Xωρίς να ρίξει ούτε μία σφαίρα, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν κατάφερε την περασμένη εβδομάδα να μεταφέρει τον πόλεμο στην Ουκρανία μέσα στην καθημερινότητα εκατομμυρίων Ευρωπαίων που μέχρι τώρα ήταν σχεδόν ανεπηρέαστοι από τη σύγκρουση.

Και όλα ξεκίνησαν όχι με θόρυβο, αλλά με έναν ψίθυρο. Όπως είπε η πρωθυπουργός της Δανίας, Μέτε Φρεντέρικσεν, στους ανήσυχους Δανούς το βράδυ της Πέμπτης, μετά από επιθέσεις με drones που προκάλεσαν μεγάλη αναταραχή σε πολλά αεροδρόμια, η Ευρώπη θα πρέπει να βλέπει πλέον τις «πιο βίαιες και συχνές υβριδικές επιθέσεις ως μια νέα πραγματικότητα».

1

Δεν ανέφερε ευθέως τη Ρωσία ως τον υπαίτιο -είτε επειδή δεν υπάρχουν ακόμη επαρκή αποδεικτικά στοιχεία, είτε γιατί η άμεση απόδοση ευθυνών θα εξυπηρετούσε τους σκοπούς της Μόσχας- αλλά χαρακτήρισε τη Ρωσία ως τη μεγαλύτερη απειλή για την Ευρώπη.

Η ασάφεια αυτή είναι χαρακτηριστικό των επιθέσεων αυτών. Ο ανώνυμος δράστης δεν μπορεί -τουλάχιστον αρχικά- να εντοπιστεί, ανεξαρτήτως της ζημιάς ή της ταλαιπωρίας που προκαλεί.

Και η αναμονή ή η αβεβαιότητα είναι κι αυτές μέρος του σχεδίου. Η Φρεντέρικσεν πρόσθεσε πως ίσως στόχος του δράστη είναι να «χάσουμε την εμπιστοσύνη μας στις αρχές μας».

Το ίδιο μοτίβο επαναλαμβάνεται σε όλη την Ευρώπη. Ήταν άραγε σκόπιμη πρόθεση της Ρωσίας να στείλει πάνω από 20 drones στην Πολωνία; Ήταν η παραβίαση του εναέριου χώρου της Εσθονίας για 12 λεπτά αποτέλεσμα κακής εκπαίδευσης Ρώσων πιλότων, όπως υποστήριξε ο Αμερικανός στρατηγός Αλέξους Γκρυνκέβιτς, ή πρόκειται για ένδειξη κλιμάκωσης της ρωσικής επιθετικότητας;

Μετά από τρεις μέρες με προβλήματα στα αεροδρόμια και την παρουσία ρωσικού πολεμικού πλοίου στα ανοιχτά της Δανίας με απενεργοποιημένους πομπούς -και με φόντο το νέο περιστατικό με drones πάνω από τη μεγαλύτερη στρατιωτική βάση της χώρας– οι δανικές αρχές δεν έχουν ακόμη απαντήσεις για το ποιος κρύβεται πίσω από τις επιθέσεις.

Η στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών της Δανίας δήλωσε πως δεν μπορεί να «κατονομάσει» τους ενόχους, ενώ ο επικεφαλής της υπηρεσίας εσωτερικής ασφάλειας δήλωσε ότι «ο κίνδυνος ρωσικού σαμποτάζ στη Δανία είναι υψηλός». Η Δανία, πάντως, δεν κρύβει την απειλή του Πούτιν. Έχει παραδώσει F-16 στην Ουκρανία, θα τη βοηθήσει στην κατασκευή drones και εξοπλίζεται με πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς ως μέσο αποτροπής.

Το παράδοξο

Οι δυτικοί αξιωματούχοι παλεύουν καθημερινά με το παράδοξο του υβριδικού πολέμου — πρέπει να αποδοθούν ευθύνες ή όχι; Η άμεση επίρριψη ευθυνών στη Ρωσία μπορεί να ενισχύσει τον φόβο και τη σύγχυση που επιδιώκει η Μόσχα. Από την άλλη, η αποτυχία να αναγνωριστεί η αυξανόμενη απειλή μπορεί να αφήσει την κοινωνία απροετοίμαστη για τη στιγμή που θα απαιτηθούν πιο σκληρές αμυντικές ενέργειες.

Είναι πολιτικά πιο εύκολο να καταρρίψεις ένα ρωσικό μαχητικό αεροσκάφος αφού έχεις περάσει μήνες κατηγορώντας ανοιχτά τη Μόσχα για χάος και παραβιάσεις. Εδώ και μήνες, το φάντασμα του σαμποτάζ πλανάται πάνω από την ηπειρωτική Ευρώπη.

Το Ηνωμένο Βασίλειο — σταθερός υποστηρικτής της Ουκρανίας — έχει δει νεαρούς εγκληματίες να στρατολογούνται από ρωσικούς πράκτορες και να καταδικάζονται βάσει του αυστηρού Νόμου Εθνικής Ασφαλείας για εμπρησμό αποθηκών με προμήθειες για την Ουκρανία. Η βρετανική αστυνομία συνέλαβε έναν άνδρα 41 ετών και μία γυναίκα 35 ετών στο Έσεξ βάσει του ίδιου νόμου την περασμένη εβδομάδα. Η Πολωνία φυλάκισε νεαρούς Ουκρανούς για εμπρησμούς με ρωσική χρηματοδότηση. Λογισμικά σε check-in αεροδρομίων και ένας παιδικός σταθμός στο Λονδίνο δέχθηκαν επιθέσεις από χάκερς — πιθανώς από εγκληματικές συμμορίες και όχι απευθείας από τη Μόσχα.

