Λεονίντ Μπλαβάτνικ: Γιατί πήρε ελληνική ιθαγένεια ο billionaire που είναι 75ος πλουσιότερος άνθρωπος του κόσμου

Ο 75ος πιο πλούσιος άνθρωπος του πλανήτη σύμφωνα με τη λίστα Forbes Λέοναρντ, γνωστός ως Λεν, Μπλαβάτνικ και ο 21χρονος γιος του, Αριέλ Μάικλ Μπλαβάτνικ, απέκτησαν την ελληνική ιθαγένεια μέσω τιμητικής πολιτογράφησης με Προεδρικό Διάταγμα που δημοσιεύθηκε στις 16 Σεπτεμβρίου 2025. Η διαδικασία βασίστηκε στο άρθρο του Κώδικα Ιθαγένειας που προβλέπει πολιτογράφηση για λόγους «εξαιρετικού εθνικού συμφέροντος».

Και ποιες είναι αυτές οι δραστηριότητες που «εξυπηρετούν το εξαιρετικό εθνικό συμφέρον» και που ο σύσσωμος ο δημοσιογραφικός φαίνεται να πλήρως να αγνοεί και να μην εντοπίζει καμία! Το μόνο που εντοπίστηκε είναι πως ο Κυριάκος Πιερρακάκης, Υπουργός Παιδείας της Ελλάδας, οργάνωσε εκδήλωση με τίτλο “A Conversation with Kyriakos Pierrakakis” στο Blavatnik School of Government της Οξφόρδης BSG στις 21 Φεβρουαρίου του 2025.

Επιμένοντας στο να βρεθεί αυτή εξαιρετική δράση και μετά επικοινωνία μας με κύκλους του Υπουργείου Εσωτερικών μπορέσαμε να διακρίνουμε αν μη τι άλλο ευγενείς προθέσεις. Ο Λέοναρντ Μπλαβάτνικ, τον Απρίλιο του 2025, έστειλε επιστολή στον ίδιο τον πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη, ζητώντας την ελληνική πολιτογράφηση του ίδιου και του γιου του, που βοηθά στο έργο του, παρουσιάζοντας τον εαυτό του, τα επιτεύγματα του και τονίζοντας πως έχει τον τίτλο του σερ, χρισμένος από την βασίλισσα Ελισσάβετ την Β’.

Αιτούνταν της πολιτογράφησης, ώστε να μπορέσει να προχωρήσει σε επενδύσεις στην Ελλάδα στους τομείς της υγείας και της τεχνολογικής καινοτομίας, της επιστημονικής έρευνας αλλά και της φιλανθρωπίας. Η τιμητική πολιτογράφηση του, λοιπόν, δεν αφορά στα όσα έχει προσφέρει για το «εξαιρετικό εθνικό συμφέρον», αλλά στην πρόθεση να τα προσφέρει, μελλοντικά. Και να, ποιος είναι ο Έλληνας, πλέον Λέοναρντ Μπλαβάτνικ, που μέχρι πριν λίγες μέρες, οι περισσότεροι ούτε ακουστά δεν είχαμε!

Από τη Μόσχα στο σούπερ μάρκετ

Ο Σερ Λεονάρντ Βαλεντίνοβιτς Μπλαβάτνικ, είναι εβραϊκής καταγωγής, γεννημένος την εποχή της Σοβιετικής Ένωσης, στην ουκρανική επικράτεια, Βρετανός αλλά και Αμερικανός και πολύ πρόσφατα -τα είπαμε!- Έλληνας. Τον Απρίλιο του 2025, το περιοδικό Forbes εκτίμησε την περιουσία του στα 26,5 δισ. δολάρια, κατατάσσοντάς τον στην 75η θέση της λίστας με τους πλουσιότερους ανθρώπους στον κόσμο, ενώ το 2017 έλαβε τον τίτλο του ιππότη από το βρετανικό στέμμα, για τη συμβολή του στη φιλανθρωπία. Ο Μπλαβάτνικ γεννήθηκε το 1957 στην Οδησσό, στη Σοβιετική Ουκρανία, σε οικογένεια, που «δεν ήταν πλούσιοι, αλλά ούτε εντελώς φτωχοί» όπως ο ίδιος έχει πει και λίγο αργότερα εγκαταστάθηκαν αργότερα στο Γιαροσλάβλ, βόρεια της Μόσχας.

