Στον απόηχο της επίθεσης των ΗΠΑ, το Ιράν κάνει λόγο για ένα «ανεπανόρθωτο πλήγμα» στη Συνθήκη για τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών Όπλων (NPT), μια θεμελιώδη διεθνή συμφωνία από το 1970, που αποτρέπει την εξάπλωση των ατομικών βομβών.

Ο απεσταλμένος διπλωμάτης του Ιράν στον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ) στη Βιέννη, Ρεζά Νατζάφι, χαρακτήρισε τις αμερικανικές επιθέσεις μια πράξη επιθετικότητας που «κατάφερε ένα θεμελιώδες και ανεπανόρθωτο πλήγμα στο διεθνές καθεστώς μη διάδοσης των πυρηνικών, αποδεικνύοντας ότι το υπάρχον πλαίσιο της NPT έχει καταστεί αναποτελεσματικό».

1

Έκανε λόγο επίσης για «κατάρρευση» των αρχών που διέπουν τον δυτικό πολιτισμό.

Δεν διευκρίνισε ωστόσο εάν το Ιράν θα επιδιώξει να αποχωρήσει από την NPT, κάτι που ακούγεται πολύ τις τελευταίες ημέρες και ειδικά μετά την επίθεση των ΗΠΑ στις πυρηνικές του εγκαταστάσεις.

Ωστόσο, ο εκπρόσωπος του ιρανικού υπουργείου Εξωτερικών, Εσμαεΐλ Μπαγαεΐ, δήλωσε την περασμένη Δευτέρα ότι το κοινοβούλιο ετοιμάζει νομοσχέδιο για την αποχώρηση από τη Συνθήκη.

Υπενθυμίζεται ότι οι ΗΠΑ πραγματοποίησαν μια ευρείας κλίμακας στρατιωτική επιχείρηση εναντίον τριών πυρηνικών εγκαταστάσεων στο Ιράν – Φορντό, Νατάνζ και Ισφαχάν – το Σαββατοκύριακο.

Μάλιστα, ο πρόεδρος Τραμπ δήλωσε ότι η επιχείρηση στέφθηκε με επιτυχία, κομπάζοντας ότι οι στόχοι «καταστράφηκαν ολοσχερώς».

Όμως, η τελική απόφαση για αποχώρηση από τη Συνθήκη, θα πρέπει να ληφθεί από το Ανώτατο Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας του Ιράν και τον Ανώτατο Ηγέτη Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, ο οποίος βρίσκεται στο στόχαστρο όλων αυτή τη στιγμή, ακόμη και εντός χώρας.

Τι σημαίνει η αποχώρηση

Η αποχώρηση από τη Συνθήκη σημαίνει εκτός άλλων ότι ο εποπτικός φορέας των Ηνωμένων Εθνών για την πυρηνική ενέργεια δεν θα μπορεί πλέον να επιθεωρεί τις ατομικές εγκαταστάσεις της χώρας.

Από πλευράς του ο Γενικός Διευθυντής του IAEA, Ραφαέλ Μαριάνο Γκρόσι, δηλώνει συνεχώς ότι οι επιθεωρητές του δεν γνωρίζουν την τοποθεσία των αποθεμάτων εμπλουτισμένου ουρανίου του Ιράν και απαιτεί να ενημερωθούν.

«Οποιαδήποτε μεταφορά πυρηνικού υλικού από μια ασφαλή εγκατάσταση σε άλλη τοποθεσία στο Ιράν πρέπει να δηλώνεται στον οργανισμό όπως απαιτείται από τη συμφωνία», ανέφερε στη Βιέννη, προσθέτοντας ότι «πρέπει να υπάρξει παύση των εχθροπραξιών, προκειμένου να επικρατήσουν οι απαραίτητες συνθήκες ασφάλειας και προστασίας, ώστε το Ιράν να επιτρέψει σε ομάδες του Οργανισμού να εισέλθουν στις εγκαταστάσεις για να αξιολογήσουν την κατάσταση».

Να σημειώσουμε εδώ ότι το Ισραήλ, η Ινδία και το Πακιστάν δεν υπέγραψαν ποτέ τη Συνθήκη NPT, ενώ η Βόρεια Κορέα αποχώρησε το 2003 και αμέσως μετά ανέπτυξε πυρηνικό οπλοστάσιο.

