Τουρκία – Λιβύη: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε για το Μνημόνιο – Μιλούν στο mononews A. Συρίγος και Α. Δεριζιώτης

Να ταράξει για τα καλά τα «ήρεμα νερά» φαίνεται πως ήρθε το Μνημόνιο Συνεργασίας της Εθνικής Εταιρείας Πετρελαίου της Λιβύης με την Τουρκική Εταιρεία Πετρελαίου (TPAO), εν μέσω ενός επιβαρυμένου διεθνούς σκηνικού με την ανακοίνωση της υπογραφής να προκαλεί έντονο προβληματισμό στην Ελλάδα.

Έχοντας ως δεδομένο την τουρκική επιθετικότητα και το γεγονός πως στην τελετή υπογραφής, στην Κωνσταντινούπολη, παρουσιάστηκε και ο χάρτης του παράνομου Τουρκολιβυκού συμφώνου αρχικά πολλοί υπέθεσαν ότι πρόκειται περί νέας παράνομης και προκλητικής συμφωνίας. Στην πραγματικότητα η συμφωνία σεβάστηκε την «μέση γραμμή» και ο χάρτης της κινείται νότια της.

Με γρήγορες κινήσεις και συντονισμό με την Κύπρο, ο Κυριάκος Μητσοτάκης κατόρθωσε μια σημαντική επιτυχία στη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ, καθώς στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου αναφέρεται ότι το Μνημόνιο Συνεννόησης μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης για την οριοθέτηση περιοχών θαλάσσιας δικαιοδοσίας στη Μεσόγειο παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα τρίτων κρατών και δεν μπορεί να παράγει νομικές συνέπειες για αυτά.

Ο υπουργός Πετρελαίου της Λιβύης, Χαλίφα Αμντουλσαντέκ, είχε συνάντηση στην Κωνσταντινούπολη με τον υπουργό Ενέργειας της Τουρκίας Αλπαρσλάν Μπαϊρακτάρ την προηγούμενη Παρασκευή.

Ο διορισμένος από τη Βουλή των Αντιπροσώπων στην κυβέρνηση της Ανατολικής Λιβύης, που υποστηρίζεται από τον στρατηγό Χαφτάρ, πρωθυπουργός, Οσάμα Χαμάντ, απέρριψε κατηγορηματικά δηλώσεις της Αθήνας που αμφισβητούν τη νομιμότητα της θαλάσσιας συμφωνίας μεταξύ της χώρας του και της Τουρκίας.

Ενώ το τουρκικό ΥΠΕΞ ζητά από την ΕΕ «να καλέσει όλα τα μέλη της να συμμορφωθούν με το διεθνές δίκαιο αντί να υιοθετούν ισχυρισμούς που δεν έχουν νομική ισχύ».

Το mononews συνομίλησε με τους καθηγητές κ. Αντώνη Δεριζιώτη και Άγγελο Συρίγο οι οποίοι μας ανέλυσαν όλα τα δεδομένα γύρω από τη Λιβύη.

Δεριζιώτης: «Μεγαλύτερη φασαρία από ό,τι έπρεπε» προκάλεσε η τωρινή συμφωνία

Η είδηση της υπογραφής προκάλεσε «μεγαλύτερη φασαρία από ό,τι έπρεπε» μας αναφέρει ο Αντώνης Δεριζιώτης, επίκουρος καθηγητής Πολιτικής και Διπλωματικής Ιστορίας της Τουρκίας στο Τμήμα Τουρκικών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, καθώς, η τωρινή συμφωνία σέβεται την «μέση γραμμή», σύμφωνα με τον χάρτη που περιλαμβάνεται στο μνημόνιο συνεργασίας μεταξύ της εθνικής εταιρείας πετρελαίου της Λιβύης και της τουρκικής TPAO.

Ο κ. καθηγητής αναγνωρίζει ότι είναι λογικό λόγω πρότερων γεγονότων να μας προβληματίζει και θεωρεί πως θα μας απασχολήσει η συνεργασία Λιβύης-Τουρκίας και στο μέλλον.

Η παρουσίαση του χάρτη του παράνομου Τουρκολιβυκού συμφώνου κατά την διάρκεια της τελετής υπογραφής δεν ήταν κάτι το ευχάριστο καθώς «έμμεσα επαναφέρεται το Τουρκολιβυκό μνημόνιο του 2019 που έχει ακυρωθεί λόγω του Ελληνοαιγυπτιακού συμφώνου θαλάσσης» μας αναφέρει ο κ. καθηγητής.

