Ξεχάστε το ΑΕΠ – Χρειαζόμαστε ένα σύγχρονο μέτρο ανάπτυξης για τον 21ο αιώνα

Είναι εξαιρετικά σημαντικό να παρακολουθούμε την κοινωνική πρόοδο και να σχεδιάζουμε πολιτικές που ανταποκρίνονται στις προκλήσεις του 21ου αιώνα, όπως η κλιματική αλλαγή, η περιθωριοποίηση πάνω από ενός δισεκατομμυρίου ανθρώπων, η εξάντληση των φυσικών πόρων και οι αναδυόμενες υγειονομικές κρίσεις που οφείλονται στη ρύπανση. Χρειαζόμαστε αξιόπιστες μετρήσεις για να γνωρίζουμε πώς αποδίδουμε με βάση τα κριτήρια της οικονομίας μας, της αειφορίας και της κοινωνικής μας αρμονίας.

Δυστυχώς, το ραντάρ μας για την παρακολούθηση της προόδου δεν είναι καθόλου ικανοποιητικό. Οι χώρες εξακολουθούν να χρησιμοποιούν ένα σύστημα του 20ού αιώνα για τη μέτρηση της ευημερίας: το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν ή ΑΕΠ.

Το ΑΕΠ παρέχει αρκετά ικανοποιητικές μετρήσεις για την παραγωγή, τα έσοδα και τις δαπάνες και είναι απαραίτητο για την κατανόηση και την χάραξη δημοσιονομικών και νομισματικών πολιτικών. Αλλά αυτό το μέτρο αποτυγχάνει απολύτως όταν πρόκειται για την ευημερία. Ο δημιουργός του, Simon Kuznets, προειδοποίησε πριν από μισό αιώνα ότι είναι χρήσιμο κυρίως για την παρακολούθηση του εισοδήματος. Πιο πρόσφατα, άλλοι οικονομολόγοι εκτιμούν ότι τα στοιχεία για τις αλλαγές του κατά κεφαλήν πλούτου όλων των τύπων είναι καθοριστικής σημασίας για την παρακολούθηση της βιωσιμότητας.

Ως εκ τούτου, αυξάνεται το διεθνές ενδιαφέρον για ένα εργαλείο που εξακολουθεί να καταγράφει το οικονομικό και τα παραγωγικό κεφάλαιο, αλλά και τις δεξιότητες του ανθρώπινου δυναμικού μας (ανθρώπινο κεφάλαιο), τη συνοχή στην κοινωνία μας (κοινωνικό κεφάλαιο) και την αξία του περιβάλλοντός μας (φυσικό κεφάλαιο).

Οι εργασίες έχουν προχωρήσει σε ορισμένα από αυτά τα στοιχεία. Ο Δείκτης Περιεκτικής Ευημερίας υπό την αιγίδα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών δείχνει τη συγκέντρωση, μέσω λογιστικής και σκιώδους τιμολόγησης του παραγόμενου κεφαλαίου, του φυσικού κεφαλαίου και του ανθρώπινου κεφαλαίου για 140 χώρες. Ο παγκόσμιος ρυθμός αύξησης του πλούτου που παρακολουθεί ο δείκτης αυτός είναι πολύ χαμηλότερος από την αύξηση του ΑΕΠ. Στην πραγματικότητα, τα δεδομένα του 2018 υποδηλώνουν ότι το φυσικό κεφάλαιο μειώθηκε για 140 χώρες για την περίοδο 1992-2014.

Είναι ενδιαφέρον ότι πολλές χώρες καταγράφουν την αύξηση του ΑΕΠ ενώ χάνουν φυσικό κεφάλαιο. Μπορεί κανείς να δει το αντιστάθμισμα μεταξύ διαφόρων τύπων κεφαλαίου, αλλά η έκθεση δείχνει σαφώς ότι η ανάμειξη εισοδήματος με πλούτο είναι κακή οικονομική πρακτική και επικίνδυνη για τη μέτρηση της βιωσιμότητας.

