Κορονοϊός: Μηδέν μέτρα στην Σουηδία – Το μοντέλο της «ανοσίας της αγέλης»

Έκπληξη έχει προκαλέσει σε όλο τον πλανήτη η πολιτική που ακολουθεί η Σουηδία, σε ό,τι αφορά στην αντιμετώπιση της πανδημίας του κορονοϊού.

Ή, μάλλον, στην πολιτική που δεν ακολουθεί, καθώς εκείνο που έχει προκαλέσει πραγματικά εντύπωση και απορία είναι ότι η Σουηδία, ένα κράτος που έχει αποτελέσει πρότυπο, εισάγοντας συχνά στον κόσμο καινοτόμες ιδέες και χαράσσοντας τον δρόμο για βελτιωμένες πολιτικές, είναι σήμερα ίσως το μοναδικό κράτος στον πλανήτη που συμπεριφέρεται σαν να μη συμβαίνει τίποτα.

Η «ανοσία της αγέλης»

Η χώρα δείχνει να εφαρμόζει ένα μοντέλο στα πρότυπα της ιδέας περί «ανοσίας της αγέλης», περί ελεύθερης, δηλαδή, μετακίνησης του ιού μεταξύ των ατόμων, ώστε αυτά να νοσήσουν και να δημιουργήσουν αντισώματα, αποκτώντας, έτσι, ανοσία στον κορονοϊό. Είναι κάτι παραπάνω από αυτονόητο ότι η πολιτική αυτή έχει μεγάλο κόστος σε ανθρώπινη απώλεια, όμως η θεωρία υποστηρίζει ότι η απώλεια είναι ένα απαραίτητο βήμα για να επιτευχθεί η επιθυμητή ανοσία.

Το ίδιο μοντέλο επιχείρησαν να εφαρμόσουν η Βρετανία και, κατά μία έννοια, οι ΗΠΑ, δύο κράτη που επίσης καθυστέρησαν να πάρουν μέτρα, με τα γνωστά, σήμερα, αποτελέσματα. Η Βρετανία δεν προλαβαίνει να μετρά νέα κρούσματα, ενώ οι ΗΠΑ έγιναν, σήμερα το πρωί, το πρώτο κράτος σε κρούσματα παγκοσμίως, με τις εκτιμήσεις για τη χώρα να είναι δραματικές, σε ό,τι αφορά στην ανθρώπινη απώλεια, αλλά και την οικονομική ύφεση που θα αντιμετωπίσει.

Η Σουηδία κατέχει ήδη μία θέση στη λίστα των χωρών που έχουν πληγεί από τον κορονοϊό, με αποτέλεσμα να μετρά σήμερα 62 νεκρούς και περισσότερα από 2.000 κρούσματα. Παρ’ όλα αυτά, η χώρα φαίνεται να κρατά μία σχεδόν απαθή στάση, καθώς μέχρι σήμερα δεν έχει προβεί επίσημα σε κανένα μέτρο, ώστε να περιορίσει την εξάπλωση της πανδημίας.

Ο κορυφαίος λοιμωξιολόγος της χώρας, Άντερς Τεγκνέλ δέχεται ασφυκτικές πιέσεις τις τελευταίες ημέρες. Στις 5 Μαρτίου είχε ανακοινώσει ότι η εξάπλωση της επιδημίας είχε φτάσει πλέον προφανώς στο αποκορύφωμά της. Εκείνη τη μέρα, η χώρα μετρούσε μόλις 94 κρούσματα. Σήμερα, τα κρούσματα είναι πάνω από 2.000. Στις 18 Μαρτίου, εξηγούσε σε τηλεοπτική του συνέντευξη ότι μέλη οικογενειών που ζουν κάτω από την ίδια στέγη μπορούν να συνεχίσουν να πηγαίνουν ακίνδυνα στο σχολείο ή στη δουλειά τους. Η συνέντευξη είχε προκαλέσει καταιγισμό αντιδράσεων.

Τη στιγμή, λοιπόν, που οι πόλεις ανά τον κόσμο έχουν ερημώσει, οι εργασίες έχουν σχεδόν παγώσει και ο κόσμος παραμένει έγκλειστος στο σπίτι του, προσπαθώντας να συμβάλλει στην μείωση της ταχύτητας εξάπλωσης του μικροβίου, στην Σουηδία όλα λειτουργούν κανονικά. Οι καταστηματάρχες εξακολουθούν να ανοίγουν τα μαγαζιά τους κάθε πρωί και τα παιδιά συνεχίζουν να πηγαίνουν στο σχολείο.

