Περιεχόμενα
Τι κοινό έχουν το βαθύτερο σημείο του ωκεανού, η τάφρο των Μαριανών και η ψηλότερη κορυφή του βουνού στον κόσμο, το Έβερεστ;
Παρά το γεγονός ότι είναι ένα από τα πιο απομακρυσμένα και απρόσιτα περιβάλλοντα του πλανήτη, και τα δύο περιέχουν μικροσκοπικά κομμάτια πλαστικού από ανθρώπινες δραστηριότητες μίλια μακριά.
Τα πλαστικά είναι το μεγαλύτερο, πιο επιβλαβές και επίμονο κλάσμα των θαλάσσιων απορριμμάτων, αντιπροσωπεύοντας τουλάχιστον το 85% των συνολικών θαλάσσιων απορριμμάτων.
Ο κόσμος πνίγεται κάτω από το βάρος της πλαστικής ρύπανσης, με περισσότερους από 430 εκατομμύρια τόνους πλαστικού να παράγονται ετησίως. Τα δύο τρίτα είναι προϊόντα μικρής διάρκειας που σύντομα γίνονται απόβλητα, γεμίζοντας τον ωκεανό και, συχνά, εισχωρούν στην ανθρώπινη τροφική αλυσίδα.
Τα θαλάσσια απορρίμματα βρίσκονται σε αυξανόμενους όγκους κατά μήκος των ακτών και των εκβολών μας, σε τεράστια στροβιλιζόμενα μεσοωκεάνια ρεύματα, σε απομακρυσμένα νησιά, σε θαλάσσιους πάγους…… πέρα από τον πυθμένα της θάλασσας, από τις πολικές περιοχές μέχρι τις πιο βαθιές σκοτεινές τάφρες, βλάπτοντας τη θαλάσσια ζωή και βλάπτοντας τους οικοτόπους σε όλη τη διαδρομή της.
Τα τελευταία 70 χρόνια, το πλαστικό – ένα απίστευτα εύπλαστο, ευέλικτο και ανθεκτικό υλικό – διείσδυσε στην αγορά και διείσδυσε φαινομενικά σε κάθε γωνιά της Γης. Δεκαετίες οικονομικής ανάπτυξης και αυξανόμενης εξάρτησης από τα πεταμένα πλαστικά οδήγησαν σε έναν χείμαρρο αδιαχείριστων απορριμμάτων που χύνονται σε λίμνες, ποτάμια, παράκτια περιβάλλοντα και τελικά στη θάλασσα.
Η τελευταία Έκθεση των Ηνωμένων Εθνών προειδοποιεί ότι αν δεν λύσουμε το πρόβλημα των πλαστικών:
Οι εκτιμώμενοι 11 εκατομμύρια μετρικοί τόνοι πλαστικού που εισέρχονται αυτή τη στιγμή στον ωκεανό ετησίως θα τριπλασιαστούν τα επόμενα είκοσι χρόνια.
Αυτό σημαίνει ότι μεταξύ 23 και 37 εκατομμυρίων μετρικών τόνων πλαστικού θα ρέουν στους ωκεανούς κάθε χρόνο μέχρι το 2040.
Αυτό ισοδυναμεί με 50 κιλά πλαστικών ανά μέτρο ακτογραμμής παγκοσμίως… … ή βάρος ίσο με το Symphony of the Seas, το μεγαλύτερο κρουαζιερόπλοιο στον κόσμο.
Βλάβη στη θαλάσσια ζωή
Τα θαλάσσια απορρίμματα και η ρύπανση από πλαστικά είναι προβληματικά για πολλούς λόγους. Τα πλαστικά δεν βιοδιασπώνται (αποσυντίθενται φυσικά με τρόπο που δεν είναι επιβλαβής για το περιβάλλον). Αντίθετα, διασπώνται με την πάροδο του χρόνου σε όλο και μικρότερα κομμάτια γνωστά ως μικροπλαστικά και νανοπλαστικά, τα οποία μπορούν να έχουν δυσμενείς επιπτώσεις που δεν μπορούν να μετρηθούν.
