Το βρώμικο μυστικό των ηλεκτρικών οχημάτων

Ο αριθμός των ηλεκτρικών οχημάτων στους δρόμους του κόσμου αυξάνεται γρήγορα. Τα τελευταία στοιχεία δείχνουν ότι υπάρχουν περισσότερα από τρία εκατομμύρια και οι πωλήσεις αυξάνονται  σχεδόν κατά 75% ετησίως. Αλλά τώρα έχουν δημιουργηθεί αμφιβολίες σχετικά με την ηθική πλευρά της αγοράς ενός τέτοιου οχήματος.

Η Διεθνής Αμνηστία αναφέρει ότι οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης παιδικής εργασίας, στην εξόρυξη μεταλλευμάτων, όπως το κοβάλτιο, που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή των τις μπαταριών των ηλεκτρικών οχημάτων, υπονομεύουν τους ηθικολογικούς ισχυρισμούς για τα αυτοκίνητα.

Ο Kumi Naidoo, Γενικός Γραμματέας της Αμνηστίας, δήλωσε στην πρόσφατη Σύνοδο Nordic EV στο Όσλο ότι η κλιματική αλλαγή δεν πρέπει να αντιμετωπιστεί εις βάρος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. «Χωρίς ριζικές αλλαγές, οι μπαταρίες που τροφοδοτούν τα πράσινα οχήματα θα συνεχίσουν να στιγματίζονται από παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων», δήλωσε.

Παιδική εργασία

Η Αμνηστία επισημαίνει σοβαρούς κινδύνους για την υγεία των παιδιών και των ενηλίκων εργαζομένων στα ορυχεία κοβαλτίου στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, που τεκμηριώνεται σε έκθεση που εξέδωσε. Περισσότερο από το ήμισυ του κοβαλτίου του πλανήτη προέρχεται από το νότιο τμήμα της ΛΔ Κονγκό, μεγάλο μέρος αυτού από ανεξάρτητα ορυχεία που παράγουν το 20% της παραγωγής της χώρας.

Ερευνητές που επισκέφθηκαν εννέα τοποθεσίες, συμπεριλαμβανομένων βαθέων ορυχείων που σκάφτηκαν με το χέρι χρησιμοποιώντας απλά εργαλεία, είδαν ανθρακωρύχους σε ανεξάρτητα ορυχεία ηλικίας έως και επτά ετών. Ανθρακωρύχοι, οι νεώτεροι από τους οποίους αποκόμιζαν μόλις 1 δολάριο την ημέρα, ανέφεραν ότι πάσχουν από χρόνια πνευμονική ασθένεια από την έκθεσή τους σε σκόνη κοβαλτίου.

Το κοβάλτιο από αυτά τα ορυχεία πωλείται σε μεγάλους παραγωγούς. Καμία χώρα δεν έχει νόμους που να υποχρεώνουν τους παραγωγούς να αποκαλύπτουν τις αλυσίδες εφοδιασμού τους, κάτι που η Αμνηστία λέει ότι σημαίνει πως η πιθανότητα οι μπαταρίες των ηλεκτρικών οχημάτων να είναι «μολυσμένες με παιδική εργασία και άλλες παραβιάσεις» είναι απαράδεκτα υψηλή.

Η κατασκευή μπαταριών αντιπροσωπεύει σήμερα το 60% των 125.000 τόνων κοβαλτίου που εξορύσσεται παγκοσμίως κάθε χρόνο.

Μια κίνηση του περασμένου έτους από το Ανταλλακτήριο Μετάλλων του Λονδίνου για την απαγόρευση της πώλησης μολυσμένου κοβαλτίου συνάντησε αντίσταση από μια κοινοπραξία 14 ΜΚΟ, συμπεριλαμβανομένης της Αμνηστίας, για το λόγο ότι απλώς θα οδηγούσε το εμπόριο στη μαύρη αγορά. Ζήτησαν μεγαλύτερη ιχνηλασιμότητα των πηγών των ορυκτών.

Η Παγκόσμια Συμμαχία Μπαταρίας του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ επισημαίνει δύο μεγάλες προκλήσεις:

«Πρώτον, οι πρώτες ύλες που χρειάζονται για τις μπαταρίες εξορύσσονται με υψηλό τίμημα για τον άνθρωπο και το περιβάλλον, όπως για παράδειγμα η παιδική εργασία, οι κίνδυνοι για την υγεία και την ασφάλεια στην ανεπίσημη εργασία, η φτώχεια και τη ρύπανση. Δεύτερον, υπάρχει μία πρόκληση όσον αφορά στην ανακύκλωση των 11 εκατομμυρίων τόνων χρησιμοποιημένων μπαταριών ιόντων λιθίου που προβλέπεται να απορριφθούν μέχρι το 2030, με ελάχιστα συστήματα που θα επιτρέψουν την επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωσή τους σε μία κυκλική οικονομία για μπαταρίες».

