Για πρώτη φορά έπειτα από έξι χρόνια, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επιστρέφει στον Λευκό Οίκο, επιδιώκοντας την αναβάθμιση των σχέσεων μεταξύ Τουρκίας και Ηνωμένων Πολιτειών. Η επίσκεψη αυτή σηματοδοτεί μια προσπάθεια επαναπροσέγγισης ανάμεσα στα δύο μέλη του ΝΑΤΟ, ύστερα από μια παρατεταμένη περίοδο έντασης που επισκίασε τη διμερή συνεργασία σε κρίσιμους τομείς.

Η συνάντηση του Τούρκου προέδρου με τον Αμερικανό ομόλογό του, Ντόναλντ Τραμπ, έχει στο επίκεντρο ένα ευρύ φάσμα πιθανών συμφωνιών, οι οποίες, σύμφωνα με πηγές από την τουρκική πλευρά, μπορεί να περιλαμβάνουν την προμήθεια στρατιωτικού εξοπλισμού από εταιρείες-κολοσσούς όπως η Lockheed Martin και η Boeing, καθώς και ενεργειακές συμβάσεις για την εισαγωγή υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) άνω των 50 δισεκατομμυρίων δολαρίων, όπως αναφέρει το bloomberg.

1

Αναγκαία επαναπροσέγγιση σε πολιτικό και οικονομικό επίπεδο

Η Άγκυρα βλέπει τη συγκεκριμένη συνάντηση ως κομβικό σημείο για την εξομάλυνση των σχέσεων με την Ουάσιγκτον, οι οποίες είχαν πληγεί από την προμήθεια ρωσικών οπλικών συστημάτων, τις στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Συρία και τη διαρκή ένταση στα τελωνειακά μέτωπα. Παρά τις παλαιότερες συγκρούσεις, η Τουρκία εξακολουθεί να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την υποστήριξη των ΗΠΑ για να διατηρήσει τη γεωστρατηγική της θέση και να ενισχύσει την οικονομία της.

Σύμφωνα με αναλυτές, η αναθέρμανση των σχέσεων προσφέρει κέρδη και για τις δύο πλευρές. Ο Τραμπ έχει την ευκαιρία να κλείσει σημαντικές εμπορικές συμφωνίες, ενώ ο Ερντογάν εστιάζει στην ενίσχυση της διεθνούς εμπιστοσύνης προς την τουρκική οικονομία, η οποία πλήττεται από υψηλό πληθωρισμό και μειωμένα συναλλαγματικά αποθέματα.

Από τη σύγκρουση στη συνεργασία

Σύμφωνα με το bloomberg, η επίσκεψη αυτή σηματοδοτεί αλλαγή πορείας μετά από την τεταμένη περίοδο του 2019, όταν οι δύο ηγέτες συναντήθηκαν σε κλίμα έντονης δυσφορίας. Η τότε απόφαση των ΗΠΑ για απόσυρση στρατευμάτων από τη Συρία είχε οδηγήσει σε τουρκική εισβολή, προκαλώντας την επιβολή κυρώσεων σε υπουργούς της τουρκικής κυβέρνησης. Την κρίση αποκλιμάκωσε ο τότε αντιπρόεδρος Μάικ Πενς με παρέμβαση που οδήγησε σε προσωρινή εκεχειρία.

Πλέον, και οι δύο ηγέτες έχουν ισχυρό κίνητρο για την ανανέωση των δεσμών τους. Η Τουρκία επιδιώκει την επανένταξή της στον δυτικό αμυντικό άξονα, ενώ ο Τραμπ θέλει να αξιοποιήσει την ευκαιρία για εμπορικά και γεωστρατηγικά οφέλη ενόψει των επόμενων εκλογών.

Αγορές αεροσκαφών και φυσικού αερίου – Οι νέες συμφωνίες

Σύμφωνα με τουρκικές πηγές, στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων βρίσκονται συμφωνίες για την αγορά έως και 250 επιβατικών αεροσκαφών, καθώς και η απόκτηση επιπλέον μαχητικών F-16. Επιπλέον, ο Τραμπ δήλωσε πως υπάρχει περιθώριο επίλυσης της διαφωνίας που είχε προκαλέσει η απομάκρυνση της Τουρκίας από το πρόγραμμα F-35, μετά την αγορά των ρωσικών πυραύλων S-400 – μια απόφαση που είχε πυροδοτήσει κυρώσεις από το Κογκρέσο στο πλαίσιο του νόμου CAATSA.

Παρά την άρνηση της Άγκυρας να αποσύρει τα S-400, εκφράζεται η ελπίδα για έναν ενδιάμεσο συμβιβασμό που ίσως επιτρέψει την επαναφορά της Τουρκίας στο πρόγραμμα των F-35.

Στον ενεργειακό τομέα, η Τουρκία ανακοίνωσε συμφωνίες με τις Mercuria Energy Group και Woodside Energy Group για την εισαγωγή περίπου 76 δισ. κυβικών μέτρων υγροποιημένου φυσικού αερίου, κυρίως από αμερικανικές εγκαταστάσεις. Οι συμφωνίες αυτές εντάσσονται στο ευρύτερο σχέδιο των δύο χωρών να αυξήσουν τον όγκο του διμερούς εμπορίου στα 100 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως.

Η Τουρκία ανάμεσα στη Δύση και τη Ρωσία

Παρά τις επιδιώξεις για στενότερη συνεργασία με την Ουάσιγκτον, η Άγκυρα συνεχίζει να ισορροπεί ανάμεσα στις σχέσεις με τη Ρωσία και τη Δύση. Όπως επισημαίνουν αναλυτές, η αναθέρμανση των σχέσεων με τις ΗΠΑ αποτελεί ένδειξη στρατηγικής επανατοποθέτησης, όμως η «λεπτή ισορροπία» με τη Μόσχα εξακολουθεί να δημιουργεί αβεβαιότητες.

Ο γεωπολιτικός ρόλος της Τουρκίας στη Συρία παραμένει κρίσιμος. Η Άγκυρα επιδιώκει τη στήριξη των ΗΠΑ για την εξεύρεση λύσης ανάμεσα στις κουρδικές δυνάμεις – τις οποίες θεωρεί προέκταση του PKK – και την κυβέρνηση της Δαμασκού. Παρόλο που το PKK έχει δεχτεί να καταθέσει τα όπλα, οι τουρκικές αρχές ανησυχούν ότι παραστρατιωτικές ομάδες ενδέχεται να συνεχίσουν τη δράση τους από συριακό έδαφος, με αμερικανικό εξοπλισμό.

Αβέβαιο το μέλλον της συνεργασίας

Παρά τις θετικές εξελίξεις, η σταθερότητα της τουρκοαμερικανικής σχέσης δεν είναι δεδομένη. Η διαρκής διαφωνία σε θέματα περιφερειακής πολιτικής, όπως η στάση του Ερντογάν απέναντι στο Ισραήλ, μπορεί να αποτελέσει τροχοπέδη σε μια μακροπρόθεσμη επανεκκίνηση των σχέσεων, σύμφωνα με αναλυτές από την Άγκυρα.

Όπως σχολιάζει ο Νιχάτ Αλί Οζκάν, στρατηγικός αναλυτής του TEPAV, ο Ερντογάν φαίνεται διατεθειμένος να κάνει τα αναγκαία βήματα για να εξασφαλίσει πολιτική σταθερότητα και να διατηρήσει τον έλεγχο της εξουσίας έως τις εκλογές του 2028, αποφεύγοντας τριβές με την Ουάσιγκτον που θα μπορούσαν να πλήξουν τη θέση του.