Οι επιπτώσεις στη θαλάσσια ζωή κυμαίνονται από φυσικές ή χημικές βλάβες σε μεμονωμένα ζώα, έως ευρύτερες επιπτώσεις στη βιοποικιλότητα και τη λειτουργία του οικοσυστήματος. Κομμάτια πλαστικού έχουν βρεθεί στο πεπτικό σύστημα πολλών υδρόβιων οργανισμών, συμπεριλαμβανομένων όλων των ειδών θαλάσσιας χελώνας και σχεδόν των μισών ειδών θαλάσσιων πτηνών και θαλάσσιων θηλαστικών που ερευνήθηκαν.
Οι θαλάσσιες χελώνες μπερδεύουν τις πλωτές πλαστικές σακούλες με μέδουσες, σιγά σιγά λιμοκτονούν καθώς το στομάχι τους γεμίζει με άπεπτα σκουπίδια.
Τα θαλασσοπούλια τρώνε τα πλαστικά επειδή μυρίζουν και μοιάζουν με φαγητό.
Τα θαλάσσια θηλαστικά, οι θαλάσσιες χελώνες και άλλα ζώα συχνά πνίγονται αφού παγιδευτούν σε χαμένα ή απορριπτόμενα πλαστικά, συμπεριλαμβανομένων των συσκευασιών ή των αλιευτικών εργαλείων.
Υπάρχουν επίσης λιγότερο εμφανείς επιπτώσεις. Όχι μόνο οι τοξίνες που βρίσκονται ήδη στα πλαστικά επηρεάζουν τον τροφικό ιστό των ωκεανών, αλλά τα πλαστικά κομμάτια απορροφούν ρύπους που ρέουν από την ξηρά στη θάλασσα, συμπεριλαμβανομένων των φαρμακευτικών και βιομηχανικών αποβλήτων. Η τοξικότητα μπορεί να μεταφερθεί μέσω της τροφικής αλυσίδας καθώς τα θαλάσσια είδη τρώνε και τρώγονται. Επίσης, τα περισσότερα πλαστικά σκουπίδια στον ωκεανό βυθίζονται τελικά στον βυθό της θάλασσας σαν βυθισμένος σωρός σκουπιδιών, πνίγοντας κοραλλιογενείς υφάλους και θαλάσσια ζωή στον πυθμένα, εξηγεί η Έκθεση.
Βλάβη στον άνθρωπο
Μία από τις πιο επιζήμιες και μακροχρόνιες κληρονομιές της κρίσης της πλαστικής ρύπανσης είναι τα μικροπλαστικά, μια αυξανόμενη απειλή για την υγεία του ανθρώπου και του πλανήτη.
Αυτά τα μικροσκοπικά πλαστικά σωματίδια υπάρχουν σε καθημερινά είδη, όπως τσιγάρα, ρούχα και καλλυντικά. Έρευνα του Προγράμματος Περιβάλλοντος των Ηνωμένων Εθνών (UNEP) δείχνει ότι η συνεχής χρήση ορισμένων από αυτά τα προϊόντα αυξάνει τη συσσώρευση μικροπλαστικών στο περιβάλλον.
Η περιβαλλοντική υγεία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ανθρώπινη υγεία και η διάχυση των μικροπλαστικών σε ολόκληρο τον πλανήτη εγείρει σοβαρές ανησυχίες για την ασφάλεια και των ανθρώπων.
Οι άνθρωποι κινδυνεύουν από τη θαλάσσια πλαστική ρύπανση.
Νέα έρευνα δείχνει ότι οι άνθρωποι εισπνέουν μικροπλαστικά μέσω του αέρα, τα καταναλώνουν μέσω της τροφής και του νερού και ακόμη τα απορροφούν μέσω του δέρματος.