Ολοκλήρωσε τη μέση εκπαίδευση με αριστεία και τιμήθηκε με το «χρυσό μετάλλιο» για την Φυσική και τα Μαθηματικά. Παρ όλα αυτά, τα σπουδαία Σοβιετικά Πανεπιστήμια δεν τον έκαναν δεκτό γιατί από τη δεκαετία του ‘60 έως και τα τέλη εκείνης του ‘80 υπήρχαν επίσημες ποσοστώσεις και μεγάλες διακρίσεις εις βάρος Εβραίων. Αναγκάζεται να σπούδασει στο Πανεπιστήμιο Σιδηροδρομικής Μηχανικής της Μόσχας, που δεν συμμετείχε στη στοχευμένη εκστρατεία και έτσι αποτελούσε διέξοδο για πολλούς Εβραίους φοιτητές.

Εκεί γνωρίζει τον επίσης εβραίο- ουκρανό Βίκτορ Βέκσελμπεργκ, που θα γίνει ένας από τους πιο περιβόητους ολιγάρχες της μετασοβιετικής εποχής. Οι δυο συμφοιτητές θα συναντηθούν, ξανά, χρόνια αργότερα, στις αρχές του ’90 θα γίνουν συνέταιροι και μαζί θα ίδρυσουν τη Renova για να δραστηριοποιηθούν σε μεγάλα έργα, στο αλουμίνιο και την ενέργεια, μέσα από τη σχέση που καθόρισε και τους δύο. Ο Λεονάρντ Βαλεντίνοβιτς Μπλαβάτνικ θα εγκαταλείψει τις σοβιετικές του σπουδές του, στο τέταρτο έτος, αφού θα μετοικίσει με την οικογένεια του στις ΗΠΑ, με το κύμα της σοβιετικής εβραϊκής μετανάστευσης.

Είναι πια, το 1978, όταν θα εγκατασταθούν στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης και θα προσπαθήσουν να προσαρμοστούν στον καινούργιο αυτό, τόσο διαφορετικό από τον σοβιετικό, καταναλωτικό, που όλα είναι σε αφθονία κόσμο και οι ίδιοι, ακόμα, πολύ φτωχοί. Ο Λέν βρήκε αμέσως δουλειά ως προγραμματιστής στην Ιατρική Σχολή του Mount Sinai, όπου έφτιαξε αλγόριθμο για εντοπισμό αντιγραφής σε εξετάσεις, ενώ παράλληλα ξεκίνησε σπουδές στο Columbia, πρώτα μερικής και κατόπιν πλήρους φοίτησης, ολοκληρώνοντας και Μάστερ Επιστημών στην Πληροφορική 1981 Αμέσως μετά εργάστηκε στην Arthur Andersen στο ανερχόμενο τότε consulting και στη συνέχεια στο τμήμα πληροφοριακών συστημάτων του κολοσσού των πολυκαταστημάτων Macy’s. Ηταν τότε που βρέθηκε στη Βοστώνη και στο φημισμένο Χάρβαρντ, για Master of Business Administration.

Ολιγάρχης στις ΗΠΑ και τη Βρετανία

Το 1986 στη Νέα Υόρκη ο Λεν Μπλαβάτνικ ιδρύει την Access Industries ως ιδιωτική εταιρεία επενδύσεων. Αποφασισμένος, φιλόδοξος, αφοσιωμένος και εργασιομανής είναι σα να βγήκε απ τις σελίδες του βιβλίου των Ντέιβιντ Λίνγκελμπαχ και Βαλεντίνα Ροντρίγκες Γκερά, The Oligarch’s Grip, που περιγράφουν, εκείνον που εξασφαλίζει πλούτο ή και εξουσία και στη συνέχεια μετατρέπει το ένα στο άλλο. Ετσι, μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης στρέφεται στα μέταλλα και στην ενέργεια. Συναντιέται ξανά με εκείνον τον παλιό συμφοιτητή του από τη Μόσχα, που δέθηκαν γιατί ήταν παρίες του σοβιετικού καθεστώτος, τον Βίκτορ Βέκσελμπεργκ και συνεργάζονται με τον όμιλο Alfa του Μιχαήλ Φρίντμαν.