Τα ευρήματα του Δείκτη περιλαμβάνουν ισχυρές συστάσεις για την επίτευξη των παγκόσμιων στόχων βιωσιμότητας, συμπεριλαμβανομένων των στόχων της βιώσιμης ανάπτυξης του ΟΗΕ. Η στενή παρακολούθηση των παραγωγικών βάσεων των χωρών είναι καίριας σημασίας, καθώς μία πτωτική βάση assets συνεπάγεται μια μη βιώσιμη πορεία. Πολλά από τα assets που είναι κρίσιμα για τη διατήρηση των παραγωγικών βάσεων είτε δεν υπολογίζονται, είτε υπολογίζονται σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα από ό, τι θα έπρεπε. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για το φυσικό κεφάλαιο και τα assets του ανθρώπινου κεφαλαίου. Τα assets του φυσικού κεφαλαίου, όπως τα δάση και τα υδάτινα σώματα, αποτιμώνται μόνο για τα προϊόντα που παρέχουν στην αγορά, όπως η ξυλεία και τα ψάρια. Ωστόσο, αυτά τα οικοσυστήματα προσφέρουν μια πολύ μεγαλύτερη γκάμα υπηρεσιών, όπως ο καθαρισμός των υδάτων, η ρύθμιση των υδάτων και η παροχή βιοτόπων για είδη ζωής, μεταξύ πολλών άλλων. Αυτές είναι σαφώς πολύτιμες υπηρεσίες.

Ο δείκτης περιεκτικής ευημερίας βοηθά επίσης τους διαμορφωτές πολιτικής να προετοιμαστούν για τη διαπραγμάτευση για μειώσεις των αερίων του θερμοκηπίου, καθώς και για αποζημιώσεις που προκύπτουν από την κλιματική αλλαγή. Περαιτέρω, προηγούμενες εκθέσεις έδειξαν με ακρίβεια πώς οι χώρες μπορούν να γίνουν μη βιώσιμες σε απόλυτους όρους όταν συνυπολογίζεται η αύξηση του πληθυσμού. Η κατανόηση της επίδρασης του ρυθμού αύξησης του πληθυσμού στις παραγωγικές βάσεις είναι μια κρίσιμη μεταβλητή που οι ηγέτες πρέπει να συνεκτιμήσουν στην χάραξη πολιτικής.

Άρα, έχει σημειωθεί αναλυτική πρόοδος, αλλά εξακολουθεί να υπάρχει ανάγκη να συγκεντρωθούν και τα πέντε στοιχεία ευημερίας – οικονομικό, παραγωγικό, φυσικό, ανθρώπινο και κοινωνικό κεφάλαιο – σε ένα πλαίσιο.

Μια νέα καναδική έκθεση το κάνει αυτό.

Το project του “Αναλυτικού Πλούτου” του Καναδά προσθέτει έναν αριθμό για την αξιολόγηση και τη χάραξη πολιτικής πέρα από το ΑΕΠ: ένα κατά κεφαλήν άθροισμα των πέντε στοιχείων της ευημερίας. Βασίζεται σε στοιχεία από την στατιστική υπηρεσία του Καναδά, μία από τις καλύτερες στατιστικές υπηρεσίες στον κόσμο, η οποία προσμετρά πολλά στοιχεία ευημερίας χωριστά, σε ποικίλους βαθμούς βάθους.

Η έκθεση χτυπά αρκετά “καμπανάκια”, κυρίως για το ότι ο συνολικός πλούτος των Καναδών αυξήθηκε μόνο με ετήσιο μέσο όρο 0,2% από το 1980 έως το 2015. Αντίθετα, το ΑΕΠ αυξήθηκε με ετήσιο μέσο όρο 1,31% την ίδια περίοδο. Με άλλα λόγια, τα καλά αποτελέσματα του ΑΕΠ των Καναδών δεν έχουν ένα ισχυρό θεμέλιο που να αντανακλά την αύξηση των δυνατοτήτων εισοδήματος, τα βιώσιμα φυσικά αποθέματα και το διαφοροποιημένο χρηματοοικονομικό και παραγωγικό κεφάλαιο.

Υπάρχει περιθώριο για αυτή τη μελέτη να αναπτυχθεί σε βάθος και εύρος. Η καναδική ομοσπονδιακή κυβέρνηση θα πρέπει να κατευθύνει τη στατιστική υπηρεσία του Καναδά για να αναφέρει τακτικά τη βαθμολογία αναλυτικού πλούτου της χώρας.

Οι άνθρωποι αξίζουν μια ακριβή αίσθηση για το πόσο καλά αποδίδουν οι οικονομίες τους ως προς τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα. Το ΑΕΠ έχει και πάντα θα έχει πολύτιμα βραχυπρόθεσμα στοιχεία, αλλά για να ανταποκριθούμε στις πιέσεις του 21ου αιώνα χρειαζόμαστε ένα σύγχρονο οικονομικό μέτρο. Ο Καναδάς μπορεί να καθοδηγήσει τον κόσμο ως το πρώτο έθνος που θα υιοθετήσει τον αναλυτικό πλούτο, δεσμευόμενος στις γνώσεις που ενδυναμώνουν την ουσιαστική δράση.

Το κείμενο δημοσιεύθηκε στο world economic forum.org και συγγραφέας είναι ο Pushpam Kumar, Ανώτατος Οικονομικός Σύμβουλος στο Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών