Το χάος γύρω από το Brexit μπορεί να αποβεί μοιραίο

Οι συνομιλίες για το Brexit έχουν ξεκινήσει και δεν υπάρχουν ακόμη πολλές ενδείξεις ότι το Ην. Βασίλειο ακολουθεί μια κατανοητή στρατηγική. Τα πάντα βρίσκονται σε αποδιοργάνωση.

Το χάος φέρνει τη διαπραγμάτευση πιο κοντά σε δύο πιθανά αρνητικά αποτελέσματα. Το πρώτο είναι ότι το Ηνωμένο Βασίλειο θα βγει άτσαλα από την Ευρωπαϊκή Ένωση το 2019 χωρίς να έχει επιτευχθεί κάποια συμφωνία. Αυτό θα προκαλέσει τεράστια αναστάτωση της οικονομικής δραστηριότητας -ζημιά που θα χρειαστούν χρόνια για να διορθωθεί.

Το δεύτερο κακό ενδεχόμενο, εάν η κυβέρνηση συνεχίσει να πετάει άτσαλα και η διετής προθεσμία προχωρήσει, είναι ότι η κοινή γνώμη θα κλυδωνιστεί. Θα μπορούσε να λάβει χώρα ένα δεύτερο δημοψήφισμα και να αντιστραφεί η απόφαση του περασμένου έτους για εγκατάλειψη της ΕΕ. Κάποτε θεωρούσα αυτό το σενάριο εξαιρετικά απίθανο. Τώρα νομίζω ότι είναι απλά όχι και τόσο δυνατό και ότι η υποστήριξη για αυτό αυξάνεται (αν και δεν είμαι σίγουρος εάν η υποστήριξη από τον Tony Blair, τον μη δημοφιλή πρώην πρωθυπουργό της Βρετανίας, βοηθά).

Ίσως να αναρωτιέστε, γιατί θα ήταν άσχημα να επανεξεταστεί η απόφαση για αποχώρηση;

Κατ ‘αρχάς, μην υποθέσετε ότι ένα δεύτερο δημοψήφισμα θα έβγαζε άλλο αποτέλεσμα. Οι Remainers της Βρετανίας φαίνεται να θεωρούν δεδομένο ότι θα επικρατήσει η κοινή λογική την επόμενη φορά. Η πλειοψηφία υπέρ της εξόδου από την ΕΕ στην ψηφοφορία του περασμένου έτους ήταν μικρή, αλλά να θυμάστε ότι το “Leave” κέρδισε παρά τις τεράστιες και πολυάριθμες προτροπές της κυβέρνησης, των οικονομολόγων κάθε είδους και γενικά της ελίτ. Υπάρχει λόγος που η Βρετανία ήταν πάντα παράταιρη με το σύνολο της ΕΕ: είναι μεγάλη η λαϊκή ανησυχία για τη θέση του Ην. Βασιλείου σε μια Ευρώπη που ενοποιείται.

Επίσης μην θεωρείτε δεδομένο ότι η Βρετανία έχει τη δυνατότητα να αλλάξει γνώμη. Η νομιμότητα της ανάκλησης της ενεργοποίησης του άρθρου 50 έχει αμφισβητηθεί. Η ΕΕ λέει ότι αυτό δεν μπορεί να γίνει μονομερώς. Προτού επιτραπεί στη Βρετανία να επιστρέψει, ίσως κληθεί να πληρώσει ένα τίμημα για το θράσος της. (Ίσως αυτό έγειρε απαιτήσεις για ένα τρίτο δημοψήφισμα). Οι προσπάθειες να αντιστραφεί η ψηφοφορία του περασμένου έτους θα μπορούσαν απλά να τελιώσουν την κλεψύδρα και να καταστήσουν πιο πιθανό το πρώτο κακό αποτέλεσμα -άτσαλη έξοδος από την ένωση χωρίς συμφωνία.

Αξίζει αυτός ο κίνδυνος να κυνηγήσει κανείς την ευκαιρία να διορθώσει ένα ιστορικό λάθος -αν ήταν όντως ένα τέτοιο; Αμφιβάλλω. Ας υποθέσουμε ότι γίνεται ένα δεύτερο δημοψήφισμα και το αποτέλεσμα είναι υπέρ του “Remain”. Ας υποθέσουμε ότι η ΕΕ λέει: “Πολύ ωραία, θα χαρούμε να σας έχουμε πίσω”. Το να αντιστραφεί η απόφαση της Βρετανίας υπό αυτές τις περιστάσεις -από φόβο, για να αποτραπεί το διαφαινόμενο χάος – δεν θα συμφιλιώσει τη χώρα με το ευρωπαϊκό της μέλλον. Αυτή η δουλοπρεπής υποταγή, θα ωθούσε τον ευρωσκεπτικισμό σε νέα ύψη και θα επέφερε ακόμη πιο βαθύ διχασμό στη Βρετανία.