Οποιαδήποτε οδηγία έχει δοθεί έως τώρα στην βορειοευρωπαϊκή χώρα γίνεται σε μορφή σύστασης. Έτσι, οι Σουηδοί γονείς αναρωτιούνται ακόμη αν πρέπει να αφήσουν τα παιδιά τους να πάνε στο σχολείο, την ώρα που σε όλη την υπόλοιπη Ευρώπη, οι οικογένειες παραμένουν αυστηρά μέσα στο σπίτι τους.

Το πιο παράδοξο είναι, ίσως, ότι οι μαθητές λυκείου και οι φοιτητές κάνουν από τις 18 Μαρτίου μαθήματα εξ αποστάσεως,  οι παιδικοί σταθμοί, τα σχολεία και τα κολλέγια, ωστόσο, μένουν ανοιχτά μέχρι νεωτέρας.

Για πολλούς Σουηδούς, μάλιστα, δεν υφίσταται καν δίλημμα.

«Αν τα παιδιά είναι υγιή, πρέπει να πηγαίνουν στο σχολείο. Είναι πολύ σημαντικό», δήλωσε χαρακτηριστικά μια Σουηδέζα, μητέρα δύο παιδιών. Στην πραγματικότητα, η γυναίκα ακολουθεί απλώς τις συστάσεις της Υπηρεσίας Δημόσιας Υγείας της χώρας της, σύμφωνα με τις οποίες «το να κρατάς στο σπίτι τα παιδιά σου, αν είναι υγιή, δεν αποτελεί αποτελεσματικό μέτρο για να μην εξαπλωθεί ο ιός» και το «να κλείσεις τα σχολεία έχει σοβαρές συνέπειες για την κοινωνία».

Μία άλλη γυναίκα, γιατρός, μητέρα τριών παιδιών που εξακολουθούν να πηγαίνουν στο σχολείο και έγκυος στον έβδομο μήνα στο τέταρτο παιδί της εγκρίνει την πολιτική της χώρας της. «Πιστεύω ότι η Σουηδία έλαβε τη σωστή απόφαση», λέει.

Ο σύζυγός της, λοιμωξιολόγος στο πανεπιστημιακό νοσοκομείο του Λουντ, είναι επίσης σύμφωνος. Γονείς που κρατούσαν αρχικά τα παιδιά τους στο σπίτι, περιμένοντας το γενικό κλείσιμο των σχολείων, έχουν αρχίσει να τα στέλνουν πάλι στις τάξεις.

Για τους εργαζόμενους γονείς, το σχολείο είναι, άλλωστε, μία πρακτική διέξοδος απασχόλησης των παιδιών τις ώρες της εργασίας. Ωστόσο, για την Σουηδία, το να συνεχίσουν τα παιδιά να πηγαίνουν σχολείο έχει και μία άλλη διάσταση, αυτή που υποδηλώνει ότι είσαι καλός πολίτης.

Σε διαφορετική περίπτωση, σημαίνει ότι κανείς παραβιάζει τη σύσταση των ειδικών, που δεν απαγορεύσει την πρόσβαση στους σχολικούς χώρους και αυτό τον κατατάσσει αυτόματα στην κατηγορία εκείνου του πολίτη, που τον έχει καταλάβει ο πανικός και δεν εμπιστεύεται τις Αρχές, που αποτελούν το θεμέλιο της λειτουργίας του σουηδικού κράτους.

«Η Σουηδία βρίσκεται σε παράλληλο σύμπαν»

Από την άλλη, κάτοικοι της Σουηδίας που είναι ξένοι και πληροφορούνται για όσα συμβαίνουν στις υπόλοιπες χώρες, μαρτυρούν πως αισθάνονται ότι βρίσκονται σε παράλληλο σύμπαν, με την Σουηδία να μην έχει αντιληφθεί τι πραγματικά συμβαίνει και να επιμένει σε μία ξεπερασμένη πολιτική.

Ωστόσο και μία μερίδα των ίδιων των Σουηδών ασκεί δριμεία κριτική στις πολιτικές της χώρας της, απευθύνοντας συνεχείς εκκλήσεις προς την ηγεσία να αλλάξει στρατηγική τώρα.

«Αυτό είναι τρέλα! Φοβάμαι να είμαι στη Σουηδία την εποχή του κορονοϊού», αναφέρει μια οργισμένη ανάρτηση στο Twitter, που συνοδεύεται από μια φωτογραφία από γεμάτα μπαρ και εστιατόρια και νεαρούς να συνωστίζονται.

Μοναδική απαγόρευση που έχει επιβληθεί στην χώρα είναι αυτή της συνάθροισης άνω των 500 ατόμων, καθώς και οι επισκέψεις σε οίκους ευγηρίας.