Ο κ. Δεριζιώτης μας εξηγεί τους λόγους για τους οποίους η κοινή γνώμη στάθηκε έντονα στην παρούσα συμφωνία: κύριος λόγος είναι η έντονη κινητικότητα από την μεριά της Λιβύης η οποία συνοψίζεται στην αύξηση των μεταναστευτικών ροών προς την Κρήτη και στην ευθυγράμμιση πλέον του Χαφτάρ και της κυβέρνησης της Τρίπολης υπέρ του Τουρκολιβυκού συμφώνου.

Οι τρεις τρόποι με τους οποίους ερμηνεύεται η τωρινή συμφωνία Τουρκίας-Λιβύης

Όπως μας αναφέρει ο κ. Δεριζιώτης, η τωρινή συμφωνία μπορεί να ερμηνευθεί με ένα από τους ακόλουθους τρόπους:

1. «δοκιμάζει την ετοιμότητα της Ελλάδας»
2. δείχνει πως η Λιβύη «δεν μπαίνει στα χωράφια της Ελλάδας» εφόσον δεν παραβιάζει τη «μέση γραμμή»
3. πρόκειται για «αντίδραση» απέναντι στη δημοσιοποίηση της προκήρυξης του διαγωνισμού της Ελληνικής κυβέρνησης για τα οικόπεδα νότια της Κρήτης

Εστιάζοντας στους πιθανούς λόγους που η συμφωνία μεταξύ Εθνικής Εταιρείας Πετρελαίου της Λιβύης και TPAO ανακοινώθηκε τώρα, ο κ. Δεριζιώτης καταλήγει πως μόνο ο χρόνος θα δείξει ποια από αυτές τις υποθέσεις ισχύει.

Επιπλέον, απαντώντας στο υποθετικό σενάριο για νέα συμφωνία μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης στην περιοχή που δεν θα σεβαστεί τη «μέση γραμμή» και το αν ο ελληνικός στόλος θα μπορούσε να παρέμβει σε εν ενεργεία έρευνες σε αυτή την περίπτωση ο καθηγητής Πολιτικής και Διπλωματικής Ιστορίας της Τουρκίας μας αναφέρει πως η παρέμβαση θα σήμαινε «πρόβλημα της Ελλάδας».

Μας υπενθυμίζει την προσπάθεια της Τουρκίας παλιότερα να ανακόψει ερευνητικά πλοία και τονίζει πως μια τέτοια δράση «δείχνει διπλωματική αποτυχία επίλυσης του προβλήματος» από την πλευρά της χώρας που την εφαρμόζει.

Ο κ. Καθηγητής ολοκληρώνοντας την ανάλυση του μας αναφέρει ότι στο μέλλον θα δούμε επιπλέον κινητικότητα στην περιοχή.

«Γαλάζια Πατρίδα και Τουρκολιβυκό Μνημόνιο»

Κάνοντας μια ιστορική αναδρομή και εξηγώντας μας πως «η αρχή είναι το 2011, όπου αρχίζουν να εμφανίζονται κάποιοι χάρτες που έχουν κάνει τούρκοι ναύαρχοι με τους οποίους εμφανίζουν διάφορες οριοθετήσεις πιθανές που θα μπορούσαν να κάνει η Τουρκία με χώρες της περιοχής», ξεκινάει την ανάλυση του ο Άγγελος Συρίγος, βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας στην Α’ Αθηνών, καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και εξωτερικής πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.

«Οι συγκεκριμένοι χάρτες δεν έχουν καμία σχέση με το διεθνές δίκαιο. Είναι ο προπάτορας της ‘Γαλάζιας Πατρίδας’, όμως» μας δηλώνει ο κ. βουλευτής.

Το Νοέμβριο του 2019 υπογράφεται το Τουρκολιβυκό Μνημόνιο και από τότε «η Λιβύη είναι απέναντι από εμάς σε αυτό το θέμα».

Γιατί το Μνημόνιο είναι παράνομο

Παράλληλα ο κ. Συρίγος, υπογραμμίζει ότι είναι απαραίτητο να διαφημιστεί πως το Μνημόνιο δεν είναι παράνομο γιατί έχει υπογράψει μια κυβέρνηση που δεν έχει σχετική αρμοδιότητα αλλά «Είναι αντίθετο προς το διεθνές δίκαιο. Για να μπορείς να υπογράψεις μια συμφωνία οριοθετήσεως πρέπει να έχεις γεωγραφική εγγύτητα, να έχεις απέναντι ακτές. Η Τουρκία δεν έχει απέναντι ακτές».

Μας δίνει ως παράδειγμα την ενδεχόμενη υπογραφή συμφωνίας οριοθέτησης Θαλάσσιων ζωνών μεταξύ της Ελλάδας και της Γαλλίας χωρίς να υπολογιστεί η Ιταλία.