Ανεξαρτήτως υπευθύνων, το χάος και η ευπάθεια που έχει εξαπλωθεί έχουν επιτρέψει στον Πούτιν να φέρει το αίσθημα του πολέμου στην Ευρώπη, την ίδια στιγμή που η διοίκηση Τραμπ πιέζει για μεγαλύτερη ευρωπαϊκό μερίδιο στην άμυνα.

Έτσι, το κόστος της υποστήριξης προς την Ουκρανία γίνεται πιο ορατό στα ευρωπαϊκά νοικοκυριά. Αυτό ενισχύει τόσο τη ρητορική εκείνων που θέλουν συμβιβασμό με τον Πούτιν όσο και όσων ζητούν αποφασιστική απάντηση.

Οι μη βιώσιμες καταρρίψεις

Η απειλή αποσπά την προσοχή των ευρωπαίων ηγετών από το πιο κρίσιμο ζήτημα: την κατάσταση στο ουκρανικό μέτωπο. Είναι θαύμα που η ρωσική θερινή επίθεση δεν έχει καταλάβει περισσότερο έδαφος, όμως οι επιθέσεις σε πόλεις της Ουκρανίας αυξάνονται.

Στα ήδη πιεσμένα αμυντικά κονδύλια της Ευρώπης προστίθενται τώρα δύο επείγουσες ανάγκες: ενίσχυση των υποδομών κατά drones και χάκερς και μόνιμη, δαπανηρή εναέρια άμυνα σε όλο το ανατολικό σύνορο. Η άμυνα απέναντι σε πολλαπλά φθηνά drones είναι οικονομικά μη βιώσιμη. Ένα ολλανδικό F-35 μπορεί να χρησιμοποιήσει πύραυλο αξίας δεκάδων χιλιάδων ευρώ για να καταρρίψει drone 30.000 δολαρίων. Αυτό είναι αδύνατο να συνεχιστεί μακροπρόθεσμα και οδηγεί σε δίλημμα: να μη γίνεται αναχαίτιση λόγω κόστους ή να ξοδεύονται εκατομμύρια το μήνα για ατελείωτη άμυνα στον εναέριο χώρο του ΝΑΤΟ.

Δεν είναι όμως όλα υπέρ του Κρεμλίνου. Υπάρχει σοβαρός κίνδυνος κάποιος πράκτορας ή σαμποτέρ να υπερβεί τα όρια και να σκοτώσει πολίτες σε χώρα του ΝΑΤΟ. Υπάρχει κίνδυνος η Ρωσία να κατηγορηθεί για ενέργειες που δεν έκανε, δίνοντας κάλυψη στο οργανωμένο έγκλημα να επεκτείνει τη δράση του. Υπάρχει και ο αστάθμητος παράγοντας Τραμπ — μπορεί να μην αντιδράσει καθόλου ή να αντιδράσει υπερβολικά. Αυτό το είδος απρόβλεπτης κατάστασης είναι ακριβώς ο τρόπος που ξεκινούν οι μεγαλύτερες συγκρούσεις.

Και πάλι, δεν είναι όλα υπέρ του Πούτιν. Που δεν αγαπά τα ρίσκα. Εισέβαλε στην Ουκρανία αφού είχε πειστεί πως θα την καταλάβει μέσα σε εβδομάδες. Φαίνεται να κλιμάκωσε ξανά τις ενέργειες του πρόσφατα μόνο μετά από θερμή συνάντηση με τον πρόεδρο της Κίνας Σι Τζινπίνγκ. Προς το παρόν, όμως, αυτές οι υβριδικές επιθέσεις — είτε εκ προθέσεως είτε από σύμπτωση — μεταφέρουν στους Ευρωπαίους το κόστος της υποστήριξης προς την Ουκρανία.

Οι μη θανατηφόρες ταλαιπωρίες — καθυστερήσεις πτήσεων, αυξημένες τιμές ενέργειας, επιθέσεις χάκερς — θυμίζουν ειρωνικά τις δυσκολίες που υφίστανται και οι Ρώσοι πολίτες στην ίδια τη χώρα που ξεκίνησε έναν πόλεμο σκοτώνοντας αθώους Ουκρανούς. Τον τελευταίο μήνα, η Ευρώπη έχει αποκτήσει έναν νέο, ακριβό πονοκέφαλο χωρίς εύκολο ένοχο και χωρίς φθηνή λύση. Αυτή η προσωρινή απόσπαση προσοχής αποτελεί ήδη νίκη για τον Πούτιν, στον τέταρτο χρόνο ενός πολέμου που ο ίδιος θεωρεί ζήτημα επιβίωσης.

Διαβάστε επίσης:

Καιρός: Μήνυμα από το 112 για την κακοκαιρία

ΗΠΑ: Ο Ντόναλντ Τραμπ διέταξε την ανάπτυξη “όλων των αναγκαίων ενόπλων δυνάμεων” στο Πόρτλαντ

Ιράν: Η Χεζμπολάχ είναι αρκετά δυνατή, δεν χρειάζεται όπλα από εμάς