Ανδρέας Μελάς, Αταλάντη Μαρτίνου: Διττή έκθεση, Παλαιοπωλείο Μαρτίνος, Arch

Ο Ανδρέας Μελάς στο χώρο του στο Παλαιοπωλείο Μαρτίνος (στην Πανδρόσου στο Μοναστηράκι) συνεργάζεται με την ξαδέλφη του Αταλάντη Μαρτίνου (Arch). Εγκαινίασαν την έκθεση Lives of an Object –ζωές του αντικειμένου (σε πρόχειρη μετάφραση). Μία εξόχως πρωτοποριακή θέαση, όπως μόνο αυτό το ντουέτο στην Αθήνα θα μπορούσε να στήσει.

Η έκθεση παρουσιάζεται με διττό τρόπο: Στην οδό Γκούρα στην Πλάκα όπου στεγάζεται ο εκθεσιακός χώρος του μη κερδοσκοπικού οργανισμού Arch της Αταλάντης Μαρτίνου (βιβλιοθήκη και πρόγραμμα φιλοξενίας inter alia). Και δέκα λεπτά κατά πόδας, στην Πανδρόσου, πάνω από το ιστορικό παλαιοπωλείο της Ελένης Μαρτίνου, όπου ο γιος της Ανδρέας Μελάς διατηρεί εκθεσιακό χώρο. Με τον ιερό βράχο σε απόσταση αναπνοής, τόσο που θαρρεί κανείς ότι η ύπαρξή του εισβάλλει στην αίθουσα.

Στις κορυφογραμμές της τέχνης

Καίρια επιλογή από δημιουργούς που εντάσσονται στις κορυφογραμμές της παγκόσμιας σύγχρονης τέχνης. Όσοι χάραξαν το δρόμο, όρισαν τις τάσεις.

Από τον Τζόρτσιο Μοράντι (Giorgio Morandi) ως τη θρυλική ποιήτρια και ζωγράφο Ετέλ Αντνάν (Etel Adnan) και τη Λούσι Ράι (Lucie Rie). Από τη Ρεμπέκα Γουόρεν (Rebecca Warren) ως τον Μαρκ Καμίγ Καΐμοβιτς (Marc Camille Chaimowicz).

Ο τελευταίος με τα έργα του έχει εμφυσήσει ζωή σε αντικείμενα και οι εγκαταστάσεις του μοιάζουν με αφηγήματα, όπως υποννόησε πρόσφατο αφιέρωμα των New York Times.

«Κάθε έργο συνιστά μέρος του αφηγήματος», επιβεβαιώνει ο Ανδρέας Μελάς.

Οκτώ κεραμικά του βάζα παρουσιάζονται στην Γκούρα. Στην Πανδρόσου μια γλυπτή ξύλινη πολυθρόνα.

Όπως ο Μελότι (Melotti), ο Σότσας (Sottsass) και ο Μπλανκ (Blunk), «η ζωή του είναι η τέχνη του οπότε και το σπίτι στο οποίο μένει αποτελεί έργο τέχνης».

Μια μικρή καμπάνα κείται στο έδαφος της Πανδρόσου. Φράνσις Απρίτσαρντ (Francis Upritchard), το δεύτερο κομμάτι ενός έργου που κρέμεται από την οροφή στον Arch. Συνδυάζει διάφορους εκφραστικούς τρόπους. Παραμένει κατά κόρον γλύπτρια αλλά δημιουργεί και χρηστικά αντικείμενα όπως το συγκεκριμένο.

Ο τρόπος παρουσίασης έργων σε μια έκθεση, κατευθύνει και τον τρόπο θεώρησης ή πρόσληψής τους. Όπως η μορφή επηρεάζει το περιεχόμενο…

Από τον αρχαίο κέρνο ως σήμερα

Μία γενικότερη ερώτηση διατρέχει την έκθεση: Τι διαχωρίζει ένα χρηστικό αντικείμενο από τη σφαίρα της τέχνης; Ίσως πρόκειται για υποκειμενική θέση. Όταν κανείς κάτσει στη γλυπτή πολυθρόνα του Μαρκ Καμίγ Καΐμοβιτς, προσδίδει στο έργο μια άλλη υφή.

Η φύση ενός αντικειμένου παραμένει ρευστή. Δεν υπάρχει οριστικά προκαθορισμένος ρόλος ή προορισμός του. Η ουσία των πραγμάτων παραμένει ευμετάβλητη και αλλάζει με την Ιστορία.