Όλα τα υπόλοιπα επικοινωνούνται σε επίπεδο συστάσεων: να πλένεις τα χέρια σου, να μη βγαίνεις από το σπίτι σου με συμπτώματα ανάλογα της γρίπης, να μην έχεις κοινωνικές επαφές αν είσαι άνω των 70 ετών ή ανήκεις σε ευπαθή ομάδα.

Η χώρα βιώνει μία διαρκή αντίφαση, με τις οδηγίες που εφαρμόζονται να είναι ευθέως αντικρουόμενες.

Τα χιονοδρομικά κέντρα παραμένουν ανοιχτά, έστω κι αν οι βραδιές afterski έχουν σταματήσει από την περασμένη Κυριακή. Εν όψει των διακοπών του Πάσχα, μάλιστα, τα χιονοδρομικά κέντρα ετοιμάζονται να πλημμυρίσουν από κόσμο, αποτελώντας πιθανώς καταστροφικές εστίες ανάπτυξης του νέου κορονοϊού.

Αρκετοί διαχειριστές χιονοδρομικών κέντρων ζητούν από μόνοι τους να μπει ένα πιο αυστηρό πλαίσιο. Όπως μετέδωσε ο δημόσιος τηλεοπτικός σταθμός SVT, το χιονοδρομικό κέντρο Jämtland Härjedalen ζητά από τις υγειονομικές υπηρεσίες να προχωρήσει στη λήψη μέτρων όσον αφορά στις μετακινήσεις και συναθροίσεις. Μέχρι και το περασμένο Σαββατοκύριακο, εκατοντάδες τουρίστες διασκέδαζαν στα Après-Ski-Clubs της περιοχής. Μετά τη γενική κατακραυγή που προκάλεσε το θέμα, πολλά εστιατόρια, μπαρ και κλαμπ έκλεισαν.

Ωστόσο, η συντριπτική πλειονότητα των καφέ και των εστιατορίων εξακολουθεί να λειτουργεί κανονικά.

Τα σύνορα της χώρας παραμένουν ορθάνοιχτα και η μετακίνηση ντόπιων, αλλά και ξένων πολιτών εντός και εκτός συνόρων εξακολουθεί να επιτρέπεται.

Οι κάτοικοι της Στοκχόλμης καλούνται να δουλέψουν από το σπίτι, κάτι που οδήγησε την εταιρεία τοπικών μεταφορών να μειώσει τον αριθμό των δρομολογίων, με αποτέλεσμα, τη Δευτέρα το πρωί, τα λεωφορεία στη Στοκχόλμη να είναι γεμάτα από κόσμο που μετακινείται ελεύθερα και κατά κρίση και βούληση.

Την ίδια ώρα, δυναμώνουν όλο και περισσότερο οι φωνές που υποστηρίζουν ότι οι συνέπειες του φαρμάκου δεν πρέπει να είναι χειρότερες από εκείνες της επιδημίας.

Έτσι, οι κάτοικοι της Στοκχόλμης επιστρέφουν στη δουλειά τους, ενώ ταυτόχρονα ενθαρρύνονται να συνεχίσουν αδιάκοπα την κατανάλωση, ώστε να ενισχυθεί η τοπική οικονομία.

Την Κυριακή το βράδυ, 2,3 εκατομμύρια Σουηδοί άκουσαν το διάγγελμα του πρωθυπουργού Στέφαν Λέβεν, που έκανε λόγο για ατομική ευθύνη, αρνούμενος ωστόσο να ανακοινώσει μέτρα προστασίας κατά του κορονοϊού. Δεν παρέλειψε, παρ΄όλα αυτά, να επισημάνει στους πολίτες του ότι πιθανώς αγαπημένα τους πρόσωπα θα φύγουν από τη ζωή.

Ο Σουηδός πρωθυπουργός ήταν σαφής: «Ο ιός εξαπλώνεται όλο και περισσότερο. Η ζωή, η υγεία και οι θέσεις εργασίας τίθενται σε κίνδυνο. Στο εξής, περισσότεροι άνθρωποι θα νοσήσουν και περισσότεροι θα πουν το τελευταίο αντίο στους ανθρώπους τους».

Και το ερώτημα είναι ένα: Γιατί;

Το διάγγελμα αυτό εισπράχθηκε θετικά τόσο από τους σχολιαστές, όσο και από τα πολιτικά κόμματα. Στον αντίποδα των λεγομένων του πρωθυπουργού βρέθηκαν πολλοί επιστήμονες, που έκρουσαν τον κώδωνα του κινδύνου στην Σουηδία, επισημαίνοντας πως επιμένει σε μία πολιτική που μοιάζει περισσότερο με παιχνίδι ρώσικης ρουλέτας, δοκιμάζοντας ένα παράλογο πείραμα, που θα έχει πιθανότατα ολέθριες συνέπειες.