Μικροπλαστικά έχουν βρεθεί ακόμη και στους πνεύμονες, το συκώτι, τη σπλήνα και τα νεφρά μας, και μια μελέτη πρόσφατα βρήκε μικροπλαστικά στους πλακούντες των νεογέννητων μωρών.
Η πλήρης έκταση του αντίκτυπου στην ανθρώπινη υγεία είναι ακόμη άγνωστη, καθώς η έρευνα βρίσκεται στο στάδιο της έναρξης.
Υπάρχουν, ωστόσο, ουσιαστικές ενδείξεις ότι χημικές ουσίες που σχετίζονται με τα πλαστικά, όπως ο μεθυλικός υδράργυρος, οι πλαστικοποιητές και τα επιβραδυντικά φλόγας, μπορούν να εισέλθουν στο σώμα και συνδέονται με προβλήματα στην υγεία, ειδικά των γυναικών.
Οι επιστήμονες πιστεύουν επίσης ότι ορισμένες από τις κοινές χημικές ουσίες που βρίσκονται στα πλαστικά, όπως η δισφαινόλη Α, οι φθαλικές ενώσεις και τα πολυχλωριωμένα διφαινύλια (PCB), αν βρεθούν στο σώμα θα μπορούσαν να συνδεθούν με ενδοκρινολογικές διαταραχές, αναπτυξιακές και αναπαραγωγικές ανωμαλίες και καρκίνο.
Τα μικροπλαστικά είναι παντού
Τα μικροπλαστικά, τα οποία μπορεί να έχουν διάμετρο έως και πέντε χιλιοστά, εισέρχονται στον ωκεανό από τη διάσπαση των θαλάσσιων πλαστικών απορριμμάτων, την απορροή από υδραυλικές εγκαταστάσεις, τη διαρροή από τις εγκαταστάσεις παραγωγής και άλλες πηγές.
Όταν καταπίνονται από θαλάσσια ζωή όπως πτηνά, ψάρια, θηλαστικά και φυτά, τα μικροπλαστικά έχουν τόσο τοξικές όσο και μηχανικές επιδράσεις, οδηγώντας σε προβλήματα όπως μειωμένη πρόσληψη τροφής, ασφυξία, αλλαγές συμπεριφοράς και γενετικές αλλοιώσεις.
Εκτός από την είσοδο στην τροφική αλυσίδα μέσω των θαλασσινών, οι άνθρωποι μπορούν να εισπνεύσουν μικροπλαστικά από τον αέρα, να τα καταπιούν από το νερό και να τα απορροφήσουν μέσω του δέρματος. Μικροπλαστικά έχουν βρεθεί σε διάφορα ανθρώπινα όργανα, ακόμα και στον πλακούντα των νεογέννητων μωρών.
Η έκθεση του UNEP για το 2021 From Pollution to Solution προειδοποίησε ότι οι χημικές ουσίες στα μικροπλαστικά «συσχετίζονται με σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία, ειδικά στις γυναίκες».
Αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν αλλαγές στην ανθρώπινη γενετική, την ανάπτυξη του εγκεφάλου και τους ρυθμούς αναπνοής, μεταξύ άλλων ζητημάτων υγείας.
Φίλτρα τσιγάρου
Τα μικροπλαστικά γνωστά ως ίνες οξικής κυτταρίνης αποτελούν την πλειοψηφία των φίλτρων τσιγάρων. Με έξι τρισεκατομμύρια τσιγάρα που καταναλώνονται από ένα δισεκατομμύριο καπνιστές ετησίως, αυτές οι ίνες φτάνουν σε κάθε γωνιά του κόσμου. Τα αποτσίγαρα είναι τα πιο κοινά πλαστικά απορρίμματα στις παραλίες, καθιστώντας τα θαλάσσια οικοσυστήματα πολύ ευαίσθητα σε διαρροές μικροπλαστικών.
Όταν διασπώνται, τα τσιγάρα απελευθερώνουν μικροπλαστικά, βαρέα μέταλλα και πολλές άλλες χημικές ουσίες που επηρεάζουν την υγεία και τις υπηρεσίες των οικοσυστημάτων.
