Το φάντασμα της «Ευρώπης πολλών ταχυτήτων» πάνω απ’ την Ε.Ε.

Εξήντα χρόνια μετά την υπογραφή της Συνθήκης της Ρώμης, που οδήγησε στην γέννηση της ΕΟΚ, η Ευρώπη ενδέχεται να αντιμετωπίσει μια ακόμη από τις πολλές μεταμορφώσεις που έχει κατά καιρούς υποστεί: όχι όμως, όπως παλιότερα, προς την κατεύθυνση μιας ενοποίησης, αλλά προς την κατεύθυνση μιας “διχοτόμησης” ανάμεσα σε μια Ευρώπη πρώτης και μια άλλη δεύτερης ταχύτητας.

Η νέα αυτή προσέγγιση, που συμπίπτει χρονικά με την εξηκοστή επέτειο από εκείνο το πρωινό της 25ης Μαρτίου του μακρινού 1957, θα είναι το πρώτο -κι ίσως μοναδικό- θέμα στην ατζέντα της Συνόδου Κορυφής στις 6 Μαρτίου, η οποία θα πραγματοποιηθεί στο Παρίσι και στην οποία θα συμμετάσχουν, εκτός της Γαλλίας, ακόμη τρία ισχυρά μέλη της ευρωπαϊκής “οικογένειας”, η Ιταλία, η Ισπανία και η Γερμανία.

Η επαναφορά της προσέγγισης μιας Ευρώπης 27 πλέον κρατών (χωρίς τη Βρετανία) και δύο ταχυτήτων θα “κρυφτεί” τεχνηέντως πίσω από μια υποτιθέμενη συζήτηση των τεσσάρων μερών σχετικά με το Brexit, το προσφυγικό, την τρομοκρατία και την υπόθεση της Συρίας.

Ωστόσο, τα ευρωπαϊκά ΜΜΕ προοιωνίζουν πως εκείνη την ήμερα μέσα στο παλάτι των Βερσαλιών, όλοι οι δρόμοι θα οδηγούν (όχι στη Ρώμη, αλλά) στο φλέγον ζήτημα: την κατάρτιση ενός σαφούς πλάνου για μια Ευρώπη δύο ταχυτήτων στην μετα-Brexit εποχή.

Και μπορεί ο αμφιτρύων της Συνόδου, Φρανσουά Ολάντ, να διαβεβαιώνει πως “δεν πρόκειται να αποφασιστεί από τους τέσσερις μας για το τι θα πρέπει να είναι η Ευρώπη. Δεν είναι αυτό το σκεπτικό μας, αλλά είμαστε τέσσερις σημαντικές χώρες και είναι στο χέρι μας να πούμε τι θέλουμε να κάνουμε με τους άλλους, από κοινού”, αλλά τα υπονοούμενα που είχαν ακουστεί από πολλά επίσημα χείλη, τις προηγούμενες μέρες, διέλυσαν κάθε αμφιβολία σχετικά με τον κοινό προσανατολισμό της τετραμερούς συνάντησης.

Ένα πρώτο σημάδι ήρθε από τη Γερμανίδα καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ. Κατά τη διάρκεια της Συνόδου της Μάλτας, στις 3 Φεβρουαρίου εκτίμησε ότι θα μπορούσε να υπάρξει, στο μέλλον, μια Ευρώπη «πολλών ταχυτήτων όπου όλοι δεν θα συμμετέχουν κάθε φορά σε όλα τα βήματα ενσωμάτωσης». Στο πλευρό της συντάχθηκε και ο Ολάντ, προσθέτοντας πως “ναι, θα υπάρξουν πολλές ταχύτητες. Αυτό θα συμβεί, ώστε στη Ρώμη [στις 25 Μαρτίου] να μπορέσουμε να πούμε τί ακριβώς θέλουμε για όλους, και για ορισμένους, περισσότερο”. Πιο ξεκάθαρος δεν γινόταν να είναι ο Γάλλος πρόεδρος.