Το Φόρουμ του ΟΟΣΑ για τις υπεύθυνες αλυσίδες εφοδιασμού ορυκτών συνέρχεται στο Παρίσι τον επόμενο μήνα, όπου τα μέλη του αναμένεται να ζητήσουν από τις εταιρείες να προσδιορίσουν τις πηγές κοβαλτίου τους. Η Apple, η BMW, η Daimler, η Renault και η εταιρεία κατασκευής μπαταριών Samsung SDI έχουν ήδη συμφωνήσει να δημοσιοποιήσουν τα δεδομένα της αλυσίδας εφοδιασμού τους.

Η Αμνηστία αναφέρει ότι το μεγαλύτερο μέρος της κατασκευής μπαταριών ιόντων λιθίου πραγματοποιείται στην Κίνα, τη Νότια Κορέα και την Ιαπωνία, όπου η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας παραμένει εξαρτώμενη από τον άνθρακα και άλλα ορυκτά καύσιμα. Λέει ότι οι κατασκευαστές πρέπει να αποκαλύπτουν το αποτύπωμα άνθρακα των προϊόντων τους.

Επιτάχυνση της βιομηχανίας

Η ιδιοκτησία ηλεκτρικών αυτοκινήτων αυξάνεται γρήγορα. Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας προβλέπει ότι 125 εκατομμύρια θα χρησιμοποιύνται παγκοσμίως μέχρι το 2030 και ενδεχομένως αυτός ο αριθμός να διπλασιαστεί εάν οι κυβερνήσεις επιταχύνουν τον ρυθμό των νομοθετικών αλλαγών.

Πέρυσι, 2,1 εκατομμύρια νέα ηλεκτρικά οχήματα πωλήθηκαν παγκοσμίως. Η Κίνα είναι η μεγαλύτερη αγορά ηλεκτρικών αυτοκινήτων στον κόσμο, αντιπροσωπεύοντας 1,2 εκατομμύρια – το 56% όλων των ηλεκτρικών οχημάτων που πωλήθηκαν το 2018. Η Κίνα αντιπροσωπεύει επίσης το 99% των πωλήσεων ηλεκτρικών φορτηγών, λεωφορείων, μοτοσυκλετών και σκούτερ.

Οι ΗΠΑ αναδείχθηκαν μακράν δεύτερες με 361.000 νέα ηλεκτρικά αυτοκίνητα που πωλήθηκαν το 2018, σχεδόν τα μισά από τα οποία ήταν το νέο μοντέλο Tesla 3. Όσον αφορά στο μερίδιο αγοράς, η Νορβηγία πρωτοστατεί – το 49% των νέων αυτοκινήτων που πωλήθηκαν ήταν καθαρά ή υβριδικά ηλεκτρικά.

Η πίεση για «πράσινα» οχήματα αυξάνεται καθώς επίκεινται απαγορεύσεις στις πωλήσεις νέων αυτοκινήτων με ορυκτά καύσιμα στην Ευρώπη. Η Γερμανία θα σταματήσει την πώληση όλων των νέων βενζινοκίνητων και πετρελαιοκίνητων οχημάτων από το 2030, η Σκωτία από το 2032 και η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο από το 2040.

Πολύς δρόμος ακόμα

Αλλά ο στόχος της οδήγησης με μηδενικές εκπομπές είναι ακόμα πολύ μακριά. Τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα εξακολουθούν να αντιπροσωπεύουν μόνο το 2,4% των παγκόσμιων νέων πωλήσεων και παρά το θεαματικό ποσοστό της Νορβηγίας, τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα εξακολουθούν να αντιπροσωπεύουν μόνο ένα στα οκτώ οχήματα στους δρόμους του Όσλο.

Οι πωλήσεις σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες είναι πολύ χαμηλότερες. Στην Ιταλία, μόλις το 0,26% των νέων πωλήσεων πέρυσι ήταν ηλεκτρικά αυτοκίνητα, ενώ οι αγοραστές προτιμούν το ντίζελ από τη βενζίνη. Ακόμη και στην Ισπανία, η οποία είναι σημαντικός παραγωγός αυτοκινήτων, μόνο το 0,5% των νέων πωλήσεων ήταν ηλεκτρικά.

Το κείμενο δημοσιεύθηκε στο world economic forum.org και συγγραφέας είναι o Douglas Broom.