Το εμπόριο δεν είναι όπλο. Ας μην το χρησιμοποιούμε ως τέτοιο.

Στη Διάσκεψη για την Ασφάλεια του Μονάχου την περασμένη εβδομάδα, συντόνισα μια συζήτηση με ενδιαφέροντα τίτλο: μπορούμε να κάνουμε και πάλι [οικονομικούς] ανταγωνιστές όπως οι ΗΠΑ, η Ευρώπη και η Κίνα να συναλλάσσονται ξανά;

Το να πρέπει να θέσουμε μια τέτοια ερώτηση σε μια διάσκεψη που θέλει να «συμβάλει στην ειρηνική επίλυση των συγκρούσεων με τη διατήρηση ενός διαρκούς, επιμελημένου και ανεπίσημου διαλόγου» είναι κάτι το παράξενο.

Για δεκαετίες, το εμπόριο υπήρξε ο υπ’ αριθμόν ένα τρόπος για τις χώρες σε όλο τον κόσμο να συνεργαστούν ειρηνικά, να οικοδομήσουν δεσμούς και να παράγουν πλούτο, και έχει υπάρξει εξαιρετικά επιτυχημένο σε αυτό.

Η παγκοσμιοποίηση έχει επιτρέψει σε δισεκατομμύρια ανθρώπους να ενταχθούν σε ένα παγκόσμιο εμπορικό σύστημα και να απομακρυνθούν από τη φτώχεια. Και το εμπόριο έχει μειώσει, όχι αυξήσει, το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών παγκοσμίως.

Ο συνολικός αντίκτυπος των εμπορικών συγκρούσεων ήταν να ασκηθεί πίεση στο παγκόσμιο εμπόριο. Βαίνοντας μειούμενη από το 2008 ως ποσοστό του ΑΕΠ, η ανάπτυξη του εμπορίου επηρεάζει αρνητικά τώρα την οικονομική ανάπτυξη.

Στο Νταβός, το ΔΝΤ μείωσε τις προβλέψεις του για παγκόσμια ανάπτυξη, επικαλούμενο τις εμπορικές εντάσεις. «Η υψηλότερη αβεβαιότητα στο εμπόριο θα επιβραδύνει περαιτέρω τις επενδύσεις και θα διαταράξει τις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού», δήλωσε η επικεφαλής οικονομολόγος του, Gita Gopinath.

Αυτό δεν πρέπει να αποτελεί έκπληξη. Το εμπόριο δεν είναι όπλο, και οι εμπορικοί πόλεμοι συχνά οδηγούν σε μια κατάσταση όπου όλοι βγαίνουν χαμένοι. Η «νίκη» τους απλώς δεν μπορεί να γίνει χωρίς να βλάψει και τις δύο πλευρές.

Ας σκεφτούμε εν προκειμένω κάποιες παρεξηγήσεις σχετικά με το παγκόσμιο εμπόριο, όπως αυτές αναπτύχθηκαν από το Παγκόσμιο Συμβούλιο του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ για το Διεθνές Εμπόριο και τις Επενδύσεις.

Το Συμβούλιο κατέδειξε πρόσφατα ότι τα εμπορικά ελλείμματα δεν είναι άσχημα καθαυτά, ότι το διμερές εμπόριο μεταξύ κρατών δεν χρειάζεται να είναι ισορροπημένο και ότι τα ελλείμματα δεν πρέπει να σημαίνουν απώλειες θέσεων εργασίας ή χαμηλότερη οικονομική ανάπτυξη.

Ως απόδειξη, σκεφτείτε ότι η αύξηση της απασχόλησης στις ΗΠΑ αναπτύχθηκε ιστορικά παράλληλα με τις εισαγωγές και ότι ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ ήταν υψηλότερος όταν το εμπορικό ισοζύγιο ήταν χαμηλότερο.