Ο Gideon Rachman γράφει στους Financial Times ότι θα ήταν μια εθνική ταπείνωση. Πράγματι. Θα ξεπερνούσε την κρίση του Σουέζ το 1956 και την παράδοση της χώρας στην συνδικαλιστική μαχητικότητα στη δεκαετία του 1970 – εξοντωτικές αναποδιές με εκτεταμένες πολιτικές συνέπειες. Αν υπάρχει ποτέ περίπτωση του “να προσέχεις τι εύχεσαι”, αυτή είναι.

Εκεί που διαφωνώ με τον Rachman είναι ότι, αν κατάλαβα καλά, ο ίδιος συνιστά αυτή την ταπείνωση ως την καλύτερη πορεία δράσης. Πιστεύει πως όλες οι επιλογές των Βρετανών είναι αυτή τη στιγμή ταπεινωτικές, οπότε αυτό δεν αποτελεί βάση για απόρριψη. Στη θετική πλευρά, η ταπείνωση μπορεί να είναι καλή για κάποιον (σκεφτείτε τη Γερμανία μετά το 1945). Ο ίδιος επισημαίνει ότι πολλοί Ευρωπαίοι πιστεύουν ότι η Βρετανία θα άντεχε να ταπεινωθεί λίγο.

Δεν υπάρχει αμφιβολία. Σε γενικές γραμμές, όμως, νομίζω ότι οι εθνικές ταπεινώσεις είναι καλύτερο να περιορίζονται στο ελάχιστο. Σε αυτήν την περίπτωση, μια εφικτή, μη-ταπεινωτική και αμοιβαία επωφελής εναλλακτική λύση είναι διαθέσιμη.

Για να αποφευχθεί η βίαιη έξοδος από την ένωση το 2019, η Βρετανία και η ΕΕ χρειάζονται μια μεταβατική συμφωνία: η Βρετανία θα έβγαινε από την Ένωση, χωρίς να έχει λόγο στη μελλοντική της κατεύθυνση, αλλά θα διατηρούσε ουσιαστικά όλα τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις ενός κράτους μέλους, μέχρις ότου οριστικοποιηθεί μια τελική συμφωνία. Αυτό θα έπαιρνε όσο διάστημα χρειάζεται – όχι άλλη πίεση με την ανόητη προθεσμία. Και αυτή η μακροπρόθεσμη λύση θα ήταν με τη σειρά της μια φιλελεύθερη, φιλική προς το εμπόριο συμφωνία μεταξύ στενών φίλων και συμμάχων, που θα αναγνώριζε την επιθυμία της Βρετανίας να είναι, και να παραμένει, ένα κυρίαρχο κράτος.

Είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι αυτό μπορεί να γίνει -ένα επιχείρημα που δεν συγκεντρώνει πολλή προσοχή. Δεν ζητά το αδύνατο, και δεν ζητάει τίποτα στο οποίο μια γεμάτη αυτοπεποίθηση ΕΕ πρέπει να αντιταχθεί. Αλλά αυτό το καλό αποτέλεσμα δεν μπορεί να συμβεί κατά λάθος. Και τα δύο μέρη της διαπραγμάτευσης θα πρέπει να το ακολουθήσουν σκόπιμα. Αυτό είναι το πρόβλημα.

Υπάρχουν πολύ μικρές ενδείξεις στοχοθέτησης ή προνοητικότητας και στις δύο πλευρές. Η Βρετανία έχει παραλύσει από την πολιτική διαίρεση. Η κυβερνητική υποστήριξη για το μοντέλο μετάβασης δείχνει να αυξάνεται, αλλά η May εξακολουθεί να δίνει την εντύπωση ότι επινοεί πράγματα καθώς προχωράει – και, κυρίως, δεν προετοιμάζει τους υποστηρικτές του Brexit να κάνουν υπομονή. Άλλες κυβερνήσεις της ΕΕ, ως επί το πλείστον, στέκονται απλά στη μία πλευρά, αφήνοντας με ευχαρίστηση τη Βρετανία σε αναμμένα κάρβουνα. Έχουν να χάσουν τα λιγότερα από αυτό, να είστε σίγουροι -αλλά αυτό δεν δικαιολογεί να αφήσουν το ναυάγιο να συμβεί.

Το Brexit δεν χρειάζεται να είναι καταστροφή, και το να αποφύγεις τα χειρότερα δεν απαιτεί υπεράνθρωπο πολιτικό ταλέντο. Απλώς απαιτεί καλύτερους ηγέτες από αυτούς που φαίνεται να έχουν οι Βρετανία και η Ευρώπη.

Πηγή: BloombergView

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ: BlackRock Blog: Τι πραγματικά σημαίνουν τα στοιχεία του πληθωρισμού

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: BlackRock Blog: Πώς ο «εφιάλτης» των φοιτητικών δανείων γονατίζει την οικονομία των ΗΠΑ

ΜΗ ΧΑΣΕΤΕ: BlackRock Blog: Γιατί έχει σημασία ο ακριβής υπολογισμός των οικονομικών κύκλων