Η συντάκτρια της σουηδικής ειδησεογραφικής πλατφόρμας The Local ελπίζει ότι η χώρα της θα ακολουθήσει σύντομα το παράδειγμα της Γερμανίας. «Πιστεύω ότι το χρειαζόμαστε και εμείς», γράφει η Κάθριν Έντουαρντς, επικρίνοντας την ίδια ώρα το διάγγελμα του πρωθυπουργού, χαρακτηρίζοντάς το «ανεπαρκές».

Η ίδια επισημαίνει ότι μία μερίδα των Σουηδών θεωρεί την πολιτική της χώρας τρομακτικά λανθασμένη, με αποτέλεσμα πολλοί κάτοικοι να παίρνουν ατομικά μέτρα προστασίας, παρ΄ότι δεν υπάρχει σχετική, επίσημη, κρατική οδηγία.

Οι τρομακτικές εικόνες από την Ιταλία έχουν συμβάλλει στην αλλαγή της στάσης πολλών Σουηδών, που παραμένουν πλέον όσο το δυνατόν περισσότερο στα σπίτια τους από μόνοι τους, ανεξάρτητα από τις συστάσεις των αρχών. Στη Στοκχόλμη, όπως μεταδίδει η Έντουαρντς, οι δρόμοι είναι άδειοι, ενώ τα περισσότερα σινεμά και θέατρα έχουν κλείσει, παρ’ ότι δεν υπάρχει σχετική κυβερνητική απόφαση.

Τον τρόπο που η Σουηδία αντιμετωπίζει τον κορονοϊό περιέγραψε και ένας Έλληνας, μόνιμος κάτοικος Σουηδίας.

Ο Γιώργος Τσιούρας μίλησε στον τηλεοπτικό σταθμό Mega, περιγράφοντας την καθημερινότητα των πολιτών τις τελευταίες ημέρες, που η πανδημία εξαπλώνεται.

«Τα καταστήματα είναι ανοιχτά, τα εστιατόρια το ίδιο. Βέβαια έχουν ελάχιστο κόσμο. Υπάρχει μεγάλη ανησυχία. Έπεσε πολύ ο τζίρος τους. Τα δημοτικά σχολεία και οι παιδικοί σταθμοί είναι ανοιχτοί», λέει χαρακτηριστικά για την κατάσταση στη Σουηδία.

‘Οπως ανέφερε ο κ. Τσιούρας «την ευθύνη εδώ τη δίνουν σε εμάς, τους κατοίκους. Αν έχουμε σύμπτωμα ή είμαστε άρρωστοι, λένε να μη κινηθούμε καθόλου. Αν νιώθουμε καλά, δεν υπάρχει πρόβλημα».

Οι δραματικές εκκλήσεις των Ιταλών και των Ισπανών, ωστόσο, που προειδοποιούν τα κράτη να λάβουν έγκαιρα μέτρα, για να μη φτάσουν να αντιμετωπίσουν τα μεγέθη της κρίσης που βιώνουν οι ίδιοι δε φαίνεται να είναι αρκετό, ώστε να κάμψει την εμπιστοσύνη των Σουηδών στην πολιτική που έχουν αποφασίσει να ακολουθήσουν.

Την λογική αυτή ενισχύουν και ορισμένες τοπικές ιδιαιτερότητες που παρουσιάζει η χώρα και κάνουν τους αρμόδιους να πιστεύουν ότι λειτουργούν υπέρ τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το γεγονός ότι πρόκειται για ένα κράτος αρκετά αραιοκατοικημένο (22 κάτοικοι ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο), γεγονός που ενισχύει την έμφυτη κοινωνική απόσταση των κατοίκων της.

Η Σουηδία, ωστόσο, δέχεται εδώ και αρκετές ημέρες τα πυρά πολλών άλλων κρατών, με ξένα ΜΜΕ να απαντούν στον ισχυρισμό της χώρας ότι δεν έχει γνωρίσει πόλεμο εδώ και 200 χρόνια, ότι στην πραγματικότητα αυτό σημαίνει ότι έχει μηδενική εμπειρία στη διαχείριση κρίσεων.

Ως χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της θεωρίας επισημαίνουν το τσουνάμι στη νοτιοανατολική Ασία τα Χριστούγεννα του 2004. Οι Σουηδοί χρειάστηκαν, τότε, πολλές ημέρες για να στείλουν τελικά βοήθεια, προκειμένου να διασώσουν τους δεκάδες χιλιάδες πολίτες της, που βρίσκονταν εκεί όταν συνέβη η καταστροφή.