Τα μηνύματα κατόπιν άρχισαν να πυκνώνουν: «Έχουμε βεβαίως αυτή τη στιγμή στην ευρωζώνη ένα πρόβλημα με την αξία του ευρώ», δήλωσε η Μέρκελ στη προ ημερών Διάσκεψη του Μονάχου για την Ασφάλεια, κάνοντας μια μάλλον ασυνήθιστη γι’ αυτήν αναφορά στη, κατά την γνώμη της προβληματική νομισματική πολιτική του κοινού νομίσματος. «Η ΕΚΤ έχει μια νομισματική πολιτική που δεν βασίζεται στη Γερμανία, αλλά είναι μάλλον προσαρμοσμένη σε χώρες από την Πορτογαλία μέχρι τη Σλοβενία ή τη Σλοβακία».

“Η Μέρκελ ανέφερε προσφάτως πως έχουμε σίγουρα διδαχθεί από την ιστορία των τελευταίων χρόνων πως θα υπάρξει μία Ε.Ε. δύο ταχυτήτων, στην οποία δεν θα συμμετέχουν όλοι κάθε φορά και σε όλα τα στάδια της ενσωμάτωσης”, αναφέρει με δημοσίευμά της η βρετανική εφημερίδα Guardian.

Τι επιδιώκουν οι 4 των Βερσαλιών;

Οι 4 των Βερσαλιών υποστηρίζουν πως δεν μπορεί σύμπασα η Ευρώπη να συνδέει τη μοίρα της με όποια χώρα-μέλος δεν προχωράει κι ότι πρέπει η Ευρώπη να μπορεί να προβαίνει σε βελτιωτικές κινήσεις χωρίς να περιμένει τις συμφωνίες κατά πλειοψηφία.

Οι τέσσερις χώρες θεωρούν πως η Ε.Ε. είναι εδώ και χρόνια εγκλωβισμένη σε πολλά θέματα -ειδικά τα φορολογικά- εξαιτίας της αρχής της πλειοψηφίας.

“Άρα μία Ευρώπη δύο ταχυτήτων θα επιτρέψει στον στενό πυρήνα των ιδρυτικών μελών να προχωρήσει μπροστά με στενότερη συνεργασία και ενσωμάτωση σε ζητήματα οικονομίας, φορολογίας και ασφάλειας, αφήνοντας παράλληλα τις χώρες της περιφέρειας να συνεχίσουν την πορεία τους με πιο χαλαρούς δεσμούς μεταξύ τους”, υποστηρίζει ο Guardian.

Ειδικά ο Ολάντ επιδιώκει να εμπεδωθεί η αλληλεγγύη στο εσωτερικό της νομισματικής ένωσης και να δημιουργηθεί μελλοντικά ένας ανεξάρτητος προϋπολογισμός.

Σε ό,τι αφορά την ενσωμάτωση στην νομισματική ένωση, «είναι αλήθεια ότι οι Γερμανοί δεν είναι το ίδιο ενθουσιώδεις όπως ήταν πριν μια διετία», δήλωσε ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών Μισέλ Σαπέν στο περιθώριο του Eurogroup της Δευτέρας 20 Φεβρουαρίου.

“Θέλουμε έναν πυρήνα κρατών στον οποίο θα συμμετέχουν όλοι και συγκεκριμένες πολιτικές με τις οποίες ορισμένες χώρες θα μπορούν να προχωρούν, χωρίς οι άλλες χώρες να έχουν τη δυνατότητα άσκησης βέτο”, ήταν η ρητή δήλωση του Ιταλού υφυπουργού παρά τη προεδρία της κυβέρνησης της Ρώμης, Σάντρο Γκότζι.

“Σε μία ένωση 27 χωρών, είναι ουτοπικό ο καθένας να μπορεί να προχωράει μπροστά με τους ίδιους ρυθμούς και έχοντας τους ίδιους σκοπούς. Όμως, μία ομάδα κρατών μπορεί να λειτουργήσει ως πρωτοπορία, ώστε να δράσει ταχύτερα για να επιτύχει νέους κοινούς στόχους στους τομείς της άμυνας, της οικονομικής ασφάλειας, της καταπολέμησης των ανισοτήτων και της στήριξης των νέων ανθρώπων”, καταλήγει με νόημα ο Γκότζι.