Έτσι γεννιέται η AAR, η κοινοπραξία Alfa Access Renova. Η AAR αποκτά μεγάλο μερίδιο στην Tyumen Oil Company που είναι γνωστή ως TNK και εξελίσσεται σε έναν από τους σημαντικούς ρωσικούς παραγωγούς πετρελαίου, στη συνέχεια με την βρετανική BP δημιουργούν από κοινού την TNK BP σε ισορροπία πενήντα – πενήντα. Η κοινοπραξία συνδυάζει τα περιουσιακά στοιχεία και την τεχνογνωσία της BP στη Ρωσία με τα δικαιώματα και τα αποθέματα της AAR και μετατρέπεται γρήγορα σε κολοσσό της ενέργειας.

Το 2013 η Rosneft που είναι ο ρωσικός κρατικά ελεγχόμενος όμιλος πετρελαίου εξαγοράζει το σχήμα και το μερίδιο της AAR αποφέρει είκοσι οκτώ δισεκατομμύρια δολάρια. Η Access σήμερα βρίσκεται ανάμεσα στους κορυφαίους παραγωγούς πολυμερών και αδειοδοτών τεχνολογίας πολυαιθυλενίου και πολυπροπυλενίου. Ο Μπλαβάτνικ όμως, είναι ασυγκράτητος. Το 2011 μπαίνει στο θέαμα και την ψυχαγωγία και αποκτά τη Warner Music Group. Προχωρά σε αναδιάρθρωση και νέα στρατηγική και το 2020 η εταιρεία επιστρέφει στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης.

Επενδύει ακόμη σε υπηρεσίες streaming, παραγωγές τηλεόρασης και κινηματογράφου και σε ιστορικούς θεατρικούς χώρους στο Λονδίνο. Στις τηλεπικοινωνίες η Access συμμετέχει σε σχήματα κινητής τηλεφωνίας στη Βόρεια Ευρώπη. Η κίνηση αυτή συμπληρώνει το χαρτοφυλάκιο με υποδομές και συνδρομητικές υπηρεσίες που τρέφουν την ψηφιακή κατανάλωση.

Το 2005 ιδρύεται το Blavatnik Archive. Στόχος είναι η διάσωση και η ψηφιοποίηση υλικού για τον εικοστό αιώνα και για την εβραϊκή εμπειρία. Είναι η ήσυχη πλευρά της διαδρομής του. Μνήμη, τεκμήρια, πρόσβαση για το κοινό. Πρόσφατα, διέκοψε τις δωρεές προς το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ λόγω του τρόπου με τον οποίο η διοίκηση του πανεπιστημίου αντιμετώπιζε τις φοιτητικές κινητοποιήσεις για τη γενοκτονία στη Γάζα, θεωρώνταστες «αντισημιτισμό» και πως ότι υπάρχει αδικία ή παραβίαση των δικαιωμάτων των Εβραίων φοιτητών.