Εν όψει τέτοιων στοιχείων και άλλων στατιστικών στοιχείων που δείχνουν ότι το παγκόσμιο εμπόριο αποτελεί έναν ασύγκριτο μοχλό παγκόσμιας ευημερίας, θα πρέπει να μη σκεφτόμασε καν να χρησιμοποιήσουμε το εμπόριο ως όπλο.

Οι αλυσίδες εφοδιασμού και οι νομισματικές αγορές είναι τόσο ενσωματωμένες, ώστε η λήψη μονομερών μέτρων για την αλλαγή τους μπορεί να έχει σοβαρές και ανεπιθύμητες συνέπειες.

Αν οι χώρες λάβουν μέτρα για να εισάγουν λιγότερα, για παράδειγμα, η ζήτηση για ξένο νόμισμα πιθανόν να μειωθεί. Επομένως, το δικό τους νόμισμα είναι πιθανό να ανατιμηθεί και οι εξαγωγές τους θα γίνουν ακριβότερες και θα τις απομακρύνουν από την αγορά.

Αντ ‘αυτού, η καλύτερη εστίαση θα ήταν να διασφαλιστεί ότι τα εμπορικά οφέλη κατανέμονται εξίσου εντός των κρατών και ότι συμβάλλουν στη δημιουργία μιας πιο δίκαιης και χωρίς αποκλεισμούς οικονομικής ανάπτυξης.

Η ευθύνη εδώ έγκειται πρωτίστως στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής που έχουν να κάνουν με μεγάλες πολυεθνικές, και με εταιρείες που ενεργούν προς το συμφέρον όλων των μετόχων τους. Οι κυβερνήσεις έχουν την εντολή και την εξουσία να διορθώνουν την αγορά. Θα πρέπει να τη χρησιμοποιήσουν πιο αποφασιστικά και πάλι.

Η δική μου χώρα, η Νορβηγία, μπορεί να χρησιμεύσει ως παράδειγμα για το πώς γίνεται αυτό. Ως υπουργός Εμπορίου, Περιβάλλοντος και Εξωτερικών, βοήθησα στη δημιουργία πολιτικών που ανήκουν σε αυτό που έχουμε αποκαλέσει «το σκανδιναβικό μοντέλο».

Το μοντέλο αυτό συνεπαγόταν το άνοιγμα της οικονομίας και την υιοθέτηση του ελεύθερου εμπορίου, εφαρμόζοντας πολιτικές που προστατεύουν τους εργαζόμενους και εξασφαλίζουν την ύπαρξη ισχυρού δικτύου κοινωνικής προστασίας και υγειονομικής περίθαλψης για όλους.

Σε ένα περιβάλλον όπου όλοι οι πολίτες, τόσο οι ιδιώτες όσο και οι εταιρικοί, ενθαρρύνονται να κάνουν το δικό τους κομμάτι, δουλεύοντας παραγωγικά και πληρώνοντας φόρους, τα μέτρα αυτά σημαίνουν κέρδος για όλους. Οι σκανδιναβικές χώρες είναι μεταξύ των πλουσιότερων, πιο ισότιμων και πιο ανοικτών στον κόσμο.

Τα τελευταία χρόνια, και κατά τη διάρκεια μιας συνόδου που συντόνισα στη Διάσκεψη για την Ασφάλεια του Μονάχου, ακούσαμε και είδαμε ποια θα ήταν η εναλλακτική λύση: οι εμπορικοί πόλεμοι που οδηγούν στην καλύτερη περίπτωση σε μείωση της ευημερίας, ή στη σκλήρυνση των γεωπολιτικών εντάσεων και στη χειρότερη περίπτωση σε έναν πραγματικό πόλεμο.

Αντιμέτωποι με αυτή την επιλογή, θα πρέπει να είναι προφανές ποια διαδρομή πρέπει να επιλέξουμε. Το εμπόριο δεν είναι όπλο και ο πόλεμος δεν είναι προς το συμφέρον κανενός. Ας βελτιώσουμε την παγκοσμιοποίηση, όχι να την εξαλείψουμε.

Το κείμενο δημοσιεύθηκε στο world economic forum.org και συγγραφέας είναι ο Børge Brende