«Έτσι, το μνημόνιο αυτό είναι παράνομο. Παρ’ όλα αυτά η Λιβύη το ακολουθεί διότι η κυβέρνησή της εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τους Τούρκους» αναφέρει ο κ. Συρίγος.

«Μη βλέπεις τι λένε τα χείλη μου, κοίτα τι κάνουν τα χέρια μου»

Περνώντας στην υπογραφή Μνημόνιου Συνεργασίας της Εθνικής Εταιρείας Πετρελαίου της Λιβύης με την TPAO μας εξηγεί πως «Το Μάρτιο του 2025 δημοσιεύτηκαν κάποιοι χάρτες οι οποίοι έδειχναν τα τεμάχια που θέλει να βγάλει η Λιβυκή κυβέρνηση για έρευνα και εκμετάλλευση. Αυτοί σέβονταν τη ‘μέση γραμμή’».

Σχολιάζοντας το ότι πίσω από τους υπογράφοντες τη συμφωνία υπήρχε χάρτης του Τουρκολιβυκού Μνημονίου μας ξεκαθαρίζει πως το μείζον είναι ότι στο παρόν υπογεγραμμένο έγγραφο «εμφανίζονται να σέβονται τη μέση γραμμή».

«Μας ανησυχεί ο χάρτης από πίσω, σαφώς, αλλά εδώ νομίζω ότι ισχύει αυτό που λένε οι Αμερικανοί. Μη βλέπεις τι λένε τα χείλη μου, κοίτα τι κάνουν τα χέρια μου.

Και τα χέρια τους στην προηγούμενη περίπτωση αποδέχτηκαν πλήρως μια συμφωνία η οποία σέβεται τη μέση γραμμή και για μένα είναι το πιο σημαντικό από όλα» αναλύει ο κ. Συρίγος.

«Οι Τούρκοι προσπαθούν να τρομάξουν τη Chevron»

Ερωτηθείς για την κίνηση του Πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη αναφορικά με τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ο κ. Συρίγος μας επισημαίνει πως είναι επιβεβαίωση ότι το Τουρκολιβυκό μνημόνιο είναι ανυπόστατο και «Αντίθετο προς το διεθνές δίκαιο και ουσιαστικά περνάει και ένα μήνυμα προς τη Chevron γιατί εκεί είναι όλο το παιχνίδι».  Συμπληρώνει πως αυτή η συμπερίληψη δείχνει ότι το μνημόνιο παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα τρίτων κρατών και δεν μπορεί να παράγει νομικές συνέπειες για αυτά.

Οι Τούρκοι προσπαθούν να τρομάξουν τη Chevron μας εξηγεί και «Από την άλλη μεριά, η απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου περνάει ένα μήνυμα στη Chevron ότι εμείς θεωρούμε νόμιμο αυτό που έχει κάνει η Ελλάδα» συμπληρώνει.

Ο κ. Συρίγος εικάζει πως η αναφορά του Τουρκολιβυκού μνημονίου και η παρούσα συμφωνία σχετίζονται με τον διαγωνισμό που έχει προκηρύξει το Υπουργείο Ενέργειας για δυο περιοχές Νοτίως της Κρήτης.

Γιατί άλλαξε στάση ο Χαφτάρ

Απαντώντας στο γιατί στην παρούσα χρονική συγκυρία ο στρατηγός Χαφτάρ άλλαξε την στάση του και συμφώνησε με το Μνημόνιο μας εξηγεί πως «Αν τον πλησίασαν οι Τούρκοι και του υποσχέθηκαν ότι θα εκπροσωπεί τα τουρκικά συμφέροντα στην Ανατολική Λιβύη, και θα έχει και κέρδος από αυτά και θα υπάρχει και συνέχεια στην οικογένειά του, γιατί τα παιδιά του είδαμε(στην Τουρκία) ο Χαφτάρ μπήκε σε αυτή τη λογική».

Ερωτώμενος αν κρίνει ότι η συγκεκριμένη περιοχή χρήζει παρακολούθησης και αν ενδέχεται μελλοντικά να δούμε και άλλες κινήσεις, παράνομες, από την Τουρκία εκεί μας απάντησε πως «Ναι, υπάρχει αυτή η περίπτωση, αλλά νομίζω ότι σε αυτή τη φάση τουλάχιστον οι Λίβυοι θέλουν να τα αποφύγουν για να μην έρθουν σε σύγκρουση με τους Αμερικανούς».

Συμπληρώνει πως «Εξαρτάται σε πόσο δύσκολη θέση θα είναι για να τους ελέγξουν οι Τούρκοι για αυτό το θέμα, γιατί δεν είναι οι Λίβυοι, είναι η Τουρκία η οποία είναι από πίσω. Κακώς μιλάμε για τους Λίβυους, κάνουν ό,τι τους λέει η Τουρκία στην προκειμένη περίπτωση».