 

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

 

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη FHSU History Program (@fhsu_history)

Ψίθυροι σκανδάλων και άνεμοι φημών

Ο Μπλαβάτνικ είναι πια δισεκατομμυριούχος, παντοδύναμος σε έναν κόσμο που όπως όριζε ο Αριστοτέλης, «όπου κάποιοι άνθρωποι κυβερνούν λόγω του πλούτου τους, είτε είναι λίγοι είτε πολλοί, αποκαλείται ολιγαρχία. διαδρομή του ξεκινά από τις ρωσικές ιδιωτικοποιήσεις της δεκαετίας του ’90, μια εποχή που τον έφερε κοντά σε ισχυρές μορφές όπως ο Βίκτορ Βέκσελμπεργκ και του άνοιξε τον δρόμο για μια περιουσία δεκάδων δισεκατομμυρίων. Είναι ακριβώς αυτά τα χρόνια που οι επικριτές του θυμίζουν ξανά σήμερα, κάθε φορά που το όνομά του επανέρχεται στο προσκήνιο. Τον Δεκέμβριο του 2023 η ουκρανική προεδρία ανακοίνωσε πακέτο προσωπικών κυρώσεων και ανάμεσα στα ονόματα βρισκόταν και το δικό του. Πρόκειται για εθνικές κυρώσεις που ισχύουν εντός Ουκρανίας και δεν ταυτίζονται με τις διεθνείς λίστες.

Παρ’ όλα αυτά, η κίνηση αυτή προστέθηκε στο αρχείο των αμφιλεγόμενων αναφορών γύρω από τον ίδιο. Λίγους μήνες αργότερα, τον Ιούλιο του 2024, ακτιβιστές συγκεντρώθηκαν έξω από το κτίριο Blavatnik της Tate Modern στο Λονδίνο. Ζήτησαν από τον μεγάλο ευεργέτη του μουσείου να τοποθετηθεί δημόσια για θέματα ελευθερίας του Τύπου, μετά τις αλλαγές που έγιναν στο ισραηλινό κανάλι Channel 13 όπου ο ίδιος έχει επενδύσει.

Η διαμαρτυρία καλύφθηκε εκτενώς από διεθνή μέσα και άνοιξε έναν διάλογο για το πού συναντιούνται η φιλανθρωπία στην τέχνη με τις επιχειρηματικές επιλογές ενός ιδιοκτήτη ΜΜΕ. Την άνοιξη της ίδιας χρονιάς η Washington Post αποκάλυψε την ύπαρξη μιας κλειστής ομάδας στο WhatsApp με μέλη κορυφαίους επιχειρηματίες των ΗΠΑ. Σκοπός της ομάδας ήταν η ενίσχυση θέσεων υπέρ του Ισραήλ μετά την έβδομη Οκτωβρίου. Στα μέλη αναφέρθηκε και ο Μπλαβάτνικ, ενώ έγινε γνωστό ότι είχε κάνει μια νόμιμη δωρεά ύψους 2.100 δολαρίων στον δήμαρχο της Νέας Υόρκης Έρικ Άνταμς. Το δημαρχείο διευκρίνισε ότι η αστυνομία δεν χρησιμοποίησε ιδιωτικούς ερευνητές, παρά τις σχετικές συζητήσεις που είχαν γίνει στην ομάδα.

Το ζήτημα άναψε συζήτηση για τα όρια της πολιτικής επιρροής ιδιωτών και για το πώς αντιμετωπίζονται τα φοιτητικά κινήματα.Στο φόντο όλων αυτών επανέρχεται διαρκώς το όνομα του Βίκτορ Βέκσελμπεργκ, του παλιού του συνεργάτη, ο οποίος βρίσκεται σε καθεστώς αμερικανικών κυρώσεων από το 2018 με επικαιροποιήσεις το 2022. Οι κυρώσεις αυτές δεν αφορούν άμεσα τον Μπλαβάτνικ, όμως η υπενθύμιση της παλιάς σχέσης τους δημιουργεί επιφυλάξεις και ερωτήματα κάθε φορά που εκείνος μπαίνει στη δημόσια συζήτηση.

Οι ουκρανικές κυρώσεις, οι καλοκαιρινές διαμαρτυρίες στο Λονδίνο και οι αποκαλύψεις για την κλειστή ομάδα συνομιλιών αποτελούν την αιχμή των θεμάτων που τροφοδότησαν τη συζήτηση γύρω από τον Μπλαβάτνικ τη διετία 2023-2024. Το κοινό τους στοιχείο είναι ότι δεν μένουν μόνο στα οικονομικά. Αγγίζουν πολιτική, γεωπολιτική και ΜΜΕ, και γι’ αυτό το βάρος τους ξεπερνά την προσωπική του επιχειρηματική ιστορία.

