θέλουν να ταξιδέψουν στη γειτονική Ελλάδα και πέραν αυτής.

    Όμως δεν είναι τόσο απλό. Ο Ερντογάν μπορεί και πάλι να χρειαστεί ευρωπαϊκή στήριξη, καθώς προετοιμάζεται για μία πιθανόν ιστορική συνάντηση με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν για το μέλλον της Συρίας, που έχει οριστεί για την Πέμπτη. Η τακτική του να απειλεί τις ευρωπαϊκές δυνάμεις εξαπολύοντας πρόσφυγες έχει προκαλέσει οργή, υπενθυμίζοντας ότι η Τουρκία εξαρτάται από την Ευρώπη οικονομικά και χρηματοπιστωτικά και έτσι το χαρτί του δεν είναι τόσο δυνατό όσο φαίνεται.

    Σε μια ασυνήθιστα αυστηρή δήλωση, η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ ανέφερε ότι θα μπορούσε να κατανοήσει πως ο Ερντογάν περιμένει περισσότερα από την Ευρώπη, αλλά κρίνει «απαράδεκτο» το ότι ο πρόεδρος και η κυβέρνησή του διαπραγματεύονται «στην πλάτη των προσφύγων» και όχι με τους ηγέτες της ΕΕ. Η Μέρκελ δήλωσε ότι θα έχει περαιτέρω συνομιλίες με την Τουρκία για το πώς θα «βρεθεί μία ισορροπία υποστήριξης από την ΕΕ».

    «Υπάρχουν πολλές υπόνοιες και προκλήσεις» πίσω από την απόφαση της Τουρκίας να ανοίξει τα δυτικά της σύνορα για τους πρόσφυγες, σύμφωνα με τον Emile Hokayem, ανώτερο στέλεχος για την ασφάλεια στη Μέση Ανατολή στο Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών, ένα think tank με έδρα το Λονδίνο. Ο ίδιος επεσήμανε τη μεγάλη διαφορά μεταξύ των ακόμα μικρών αριθμών ανθρώπων που έχουν εγκαταλείψει την Τουρκία και τους δυσοίωνους ισχυρισμούς της κυβέρνησης για πάνω από 100.000 καθ΄οδόν.

    Είμαστε πολύ μακριά από την κρίση μετανάστευσης του 2015, όσον αφορά στον αριθμό των ανθρώπων που βρίσκονται εν κινήσει.

    Πολυσύχναστες γειτονιές

    Υπάρχει ένας απλός λόγος για την απροθυμία των Σύρων να κάνουν ένα επικίνδυνο ταξίδι διαμέσου των συνόρων της ΕΕ που υπερασπίζεται σθεναρά η Ελλάδα: έχουν πολλά να χάσουν μετά την εγκατάστασή τους στην Τουρκία. Οι επίσημες εκτιμήσεις φέρνουν τον αριθμό των Σύρων που έχουν γεννηθεί στη γειτονική Τουρκία αφού οι γονείς τους εκτοπίστηκαν από τον εμφύλιο πόλεμο που κρατάει 9 χρόνια σε περίπου μισό εκατομμύριο. Η Κωνσταντινούπολη σήμερα φιλοξενεί πολυσύχναστες συνοικίες Συρίων, όπου οι τοπικές επιχειρήσεις ευδοκιμούν εν μέρει χάρη στο εμπόριο με τη συριακή κοινότητα.

    Ως εκ τούτου, η απόφαση του Ερντογάν να ανοίξει τις πόρτες «απευθύνεται κυρίως σε παράτυπους μετανάστες από χώρες όπως το Αφγανιστάν, το Ιράν και το Πακιστάν, οι οποίοι κινδυνεύουν με απέλαση, περισσότερο από τους Σύρους πρόσφυγες», δήλωσε ο Μουράτ Ερντογάν, καθηγητής στο Τουρκο-γερμανικό πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης. ο οποίος έχει απλή συνωνυμία με τον Τούρκο πρόεδρο.

    Το 2016, ο Ερντογάν συμφώνησε να σταματήσει τις μεταναστευτικές ροές μετά από μία συμφωνία με την ΕΕ, με επικεφαλής τη Μέρκελ, η οποία περιείχε δέσμευση ύψους 6 δισεκατομμυρίων ευρώ για να μετριάσει τη δημοσιονομική επιβάρυνση της Τουρκίας από τη φιλοξενία εκατομμυρίων Σύρων. Η συμφωνία αυτή έθεσε ένα απότομο τέλος στα πλήθη των προσφύγων που εμφανίζονταν συνήθως στις ακτές του Αιγαίου, μήκους 2.800 χιλιομέτρων. Ο Erodan δήλωσε τη Δευτέρα ότι η ΕΕ δεν τήρησε τις δεσμεύσεις της και ότι η Τουρκία δεν θέλει πλέον τους πόρους που η ΕΕ της προσφέρει ετεροχρονισμένα.

    «Οι αιτούντες άσυλο και οι πρόσφυγες είναι ελεύθεροι να εγκαταλείψουν τις περιοχές τους και να επιλέξουν τη χώρα όπου θέλουν να ζήσουν» σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, δήλωσε ο Ερντογάν.

    Αυτή η στάση, αν διατηρηθεί, απειλεί να ξαναφέρει εκείνες τις σκηνές απελπισίας, εάν πέσει η Ιντλίμπ. Οι Σύροι που δεν έχουν πολλά να χάσουν, όπως ο 71χρονος Mohammed Haboul από το Χαλέπι, είναι ήδη έτοιμοι να προσπαθήσουν να περάσουν στην Ελλάδα. Ταξίδεψε επί 16 ώρες με το λεωφορείο από τη νότια επαρχία Mersin με το γιο του, τη νύφη του και τέσσερα εγγόνια, όταν άκουσε ότι τα σύνορα ήταν ανοιχτά.

    «Μου αρέσει ο Ερντογάν, νομίζω ότι είναι καλός ηγέτης, καλός μουσουλμάνος, σε αντίθεση με τον Μπασάρ αλ Ασαντ», δήλωσε ο Haboul. «Αλλά το πρόβλημα είναι ότι η οικονομία είναι πραγματικά άσχημη εδώ και με το ζόρι τα βγάζουμε πέρα».



    ΣΧΟΛΙΑ