Ένδυση και υφάσματα
Τα πλαστικά – συμπεριλαμβανομένου του πολυεστέρα, του ακρυλικού και του νάιλον – αποτελούν περίπου το 60% του συνόλου του υλικού ένδυσης. Λόγω της τριβής, τα ρούχα και τα υφάσματα με αυτά τα υλικά ρίχνουν μικροπλαστικά γνωστά ως μικροΐνες όταν πλένονται ή φοριούνται. Σύμφωνα με μια έκθεση του UNEP του 2020 που χαρτογραφεί την παγκόσμια αλυσίδα αξίας κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, περίπου το 9% των ετήσιων απωλειών μικροπλαστικών στον ωκεανό προέρχεται από ρούχα και άλλα υφάσματα.
Για να μειωθούν αυτές οι απώλειες, οι ειδικοί συνιστούν να ξαναφορούν τα ρούχα πιο συχνά και να τα πλένουν λιγότερο συχνά. Όταν αγοράζουμε νέα ρούχα, η επιλογή φυσικών υλικών βιώσιμης προέλευσης μπορεί να μειώσει ή να εξαλείψει τον κίνδυνο διαρροής μικροπλαστικών – αν και κάτι τέτοιο μπορεί να συνοδεύεται από άλλους περιβαλλοντικούς συμβιβασμούς.
Μακροπρόθεσμα, το UNEP και άλλες υπηρεσίες του ΟΗΕ που συμμετέχουν στη Συμμαχία των Ηνωμένων Εθνών για τη Βιώσιμη Μόδα θα συνεχίσουν να καθοδηγούν συντονισμένη δράση στον κλάδο. Θα κάνουν επίσης εκστρατεία για κυβερνητική δράση για τη μετάβαση προς μια βιώσιμη και κυκλική αλυσίδα αξίας κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων με ελάχιστα μικροπλαστικά.
Καλλυντικά
Τα καλλυντικά και τα προϊόντα προσωπικής φροντίδας είναι άλλα βασικά στοιχεία της ρουτίνας περιποίησης που μπορούν να περιέχουν μικροπλαστικά.
Αυτά τα προϊόντα περιέχουν συχνά πρωτογενή μικροπλαστικά, τα οποία κατασκευάζονται και προστίθενται σκόπιμα, συχνά για να αποκτούν υφή, τα προϊόντα όπως το απολυμαντικό χεριών και το σαπούνι μέχρι η οδοντόκρεμα και το αποσμητικό.
Τα πλαστικά σωματίδια από αυτά τα προϊόντα μπορούν να απορροφηθούν από το δέρμα ή, στην περίπτωση προϊόντων όπως το κραγιόν ή το βάλσαμο για τα χείλη ή να καταποθούν απευθείας.
Τα μικροπλαστικά που παραμένουν στο δέρμα τελικά ξεπλένονται στην αποχέτευση μπορούν να φτάσουν στον ωκεανό.
Σύμφωνα με την έκθεση Global Chemicals Outlook II του UNEP, σημαντικές ποσότητες μικροπλαστικών από καλλυντικά και προϊόντα περιποίησης είναι πιο πιθανό να εισέλθουν στη θάλασσα αν είναι ανεπαρκείς οι εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων.
Μια πρόσφατη μελέτη, η καμπάνια Beat the Microbead του Ιδρύματος Plastic Soup διαπίστωσε ότι το 83% από 138 διαφορετικά απολυμαντικά και τζελ χεριών περιείχαν μικροπλαστικά.
Η μείωση της χρήσης, η αγορά προϊόντων με ελάχιστη συσκευασία και η εξέταση της λίστας με τα συστατικά είναι μερικοί τρόποι με τους οποίους οι καταναλωτές μπορούν να περιορίσουν την πιθανή έκθεσή τους στα μικροπλαστικά.