Σύμφωνα με αναλυτές, εάν το Ιράν γίνει το δεύτερο κράτος που αποχωρεί από τη Συνθήκη, υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο να επέλθουν αλλαγές στον χάρτη του διεθνούς συστήματος ασφαλείας και να δημιουργηθεί αστάθεια.

Τι προβλέπει η Συνθήκη Μη Διάδοσης Πυρηνικών Όπλων (NPT)

Η NPT αποτελεί διεθνή συμφωνία που τέθηκε σε ισχύ το 1970 (όπως προαναφέρθηκε) με στόχο να περιοριστεί η εξάπλωση των πυρηνικών όπλων στον πλανήτη.

Από το 1995, έχει διάρκεια αορίστου χρόνου, καθώς τότε ανανεώθηκε επ’ αόριστον από τη Διάσκεψη Αναθεώρησης της Συνθήκης, με την Νοτιοανατολική Ασία να καθίσταται η τρίτη αποπυρηνικοποιημένη ζώνη (Συνθήκη της Μπανγκόκ).

Η NPT είναι μια πλήρως αποδεκτή διεθνής συμφωνία από 191 κράτη-μέλη.

Σε περίπτωση που κάποιο κράτος θελήσει να αποχωρήσει από τη Συνθήκη, αρκεί να το δηλώσει τρεις μήνες επικαλούμενο «ύψιστο εθνικό συμφέρον».

Οι τρεις πυλώνες

Οι τρεις πυλώνες στους οποίους βασίζεται είναι οι εξής:

Μη διάδοση

  • Τα κράτη που δεν διέθεταν πυρηνικά όπλα πριν από το 1967 δεσμεύονται να μην αποκτήσουν ή να αναπτύξουν πυρηνικά όπλα.
  • Απαγορεύεται η μεταφορά πυρηνικών όπλων ή τεχνολογίας σε μη πυρηνικά κράτη.
  • Τα κράτη πρέπει να δέχονται επιθεωρήσεις από τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας (IAEA) για να διασφαλιστεί ότι το πυρηνικό τους πρόγραμμα δεν είναι εχθρικό.

Αφοπλισμός

  • Τα πέντε κράτη που αναγνωρίζονται επίσημα ως πυρηνικές δυνάμεις (ΗΠΑ, Ρωσία, Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία, Κίνα) υποχρεώνονται να διαπραγματευτούν τον πυρηνικό αφοπλισμό τους.
  • Η υποχρέωση δεν είναι αυστηρά δεσμευτική ως προς τον χρόνο ή τον τρόπο, ένα γεγονός που προκαλεί αντιδράσεις.

Ειρηνική χρήση

  • Το σύνολο των κρατών, ανεξάρτητα από το αν διαθέτουν πυρηνικά όπλα ή όχι, έχουν δικαίωμα πρόσβασης στα πυρηνικά για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και άλλους μη εχθρικούς σκοπούς.
  • Η συγκεκριμένη χρήση πρέπει να γίνεται υπό επιτήρηση του ΙΑΕΑ, προκειμένου να διασφαλίζεται ότι δεν θα εκτραπεί σε στρατιωτική.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι ΗΠΑ υπέγραψαν την NPT το 1968, παραμένοντας ενεργό μέλος έως σήμερα με τη δέσμευση να προωθούν τον πυρηνικό αφοπλισμό και να ενισχύουν τον έλεγχο των εξοπλισμών των εγκαταστάσεων.

Εντούτοις, συχνά αντιμετωπίζουν έντονη κριτική για το πυρηνικό τους οπλοστάσιο, όπως και για την υποστήριξη προς το Ισραήλ, το οποίο δεν βρίσκεται ανάμεσα στις αναγνωρισμένες χώρες, αλλά χωρίς κάποια επίσημη επιβεβαίωση, φέρεται να διαθέτει πυρηνικά όπλα.

Διαβάστε επίσης: 

Τουρκία: Στήριξη στο Ιράν, κριτική στις ΗΠΑ

Λευκός Οίκος – Επαναλαμβάνει τον ισχυρισμό Τραμπ: «Οι ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις καταστράφηκαν πλήρως»

Πούτιν: Η Ρωσία αυξάνει την παραγωγή των υπερηχητικών πυραύλων Oreshnik