Οι 4 του Βίσεγκραντ απέναντι στους 4 των Βερσαλιών

Θα περάσει όμως μια τέτοια πρωτοβουλία από τα υπόλοιπα κράτη-μέλη… αβρόχοις ποσί;

Η ομάδα των λεγόμενων κρατών του Βίσεγκραντ, την οποία αποτελούν η Τσεχία, η Ουγγαρία, η Πολωνία και η Σλοβακία, φοβούνται ότι ο ιδρυτικός πυρήνας των τεσσάρων αυτών κρατών θα αρχίσει να παίρνει μονομερείς αποφάσεις για ολόκληρη την Ε.Ε., οι οποίες θα επηρεάζουν ολόκληρη την Γηραιά Ήπειρο.

“Ο πυρήνας των ιδρυτικών κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι εξαιρετικά πιθανό να αντιμετωπίσει την οργή των κρατών-μελών του Βίσεγκραντ, από την επαναφορά της προσέγγισης μιας Ευρώπης δύο ταχυτήτων στην ατζέντα των Βρυξελλών”, τονίζει η Guardian.

Ο επικεφαλής του κυβερνώντος κόμματος της Πολωνίας, Γιάροσλαβ Κατσίνσκι προειδοποίησε την Ανγκελα Μέρκελ πως οποιαδήποτε κίνηση προς μία Ευρώπη δύο ταχυτήτων θα οδηγήσει στη διάλυση της Ενωσης, καθώς και στον τερματισμό της πολιτικής καριέρας της καγκελαρίου. Μία τέτοια Ευρώπη θα οδηγήσει στην «κατάρρευση και στην πραγματικότητα στη διάλυση της Ε.Ε. στην τωρινή μορφή της», ανέφερε ο Κατσίνσκι.

Σημειωτέον δε, πως τα τέσσερα κράτη-μελη βρίσκονται ήδη στο στόχαστρο της Ε.Ε. καθώς πριν ένα χρόνο ξεκίνησε η επίσημη διαδικασία ελέγχου της Πολωνίας απο την Ε.Ε. προκειμένου να διευκρινίσει κατά πόσον οι πρόσφατες ενέργειες της πολωνικής κυβέρνησης (η μεταρρύθμιση του Συνταγματικού Δικαστηρίου της χώρας και η παρέμβαση στις ελευθερίες της δημόσιας τηλεόρασης και ραδιοφώνου) αντιβαίνουν στους κανονισμούς της Ευρωπαϊκής Ενωσης για το κράτος δικαίου. Ενώ τα άλλα τρία κράτη, η Τσεχία, η Ουγγαρία και η Σλοβακία, αρνήθηκαν να βοηθήσουν κατά τη διάρκεια της πρόσφατης μεταναστευτικής κρίσης.

Επιπροσθέτως, οι ηγέτες της Ουγγαρίας και της Πολωνίας επέκριναν ανοικτά τις πολιτικές της Ε.Ε., κατηγορώντας τις Βρυξελλες για το Brexit, την μεταναστευτική κρίση, ακόμη και την “απώλεια των εθνικών ταυτοτήτων σε κάθε χώρα της ευρωζώνης”.

“Τα κράτη του Βίσεγκραντ βλέπουν την επιρροή τους να μειώνεται σταδιακά εντός της Ε.Ε.”, σημειώνει η Αλεξάντρα Πόλακ, πολιτική επιστήμονας στο Κέντρο Κοινωνικής και Οικονομικής Έρευνας (CASE) στην Βαρσοβία.

“Κι από εκεί που στο παρελθόν οι τέσσερις αυτές χώρες υπήρξαν σημαντικοί παίκτες στην ευρωπαϊκή αρένα, ξαφνικά βλέπουν πως, με τα σχέδια για την Ευρώπη των δυο ταχυτήτων, θα μετατραπούν στα μαύρα πρόβατα της ευρωζώνης”, επισημαίνει η Πόλακ.