Εξάλλου η ιδέα για αυτήν την έκθεση ξεκίνησε από τον αρχαίο Κέρνο. Κεραμικό που χρησιμοποιούσαν από τον πρωτοκυκλαδικό πολιτισμό μέχρι τα Ελευσίνια μυστήρια.

Τελικά δεν δόθηκε άδεια χρήσης του Κέρνου οπότε το θέμα της έκθεσης μετατοπίστηκε. Πώς εξελίσσεται η ζωή ενός αντικειμένου; Από τελετουργικό αντικείμενο, ο Κέρνος σταδιακά μεταβιβάστηκε στον οικείο χώρο και αργότερα στο μουσείο…

Το υποκειμενικό βλέμμα καθορίζει τη φύση κάθε αντικειμένου. Και η Ιστορία, το περιεχόμενο.

Ο έλληνας αρχιτέκτονας της Βοστώνης Κωνσταντίνος Παπαδημητρακόπουλος είχε καταγράψει το κείμενο για τη σύλληψη της έκθεσης γύρω από τον αρχαίο Κέρνο.

Όταν αυτή άλλαξε εστιασμό, ο Ανδρέας Μελάς αποφάσισε να παρουσιάσει μέρος του κειμένου του ως έργο τέχνης μέσα στον ίδιο χώρο. Ακόμη μια απόδειξη της ιδιοφυούς του έμπνευσης.

Συναρπαστική πολυμορφία

Όπως σημειώνουν οι επιμελητές:

Στη διάρκεια της ζωής του θα χρησιμοποιηθεί, θα σπάσει θα φτιαχτεί, θα εμπορευματοποιηθεί, θα πωληθεί, θα ανταλλαχθεί, θα πεταχτεί και θα ξανα- χρησιμοποιηθεί, μεταβαίνοντας όσον αφορά σε χρήση και νόημα από τη μία κατάσταση στην επόμενη σαν σε διαρκή αναδιαμόρφωση. Οι ερμηνείες των δυνατοτήτων προσέγγισης που ανοίγονται εξαρτώνται από τον χρόνο και από μεταβλητές συνθήκες όπως γνωστικές δομές, πολιτισμικές και σημασιολογικές συμβάσεις, περιβαλλοντικές αλλαγές, κτλ. υποδηλώνοντας ότι ένα αντικείμενο μπορεί να έχει πάμπολλες ζωές κατά τη διάρκεια της μίας, ατομικής του διαδρομής.

Αυτή ακριβώς η πολυμορφία είναι που μας συνάρπασε από την αρχή και που φέρνει όλα αυτά τα έργα να εκτίθενται μαζί, ως ρευστά και ανοιχτά σημαίνοντα μιας ευμετάβλητης και πολλαπλής φύσης.

Πέρα από διαχωριστικές γραμμές

Έτορε Σότσας (Ettore Sottsass), από τους πιο επιδραστικούς σχεδιαστές όλων των εποχών. Αρχικά εργάστηκε στην Ολιβέτι (Olivetti) όπου άφησε πίσω του ιδιαίτερα αξιοσημείωτη δουλειά. Αργότερα ίδρυσε τον όμιλο μέμφις γκρουπ (Memphis Group), στο πάνθεον του ντιζάιν.

Δεν παρουσιάζεται συνήθως σε εκθέσεις τέχνης, επειδή τυπικά εμπίπτει στο χώρο του σχεδίου -για ακόμη πιο ειδικευμένο κοινό δηλαδή.

«Λόγω της ιστορίας του κτηρίου και της σχέσης με τη μητέρα μου, με ενδιαφέρει πάντα να αντιμετωπίζονται ως ένα, να μην υπάρχει τέχνη και ντιζάιν ως δύο διαφορετικά πράγματα. Πάντα συνομιλούν μεταξύ τους. Οι καλλιτέχνες λειτουργούν ως ντιζάινερς και vice versa», επισημαίνει ο Ανδρέας Μελάς.

Ο ένας επηρεάζει τον άλλον, η μία παράδοση εμφιλοχωρεί στην άλλη. Και ειδικά για τη συγκεκριμένη έκθεση παρουσιάζονται δημιουργοί που επισήμως έχουν διακριθεί και στους δύο τομείς.