Πολιτική δωρεών made in USA

Ο Λεονίντ Μπλαβάτνικ δεν περιορίστηκε ποτέ σε μία μόνο πλευρά του αμερικανικού πολιτικού φάσματος. Έχει στηρίξει με δωρεές κορυφαίους Ρεπουμπλικάνους, όπως ο Μιτς Μακόνελ, ο Λίντσεϊ Γκρέιαμ και ο Μάρκο Ρούμπιο, αλλά και Δημοκρατικούς με μεγάλη ισχύ, ανάμεσά τους η Χίλαρι Κλίντον, ο Τσακ Σούμερ, η Καμάλα Χάρις και ο Τζο Μπάιντεν. Η στρατηγική του δείχνει ότι η παρουσία του στο πολιτικό τοπίο των Ηνωμένων Πολιτειών δεν έχει κομματικά σύνορα, αλλά υπηρετεί μια πιο ευρεία λογική επιρροής.

Με τον Ντόναλντ Τραμπ η σχέση του υπήρξε έμμεση αλλά ουσιαστική. Στην ορκωμοσία του 2017 δώρισε ένα εκατομμύριο δολάρια στην επιτροπή διοργάνωσης, ενώ στήριξε και επιτροπές που βρίσκονταν κοντά στο περιβάλλον του Ρεπουμπλικανικού κόμματος. Η κίνηση αυτή δεν πέρασε απαρατήρητη· στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης ο καθηγητής Bo Rothstein παραιτήθηκε διαμαρτυρόμενος, ακριβώς επειδή θεώρησε ότι οι πολιτικές δωρεές του Μπλαβάτνικ προς τον Τραμπ συνιστούν ασυμβατότητα με τις αξίες που θα έπρεπε να πρεσβεύει ένα κορυφαίο ακαδημαϊκό ίδρυμα.

Στα πιο πρόσφατα χρόνια, το όνομά του δεν έχει συνδεθεί με νέες δωρεές προς τον Τραμπ ή επιτροπές που τον υποστηρίζουν. Η τελευταία γνωστή πολιτική του συνεισφορά καταγράφεται τον Απρίλιο του 2024, όταν δώρισε 2.100 δολάρια στον δήμαρχο της Νέας Υόρκης Έρικ Άνταμς, το μέγιστο νόμιμο ποσό για εκείνη την περίοδο. Το στοιχείο αυτό φανερώνει ότι συνεχίζει να επενδύει στη διατήρηση προσβάσεων σε πρόσωπα που διαμορφώνουν το πολιτικό σκηνικό της Αμερικής, με τρόπο πιο διακριτικό αλλά εξίσου υπολογισμένο.

Η αυτοκρατορία της φιλανθρωπίας

Ο Τζακ Λόντον έγραφε πως «η μεγάλη κινητήρια δύναμη των ολιγαρχών είναι η πεποίθησή τους ότι κάνουν το σωστό». Ο Λεονίντ Μπλαβάτνικ, όμως, φαίνεται να προσπαθεί να κάνει και το καλό αφήνοντας μια καλή υστεροφημία, με την φιλανθρωπία. Οι Financial Times, μάλιστα, τον χαρακτηρίσει «έναν από τους γενναιότερους φιλανθρώπους στον κόσμο». Μέσω του Blavatnik Family Foundation έχει μοιράσει δισεκατομμύρια δολάρια σε πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα και πολιτιστικούς οργανισμούς. Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, το Yale, το Harvard, το Stanford, η Columbia και δεκάδες ακόμη ιδρύματα έχουν επωφεληθεί από τις δωρεές του.