Μεταναστευτική ροή: Είναι όπλο πίεσης της Τουρκίας;

Για την μεγάλη μεταναστευτική ροή που έρχεται από την Λιβύη στην Κρήτη ο κ. Συρίγος μας εξηγεί πως τα δυο θέματα δεν συνδέονται αλλά «Στην προκειμένη περίπτωση έχουμε δίκτυο λαθροδιακινητών που κοιτάζουν να βρουν ποιοι είναι οι πλέον κατάλληλοι δρόμοι. Συνήθως όταν ανοίγει ένας δρόμος, έρχεται ένα κράτος και τον κλείνει».

Μια σύντομη ιστορία των μεταναστευτικών διαδρόμων στην Μεσόγειο

Μας αναφέρει αναλυτικά τις διαδρομές των λαθροδιακινητών μέσα στην πάροδο του χρόνου. «Το 15-16 είχε ανοίξει ο δρόμος από την Ελλάδα» που τον έκλεισε η ΕΕ μέσω συμφωνιών.

«Μετά άνοιξε ένας νέος διάδρομος που είχε ανοίξει από τη Μάλτα. Σταμάτησε μετά, πήγε να ανοίξει από την Ιταλία.

Σταμάτησε, πήγε από την Ισπανία και ξαναγύρισε πάλι στην Ιταλία. Στη συνέχεια, πήγε να ξεκινήσει από τον Έβρο. Σταμάτησε λόγω του φράχτη που δημιουργήθηκε εκεί πέρα. Ξαναγύρισε στην Παντελάρια και τη Λαπεντούζα.» μας αναφέρει ο κ. Συρίγος εξηγώντας τι έχει συμβεί τα τελευταία 9 χρόνια.

Τα μέτρα που έχει πάρει η Ιταλία έχουν κόψει αυτό το δρόμο οπότε οι λαθροδιακινητές προσπαθούν να πάρουν τώρα έναν πιο δύσκολο δρόμο μας εξηγεί ο κ. Συρίγος. Συμπληρώνοντας πως η δυσκολία έγκειται στο γεγονός ότι μετακινούνται σε εξ ολοκλήρου ανοιχτή θάλασσα ενώ «Έχει ένα πλεονέκτημα ότι η Κρήτη δεν είναι μια κουκίδα στο χάρτη όπως ήταν η Παντελάρια και η Λαπεντούζα, είναι μεγάλο νησί» το σημαντικό μειονέκτημα είναι ότι απέχει αρκετά από τη Λιβύη σε συγκριση με τα δυο ιταλικά νησιά.

«Σε αυτό το πλαίσιο λοιπόν έχουμε επιλογές αυτών των λαθροδιακινητών να πάνε να ανοίξουν αυτό το δρόμο» μας αναφέρει εξηγώντας πως «Γι’ αυτό έχει πάει από τα 1.700-1.800 άτομα στα 7.500 ως τώρα» που μεταφέρονται. Καταλήγει πως «Οι περιπολίες των δύο ελληνικών φρεγατών έξω από τα λιβυκά χωρικά ύδατα έχουν νόημα να αναχαιτίσουν αυτές τις εισροές την ώρα που ξεκινάνε».

«Ήρεμα νερά» ή «φουρτούνα» στον ορίζοντα;

Εν κατακλείδι σύμφωνα και με τους δυο καθηγητές η Ελλάδα οφείλει να περιμένει περαιτέρω εξελίξεις από τη Λιβύη, σίγουρα όμως η επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών Γιώργου Γεραπετρίτη στην Λιβύη που φημολογείται ότι θα πραγματοποιηθεί την επόμενη Κυριακή 6/7(;) μαζί με τις επόμενες συμφωνίες Τουρκίας και Λιβύης εν ευθέτω χρόνο θα δείξουν κατά πόσο τα νερά θα παραμείνουν ήρεμα ή οι τωρινοί «κυματισμοί» ενδέχεται να γίνουν μεγάλη «φουρτούνα».

Διαβάστε επίσης:

Αλέξης Τσίπρας: Τα προοδευτικά κόμματα πρέπει να ξεκαθαρίσουν τι σημαίνει για αυτά ο πατριωτισμός και το ανήκειν

Αφροδίτη Λατινοπούλου στο mononews: Απευθυνόμαστε στους λογικούς Έλληνες, που κρατάνε την Ελλάδα όρθια

Πώς μπορεί να υπάρξει εμπορική «συμμαχία» Ελλάδας – Κίνας: Τα μνημόνια συνεργασίας και η αλήθεια