Περισσότερες από 20 ειδικές κατηγορίες ασφαλισμένων, που έχουν θεμελιώσει δικαίωμα συνταξιοδότησης με παλαιότερες διατάξεις, μπορούν να αποχωρήσουν από την εργασία τους το 2025 και το 2026, χωρίς να επηρεαστούν από τις αυξήσεις στα όρια ηλικίας που προβλέπεται να τεθούν σε ισχύ από το 2027 και μετά, λόγω της σύνδεσης με το προσδόκιμο ζωής.

Πρόκειται κυρίως για ασφαλισμένους που είχαν πραγματοποιήσει την πρώτη τους ασφάλιση πριν το 1993 και ανήκουν είτε στον ιδιωτικό είτε στον δημόσιο τομέα. Οι ηλικιακές προϋποθέσεις εξόδου κυμαίνονται μεταξύ 58,5 και 62 ετών, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις προβλέπεται και η δυνατότητα μειωμένης σύνταξης.

1

Η δυνατότητα αποχώρησης αφορά κατά κύριο λόγο:

-Γυναίκες με ανήλικα τέκνα και 5.500 ημέρες ασφάλισης έως το 2012
-Ασφαλισμένους με βαρέα ένσημα
-Υπαλλήλους ΔΕΚΟ και τραπεζών με 35ετία έως το 2021
-Μισθωτούς του ΙΚΑ με θεμελίωση σε μεταβατικές διατάξεις
Από τις 20 κατηγορίες, οι 10 αφορούν ασφαλισμένους του ιδιωτικού τομέα, κυρίως μέσω ΙΚΑ, ενώ οι υπόλοιπες περιλαμβάνουν δημοσίους υπαλλήλους και ειδικές περιπτώσεις από ΔΕΚΟ και τράπεζες. Για όλους αυτούς τους ασφαλισμένους, το 2025 και το 2026 είναι κρίσιμα έτη για την κατοχύρωση ή τη θεμελίωση δικαιώματος, καθώς από το 2027 αλλάζει το τοπίο.

Τι αλλάζει από το 2027 – Η σύνδεση με το προσδόκιμο ζωής

Από την 1η Ιανουαρίου 2027 ενεργοποιείται στην πράξη ο μηχανισμός που προβλέπει την προσαρμογή των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης με βάση την εξέλιξη του προσδόκιμου ζωής. Η σχετική πρόβλεψη υφίσταται ήδη από το 2015, όμως μέχρι σήμερα δεν εφαρμόστηκε λόγω:

-της πανδημίας που επηρέασε τις δημογραφικές στατιστικές
-της ήδη αυξημένης ηλικίας συνταξιοδότησης (62 με 40 έτη ή 67 με 15 έτη ασφάλισης)
Η πρώτη εφαρμογή της ρύθμισης μετατίθεται για το 2027, οπότε θα επανεξεταστεί αν και πόσο έχει αυξηθεί το προσδόκιμο ζωής και, συνεπώς, αν απαιτείται αντίστοιχη προσαρμογή των ορίων ηλικίας.

Οι δείκτες που οδηγούν σε αύξηση των ορίων ηλικίας

Τρεις κρίσιμοι δημογραφικοί δείκτες συνδέονται άμεσα με την προοπτική αύξησης των ηλικιακών ορίων:

Δείκτης εξάρτησης ηλικιωμένων:
-Ο λόγος του πληθυσμού άνω των 65 ετών προς τον οικονομικά ενεργό πληθυσμό πλησιάζει το 60%, από 39% που ήταν πριν λίγα χρόνια.
-Δείκτης γήρανσης:
-Στην Ελλάδα, για κάθε 170 άτομα άνω των 65 αντιστοιχούν μόλις 100 σε ηλικία εργασίας, δείχνοντας έντονη πληθυσμιακή ανισορροπία.
Δείκτης γονιμότητας:
-Αν και βελτιώθηκε ελαφρώς (από 1,3 παιδιά/γυναίκα το 2018 σε 1,5 το 2022), απέχει πολύ από το όριο αντικατάστασης γενεών (2,1).
-Το ισοζύγιο γεννήσεων – θανάτων παραμένει αρνητικό και επιδεινούμενο, με διαφορά -64.706 ατόμων το 2022 (διπλάσιο από το 2018).
-Το χρονοδιάγραμμα της αύξησης

Η νομοθεσία προβλέπει ότι η ηλικία συνταξιοδότησης θα αναπροσαρμόζεται κάθε τρία χρόνια ανάλογα με το προσδόκιμο ζωής μετά τα 65:

-Το 2027 θα εξεταστεί η αύξηση των ηλικιών βάσει των στοιχείων του 2024.
-Επόμενος σταθμός: το 2030, με βάση τα δημογραφικά του 2027.
-Η διαδικασία επαναλαμβάνεται ανά τριετία (2033, 2036 κ.λπ.)
Σύμφωνα με εκτιμήσεις της ΕΛΣΤΑΤ:

-Το προσδόκιμο ζωής των ανδρών άνω των 65 θα αυξηθεί από 18,8 έτη (2019) σε 20 έτη (2030)
-Για τις γυναίκες της ίδιας ηλικιακής ομάδας από 21,8 έτη σε 22,9 έτη
Η σύνδεση του προσδόκιμου με τα όρια ηλικίας μπορεί να εφαρμοστεί με αναλογία:

-1 προς 1 (πλήρης αντιστοιχία αύξησης)
-1 προς 2/3 (μέτρια αύξηση)
-ή 1 προς 1/3 (ηπιότερη μεταβολή)

Τι σημαίνει αυτό για τους ασφαλισμένους

Όσοι δεν έχουν θεμελιώσει ή κατοχυρώσει το συνταξιοδοτικό τους δικαίωμα έως 31/12/2026, κινδυνεύουν να δουν τα όρια ηλικίας να αυξάνονται σταδιακά από το 2027. Η βασική σύσταση των ειδικών είναι να εξετάσουν οι ασφαλισμένοι το αν και πότε έχουν τη δυνατότητα αποχώρησης, αξιοποιώντας τις προβλέψεις για μειωμένη ή πλήρη σύνταξη με τα ισχύοντα όρια.

Για παράδειγμα:

Γυναίκες με 5.500 ημέρες ασφάλισης έως το 2012 και ανήλικο τέκνο μπορούν ακόμη να αποχωρήσουν με μειωμένη ή πλήρη σύνταξη, ανάλογα με το έτος θεμελίωσης και την ηλικία τους.
Υπάλληλοι ΔΕΚΟ ή τραπεζών που είχαν συμπληρώσει 35ετία έως 31/12/2020 ή και το 2021, μπορούν να αποχωρήσουν προτού φτάσουν το 62ο έτος.