Το σπάνιο αστρονομικό φαινόμενο που θα παρακολουθήσουμε την Δευτέρα 11 Νοεμβρίου

Ιδιαίτερο αστρονομικό ενδιαφέρον θα έχει η εβδομάδα που έρχεται.

Ένα σπάνιο αστρονομικό φαινόμενο θα παρακολουθήσουν οι Έλληνες να λαμβάνει χώρα τη Δευτέρα, 11 Νοεμβρίου. Πιο συγκεκριμένα, ο Ερμής, ο μικρότερος πλανήτης του ηλιακού μας συστήματος και ο πιο κοντινός στο καυτό άστρο μας, θα κινηθεί ανάμεσα στη Γη και τον Ήλιο, με αποτέλεσμα να φαίνεται σαν να διασχίζει τον ηλιακό δίσκο.

Φυσικά, το φαινόμενο δεν θα είναι ορατό μόνο από τη χώρα μας, καθώς ένα μεγάλο μέρος του πλανήτη, μεταξύ των οποίων η Ευρώπη, θα μπορέσει να παρακολουθήσει ολικά ή μερικά το φαινόμενο.

Την επόμενη ημέρα μάλιστα, δηλαδή την Τρίτη, 12 Νοεμβρίου, θα ακολουθήσει η πανσέληνος του Νοεμβρίου, κάνοντας την εβδομάδα που έρχεται πλούσια σε αστρονομικό περιεχόμενο.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η τελευταία φορά που η διάβαση του Ερμή είχε γίνει ορατή από την Ελλάδα ήταν το 2016, ενώ η επόμενη υπολογίζεται ότι θα λάβει χώρα στις 13 Νοεμβρίου 2032, οπότε θα είναι και πάλι ορατή από τη χώρα μας.

Μελλοντικά, το φαινόμενο θα επαναληφθεί το 2039, το 2049 και το 2052. Όπως υπολογίζεται η διάβαση του Ερμή από τον Ήλιο λαμβάνει χώρα περί τις 13 με 14 φορές ανά αιώνα. Το πρώτο «πέρασμα» του Ερμή είχε παρατηρηθεί το 1631, περίπου δύο δεκαετίες μετά την εφεύρεση του τηλεσκοπίου, από τον Γάλλο αστρονόμο, Πιέρ Γκασεντί.

Ο Ερμής και η Αφροδίτη είναι οι μόνοι πλανήτες που μπορούν να «διαβούν» μπροστά από τον Ήλιο, όπως αυτός φαίνεται από τη Γη, επειδή οι τροχιές τους περνούν ανάμεσα στον πλανήτη μας και στο άστρο μας. Η μέση απόσταση του Ερμή από τον Ήλιο είναι σχεδόν 58 εκατομμύρια χιλιόμετρα, μόνο το 30% της απόστασης Γης-Ήλιου.

Μόνο η μισή διάβαση της Δευτέρας 11 Νοεμβρίου, σύμφωνα με τους αστρονόμους, θα είναι ορατή από την Ελλάδα, συγκεκριμένα η είσοδος του Ερμή στον ηλιακό δίσκο και το πρώτο ήμισυ της διάβασης. Ο Ήλιος στη χώρα μας θα δύσει περίπου στο μέσο του φαινομένου και έτσι δεν θα είναι ορατή η σταδιακή έξοδος του Ερμή από τον ηλιακό δίσκο.

Η έναρξη του φαινομένου στη χώρα μας, με την είσοδο του Ερμή στον ηλιακό δίσκο, θα γίνει στις 14:35 ώρα Ελλάδας. Συνολικά, η διάβαση θα διαρκέσει περίπου πεντέμισι ώρες (έως τις 20:04 ώρα Ελλάδας), αλλά στη χώρα μας θα είναι ορατή για σχεδόν τρεις ώρες, έως τις 17:20, λίγο πριν δύσει ο Ήλιος.

Η διάβαση χαρακτηρίζεται «βαθιά», επειδή ο Ερμής θα περάσει πολύ κοντά από το κέντρο του Ήλιου, αλλά ο πλανήτης θα φαίνεται σαν μία μικρή κινούμενη μαύρη κηλίδα πάνω στο φόντο του φωτεινού άστρου. Σε κάθε περίπτωση, η παρατήρηση του φαινομένου, που ουσιαστικά αφορά παρατήρηση του Ήλιου, μπορεί να γίνει μόνο με την τοποθέτηση ειδικών προστατευτικών φίλτρων στα τηλεσκόπια ή στα κιάλια και όχι με γυμνά μάτια, καθώς κάτι τέτοιο ενέχει κινδύνους. Το φαινόμενο θα μεταδίδεται ζωντανά και από την τηλεόραση της NASA.

Ο Ερμής, που είναι λίγο μεγαλύτερος από τη Σελήνη, είναι ένας παράξενος πλανήτης, με την πιο εκκεντρική τροχιά στο ηλιακό μας σύστημα. Αν και ο πιο κοντινός πλανήτης στον Ήλιο δεν είναι ο πιο ζεστός, αφού η Αφροδίτη είναι η πιο ζεστή, εμφανίζοντας ακραίες διαφορές θερμοκρασίας μεταξύ ημέρας-νύχτας πάνω από 600 βαθμούς Κελσίου. Το έτος του, που υπολογίζεται από τη διάρκεια πλήρους περιφοράς του γύρω από τον Ήλιο, διαρκεί 88 γήινες ημέρες, ενώ, επειδή περιστρέφεται πολύ αργά γύρω από τον άξονα του, η μέρα του διαρκεί δύο χρόνια. Με άλλα λόγια, ανάμεσα σε δύο ανατολές του Ήλιου μεσολαβούν περίπου 176 μέρες.

Τον Ερμή έχουν επισκεφθεί δύο σκάφη της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (NASA), το Mariner 10 το 1974-75 και το Messenger, το οποίο τέθηκε σε τροχιά γύρω από τον πλανήτη το 2011, έως ότου σκοπίμως συνετρίβη πάνω του το 2015. Το 2017 εκτοξεύθηκε η αποστολή BepiColombo του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA), που θα φθάσει στον Ερμή το 2024.