Ο Φάυστο Μελότι (Fausto Melotti) ξεκίνησε με σπουδές στο ντιζάιν. Αργότερα απορροφήθηκε και αναγνωρίστηκε στο χώρο της τέχνης. Τα κεραμικά στην έκθεση (παιδάκια πάνω στο άλογο -Bambini, Children, circa 1960) και ο πίνακας ζωγραφικής του, φιλοτεχνημένα με την ίδια παραδειγματική λεπτότητα.

Η ιταλίδα Σίνσια Ρουγκέρι (Cinzia Ruggeri), αναδείχθηκε στο χώρο της μόδας τη δεκαετία του 1980. Χρησιμοποιούσε πεζές δημιουργίες και τις μετουσίωνε με την ευαίσθητη ματιά και χειρονομία της σε έργα τέχνης. Όπως πρόδηλα φαίνεται από την ευθραυστότητα των Guanti Con Perle, τα μαύρα δαντελωτά γάντιαμε τις μικρές, λευκές πέρλες…

Παρομοίως, τα εξαίσια κεραμικά ποτήρια, δίσκοι, πιάτα του Αμερικάνου Τζ. Ντ. Μπλανκ (J.D. Blunk). Και πάλι η παράμετρος του χρηστικού αντικειμένου αλλά ποιος τολμάει να τα χρησιμοποιήσει στην καθημερινότητά του; Αυτή η αμηχανία που προκαλούν στο θεατή, η αβεβαιότητα, φορτίζει τα αντικείμενα με συμβολική αξία.

Ακριβοθώρητα έργα

Ο Μπλανκ αποδείχθηκε εξαιρετικά καινοτόμος. Μετακόμισε τη δεκαετία του του 1960 στην Καλιφόρνια και δημιούργησε το διάσημο σπίτι αρχέτυπο. Τα έχτισε εξολοκλήρου ο ίδιος -από την κάθε βίδα μέχρι τα κουζινικά και τα ρούχα του. Ένα έργο τέχνης per se.

Ο Ανδρέας Μελάς ορθώς γεφυρώνει παρελθόν και μέλλον στις εκθέσεις του. Όσους ιστορικά έσπασαν τις γέφυρες με το παρελθόν και δημιούργησαν σχολή -επίκαιρη ακόμη σήμερα. Και τους σύγχρονους, που με το πνεύμα του πιονιέρου ανοίγουν νέους ορίζοντες έκφρασης.

Οι επιμελητές συμπεριλαμβάνουν στην έκθεση και τους Έλληνες (οι περισσότεροι στην Γκούρα). Ραλλού Παναγιώτου, Ίρις Τουλιάτου, Αλίκη Παναγιωτοπούλου, μεταξύ άλλων.

Στην Πανδρόσου παρουσιάζεται συγκλονιστικό ξύλινο γλυπτό του Μιχάλη Λεκάκη. Ελάχιστα στοιχεία υπάρχουν γύρω από αυτόν τον ακριβοθώρητο καλλιτέχνη. Το έργο της έκθεσης αποτελεί δάνειο από την Εθνική Πινακοθήκη.

Μάθημα ιστορίας

Η φροντίδα για τον κόσμο της δημιουργίας ξεκινάει ίσως από τη μητέρα του Ελένη Μαρτίνου.

Το έργο που έχει επιτελέσει στο θαυμάσιο Παλαιοπωλείο Μαρτίνος, που ξεκίνησαν οι γονείς της αποτελεί ανυπολόγιστη παρακαταθήκη για το μέλλον.

«Μάθημα ιστορίας» χαρακτήρισε η ίδια την έκθεση σύγχρονης τέχνης στον πάνω όροφο. Στον μοναδικό χώρο του γιου της Ανδρέα Μελά.

Πράγματι, περί αυτού πρόκειται. Τόσο για τους μελετητές και φιλότεχνους όσο και για τους απλούς περίεργους.

Lives of an Object, πράγματι απαράμιλλο θέαμα υψηλής νοηματικής και αισθητικής στάθμης.

Πληροφορίες

Lives of an Object
26 Οκτωβρίου – 22 Δεκεμβρίου 2021

Arch

Γκούρα 5

Πλάκα

10558

και

Andreas Melas

Πανδρόσου 50

Μοναστηράκι

Αθήνα 10555

Διαβάστε επίσης Δάκης Ιωάννου: Εμπιστεύεται το έργο του Ανδρέα Μελά στο ΔΕΣΤΕ Αθήνας

Ακολουθήστε το mononews.gr στο Google News για την πιο ξεχωριστή ενημέρωση