Αφιέρωμα Nature Matters – Μεγάλος Υποστηρικτής The American College of Greece
Ένας από τους πιο χαρακτηριστικούς δείκτες ότι κάτι δεν πάει καθόλου καλά στον τρόπο ανάπτυξης μέχρι σήμερα του τομέα της γεωργίας, της κτηνοτροφίας και, γενικότερα, του τομέα των τροφίμων είναι η οδυνηρή αλήθεια που προκύπτει από τα στοιχεία του ΟΗΕ και του Διεθνούς Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας (FAO). Στοιχεία που αποκαλύπτουν ότι την ίδια ώρα που παγκοσμίως 1,3 δισ. τόνοι τροφίμων πηγαίνουν κάθε χρόνο στα σκουπίδια (στοιχεία FAO), 821 εκατομμύρια άνθρωποι υποφέρουν από την πείνα στην Αφρική και τη Νότιο Αμερική (στοιχεία ΟΗΕ).
Η σπατάλη τροφίμων είναι ένα πρόβλημα που εντοπίζεται σε ολόκληρη την αλυσίδα εφοδιασμού, δηλαδή από τον πρωτογενή τομέα παραγωγής μέχρι το χονδρικό και λιανικό εμπόριο και τα νοικοκυριά. Μάλιστα, ο τελευταίος κρίκος της αλυσίδας, τα νοικοκυριά, ευθύνονται σε ποσοστό 53% για τη σπατάλη.
Ο ΟΗΕ, στην Ατζέντα 2030 για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, έθεσε ως έναν από τους στόχους την «Εξασφάλιση βιώσιμων μοντέλων κατανάλωσης και παραγωγής» και συγκεκριμένα τη μείωση κατά το ήμιση της κατά κεφαλήν σπατάλης τροφίμων σε επίπεδο λιανικής πώλησης και καταναλωτή, καθώς και τη μείωση της απώλειας κατά μήκος της αλυσίδας παραγωγής και εφοδιασμού.
Το πρόβλημα είναι πολυσύνθετο, αφού η σπατάλη τροφίμων συνδέεται με την εξάντληση των φυσικών πόρων, την έκρηξη της ρύπανσης, την εκπομπή αερίων του θερμοκηπίου που ευθύνονται για την κλιματική αλλαγή, με αποτέλεσμα εάν δεν υπάρξουν μέτρα για την αναστροφή του φαινομένου, στο άμεσο μέλλον ο πλανήτης δεν θα μπορεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις μας.
Το πρόβλημα σε αριθμούς
Η επιταγή της αλλαγής προσανατολισμού στον τομέα της παραγωγής τροφίμων και κυρίως στις καταναλωτικές μας συμπεριφορές, είναι ένα τεράστιο πρόβλημα που έχει, όμως υποτιμηθεί. Και μόνον, ίσως, εάν βρεθούμε όλοι απέναντι στην αμείλικτη παράθεση των αριθμών που συνδέονται με τη σπατάλη τροφίμων, θα μπορέσουμε να συνειδητοποιήσουμε το μέγεθός του. Ιδού μερικά συγκλονιστικά στοιχεία:
-Περίπου 90 εκατ. τόνοι τροφίμων στην ΕΕ εκτιμάται ότι πηγαίνουν κάθε χρόνο στα σκουπίδια αν και είναι κατάλληλα προς κατανάλωση. Η αξία των τροφίμων αυτών έχει υπολογιστεί στα, περίπου, 143 δισ. ευρώ.
-180 κιλά τρόφιμα πετάει στα σκουπίδια κατά μέσο όρο το χρόνο κάθε Ευρωπαίος πολίτης, την ίδια στιγμή που 76 εκατομμύρια Ευρωπαίοι ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας
-Το 30% των λαχανικών και φρούτων που παράγονται δεν φτάνουν στην κατανάλωση γιατί δεν πληρούν τους “εμφανισιακούς” όρους που θέτουν τα σούπερ μάρκετ.