Στη Βρετανία, το όνομά του είναι πια αναπόσπαστο από την Οξφόρδη, όπου το 2010 ιδρύθηκε με δική του στήριξη η Blavatnik School of Government, μια σχολή που φιλοδοξεί να διαμορφώσει τους ηγέτες του μέλλοντος σε διεθνές επίπεδο. Η σχέση του με τις τέχνες είναι ακόμη πιο ορατή. Το 2011 δώρισε πάνω από 50 εκατομμύρια λίρες στην Tate Modern του Λονδίνου. Η δωρεά αυτή θεωρήθηκε από τις μεγαλύτερες στην ιστορία του βρετανικού μουσείου και οδήγησε στη μετονομασία της κεντρικής του πτέρυγας σε Blavatnik Building.

Το γεγονός συζητήθηκε τότε, ως σύμβολο της δύναμης του ιδιωτικού πλούτου να μεταμορφώνει θεσμούς που ανήκουν στη συλλογική πολιτιστική κληρονομιά. Ο ίδιος έχει στηρίξει και μεγάλα βραβεία επιστήμης και καινοτομίας. Τα Blavatnik Awards for Young Scientists, που ξεκίνησαν στις Ηνωμένες Πολιτείες και επεκτάθηκαν σε Ηνωμένο Βασίλειο και Ισραήλ, έχουν αναδείξει νέους ερευνητές με διεθνή επιρροή. Η αυτοκρατορία της φιλανθρωπίας του Μπλαβάτνικ λειτουργεί ταυτόχρονα ως πηγή ευκαιριών και ως πεδίο αμφισβήτησης.

Από τη μία στηρίζει σχολές, ερευνητικά κέντρα και μουσεία που γεμίζουν με νέες δυνατότητες. Από την άλλη, αναζωπυρώνει τη συζήτηση για το πώς η ιδιωτική χρηματοδότηση επηρεάζει θεσμούς που θεωρητικά ανήκουν σε όλους και πώς δημιουργούνται σχέσεις εξάρτησης που δύσκολα σβήνουν. Το μόνο βέβαιο είναι ότι το όνομά του έχει χαραχτεί βαθιά στον παγκόσμιο χάρτη της φιλανθρωπίας, σαν υπενθύμιση ότι η γενναιοδωρία μπορεί να είναι ταυτόχρονα και εργαλείο ισχύος.

Μια οικογένεια στις κορυφές του Μανχάταν και του πλούτου

Ο Λεονίντ Μπλαβάτνικ είναι παντρεμένος με την Αμερικανίδα Έμιλι Άπελσον, και έχουν τέσσερα παιδιά, δύο αγόρια και δύο κορίτσια. Ο τρόπος ζωής, οι συνήθειες και οι ασχολίες της οικογένειας σπάνια δημοσιοπουνται και μόνο μια κόρη, η Λάιλα, στα social έχει αναφερθεί στο όνομα του πατέρα της για κάποιες καλλιτεχνικές του εκδηλώσεις.

Στο τύπο είναι πάντως γνωστό πως ζουν ανάμεσα σε δύο πόλεις, που καθορίζουν τον παγκόσμιο χάρτη του πλούτου. Στο Λονδίνο ζουν στην Kensington Palace Gardens, τον λεγόμενο «δρόμο των δισεκατομμυριούχων», σε μια έπαυλή τεραστίας αξίας και παραδοσιακά αριστοκρατική βρετανική αρχιτεκτονική. Στη Νέα Υόρκη, βέβαια, ζουν σε ένα υπερπολυτελές διαμέρισμα στο Μανχάταν, στη κορυφή ουρανοξύστη, αξίας μεγαλύτερης από 250 εκατομμύρια δολάρια, που θεωρείται ένα από τα πιο ακριβά σπίτια της πόλης.

Και επειδή «ο πλούτος δεν έχει πατρίδα» όπως έγραφε ο Ονρε ντε Μπαλζάκ, έτσι ο Λεν Μπλαβάτνικ, από τα παλάτια και τα ρετιρέ των πρωτευουσών του χρήματος, περνά πλέον, από το Προεδρικό Διάταγμα της Αθήνας, προσθέτοντας στο βιογραφικό του μια ακόμη υπηκοότητα, για όλα αυτά που έχει πρόθεση να προσφέρει.