Ρυθμιστής των εξελίξεων η τριπλή συμμαχία της Μπενελούξ;

Οι τρεις χώρες της λεγόμενης ζώνης του Μπενελούξ (Βέλγιο, Ολλανδία, Λουξεμβούργο) σε κοινή ανακοίνωσή τους δεσμεύτηκαν να στηρίξουν το πλάνο μιας Ευρώπης δύο ταχυτήτων για τη μετα-Brexit εποχή, υπογραμμίζοντας ταυτόχρονα την ανάγκη να ενισχυθούν οι σχέσεις μεταξύ των χωρών-μελών της Ευρωζώνης στα θέματα της μετανάστευσης, της ανάπτυξης και της ασφάλειας.

Ωστόσο, επικρίνεται μια αβεβαιότητα ως προς την πραγματική θέληση των τριών αυτών κρατών, καθώς υπάρχουν σε κάθε μια χώρα και κάποιες εσωτερικές διαφωνίες: Λόγου χάρη, ο υπουργός-πρόεδρος της βελγικής Βαλονίας, Πολ Μανιέτ, πιστεύει ότι “η Ευρώπη δεν μπορεί να μεταρρυθμιστεί αν δεν αποχωρήσουν οι χώρες της ανατολικής Ευρώπης”. Αντίθετα, ο Φλαμανδός Γκι Φερχόφσταντ επιμένει ότι “πρέπει να δημιουργηθεί μια ευρωπαϊκή ομοσπονδία”.

Όπως και να’ χει, πολλοί αμφιβάλλουν ότι το Βερολίνο, εξαιτίας των βουλευτικών εκλογών του προσεχούς Σεπτεμβρίου, θα μπορέσει να υπερασπιστεί το μεγαλεπήβολο αυτό μεταρρυθμιστικό σχέδιο για την Ευρωπαϊκή Ένωση.

«Δεν υπάρχει περίπτωση να γίνουν προτάσεις που θα σηματοδοτούν αλλαγή στις Συμφωνίες» εξήγησε ο Φρανς Τίμερμανς, ο πρώτος αντιπρόεδρος της Κομισιόν, πριν από μερικές ημέρες.

Ένα πράγμα παραμένει ωστόσο σίγουρο: πως το πρόσφατο “ξενέρωμα” που βίωσε η Γερμανία από την πεισματική άρνηση της Τσεχίας, της Ουγγαρίας και της Σλοβακίας να βοηθήσουν κατά τη διάρκεια της μεταναστευτικής κρίσης, έχει αφήσει ανοικτές τις πληγές πάνω στο, ήδη φθαρμένο, σώμα της Ευρώπης -ειδικά με την Πολωνία να εξακολουθεί να υπονομεύει την αξιοπιστία της Ε.Ε. καταπατώντας τους κανόνες της Κομισιόν.

Σε αυτό το πλαίσιο, πολλοί διπλωμάτες των Βρυξελλών εκτιμούν ότι οι δηλώσεις για μια Ευρώπη πολλών ταχυτήτων αποτελούν μια κρυφά απονενοημένη απειλή έναντι των κρατών του Βίσεγκραντ προκειμένου αυτά να υπακούσουν και να σταματήσουν να κάνουν του κεφαλιού τους.

“Η αποφασιστικότητα της Ευρώπης να προχωρήσει με μια ένωση δυο ταχυτήτων αποκαλύπτει εντέλει την πολιτική “κούραση” των ισχυρών κρατών να αντιμετωπίσουν τα ολοένα κι αυξανόμενα κρούσματα “κακής συμπεριφοράς” των νεότερων κρατών-μελων της”, καταλήγει με νόημα η Αλεξάντρα Πόλακ.

Πηγή: thetoc.gr

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ: Μέρκελ – Λαγκάρντ: Η τύχη της Αθήνας στα χέρια των ισχυρών κυριών

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Γερμανία: Η ελληνική κυβέρνηση κινήθηκε προς τις θέσεις του Eurogroup

ΜΗ ΧΑΣΕΤΕ: Τους αφήνουμε να μας δουλεύουν…