-Το 34% της γης και το 69% του καθαρού νερού χρησιμοποιείται για την παραγωγή τροφίμων
-Το 50% του νερού άρδευσης καταναλώνεται για την παραγωγή των τροφίμων που πετιούνται στις χωματερές
-Το 24-30% των εκπομπών του θερμοκηπίου οφείλονται παγκοσμίως στον τομέα της παραγωγής τροφίμων
-25% θα μειώνονταν οι εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου εάν μειώναμε κατά 50% τα τρόφιμα που πηγαίνουν στα σκουπίδια
-3 πλανήτες θα χρειαστούν για να καλύψουν τις ανάγκες του πληθυσμού που θα αγγίζει τα 9,6 δισεκατομμύρια έως το 2050
-25% της παγκόσμιας παραγωγής τροφίμων κινδυνεύει να χαθεί εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής και των ακραίων καιρικών φαινομένων
-70% έως 90% της παγκόσμιας αποψίλωσης προέρχεται από την επέκταση των γεωργικών εκτάσεων
-4.800 κιλά νερού απαιτούνται κατά την παραγωγή και επεξεργασία ενός κιλού χοιρινού κρέατος
-1.800 κιλά νερού απαιτούνται κατά την παραγωγή και επεξεργασία ενός κιλού μπισκότων
-3.400 κιλά νερού απαιτούνται κατά την παραγωγή και επεξεργασία ενός κιλού ρυζιού
Η σπατάλη τροφίμων στην Ελλάδα
Σύμφωνα με έρευνα του WWF Ελλάς που έγινε το 2018, η σπατάλη τροφίμων στην Ελλάδα εντοπίζεται κυρίως στα φρούτα (24,9%), στο μαγειρεμένο φαγητό (24,5%), στα λαχανικά (14,9%), στο ψωμί (13,6%) και στα γαλακτοκομικά προϊόντα (11,3%).
Αυτό σημαίνει ότι κάθε Έλληνας και Ελληνίδα πετάει κάθε χρόνο:
* 7,4 κιλά φρούτων
* 7,3 κιλά μαγειρεμένου φαγητού (εκ των οποίων 1,8 κιλά φαγητού το οποίο περιέχει κρέας ή ψάρι)
* 4,4 κιλά λαχανικών
* 4,1 κιλά ψωμιού
* 3,4 κιλά γαλακτοκομικών προϊόντων.
Το 20% των συμπολιτών πηγαίνει για ψώνια χωρίς να έχει σημειώσει από πριν αυτά που χρειάζεται, ενώ το 17% δεν καταναλώνει τις επόμενες μέρες το φαγητό που περίσσεψε. Ένα ακόμη πολύ ενδιαφέρον στοιχείο που προκύπτει από την έρευνα είναι ότι μόλις το 8% των συμπολιτών μας κάνει κομποστοποίηση.
Οι δεσμεύσεις της ΕΕ
Η νομοθεσία της ΕΕ για τα απόβλητα, η οποία εγκρίθηκε τον Μάιο του 2018 ως μέρος του Σχεδίου Δράσης για την Κυκλική Οικονομία, προβλέπει ειδικά μέτρα για την πρόληψη του “food waste”. Η νέα νομοθεσία απαιτεί από τα κράτη μέλη να εφαρμόσουν εθνικά προγράμματα πρόληψης και, κυρίως, να μειώσουν τα επίπεδα σε κάθε στάδιο της αλυσίδας εφοδιασμού, να παρακολουθούν και να αναφέρουν τις επιδόσεις τους.
Στο πλαίσιο του New Green Deal, η ΕΕ προωθεί συγκεκριμένους στόχους σε μια μια προσπάθεια να μειωθεί η σπατάλη τροφίμων και συγκεκριμένα:
-Μείωση κατά 50% της κατά κεφαλήν σπατάλης τροφίμων σε επίπεδο λιανικής πώλησης και σε επίπεδο καταναλωτών έως το 2030.
-Νομικά δεσμευτικούς στόχους για τη μείωση της σπατάλης τροφίμων σε ολόκληρη την ΕΕ έως το 2023.
Στο τραπέζι των συζητήσεων μετά από πρόταση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου έχουν μπει και θέματα όπως της καθιέρωσης νέας σήμανσης για τους λιανοπωλητές, την “πώληση έως” που θα δείχνει μέχρι πότε μπορούν να πωληθούν τα τρόφιμα και “ανάλωση έως”, η οποία θα δείχνει μέχρι πότε μπορούν να καταναλωθούν. Παράλληλα προτείνουν ν υπάρξει πλήρης διευκρίνιση των επισημάνσεων “ανάλωση κατά προτίμηση πριν από”, “ημερομηνία λήξης” και “ανάλωση έως”, για να μην μπερδεύονται οι καταναλωτές.
Άλλες προτάσεις που έχουν τεθεί είναι να υπάρχει μεγαλύτερη ποικιλία στις συσκευασίες τροφίμων ώστε οι καταναλωτές να μπορούν να αγοράζουν την ποσότητα που χρειάζονται αλλά και να υπάρχει μειωμένη τιμή σε τρόφιμα που βρίσκονται κοντά στην ημερομηνία λήξης, προκειμένου να είναι πιο προσιτά σε ανθρώπους που έχουν ανάγκη.
Διαβάστε περισσότερα για τη βιώσιμη ανάπτυξη στο αφιέρωμα Nature Matters του mononews.gr
New Green Dealβιώσιμη ανάπτυξηκλιματική αλλαγήρύπανσησκουπίδιασπατάλη τροφίμωντρόφιμα