Το Αφγανιστάν απέρριψε κατηγορηματικά χθες τις δηλώσεις του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ σχετικά με την επαναφορά υπό αμερικανικό έλεγχο της πρώην βάσης της Μπαγκράμ, απαντώντας ότι ένα τέτοιο σενάριο «είναι αδύνατο».

Ο Φασιχουντίν Φιτράτ, στέλεχος του υπουργείου Άμυνας, δήλωσε σε αφγανικά μέσα πως «ορισμένα πρόσωπα δήλωσαν πρόσφατα ότι άρχισαν διαπραγματεύσεις με το Αφγανιστάν για να ανακτήσουν την αεροπορική βάση της Μπαγκράμ… Συμφωνία έστω και για ένα τετραγωνικό εκατοστό του αφγανικού εδάφους είναι αδύνατη». Με αυτόν τον τρόπο το Καμπούλ απάντησε στην πρόταση —και την έμμεση απειλή— που εξέφρασε ο Τραμπ τις τελευταίες ημέρες.

1

Την Παρασκευή, ο Αμερικανός πρόεδρος είχε πυροδοτήσει τη συζήτηση λέγοντας μέσω της πλατφόρμας Truth Social ότι «Αν το Αφγανιστάν δεν δώσει την αεροπορική βάση της Μπαγκράμ πίσω σ’ αυτούς που την έφτιαξαν, τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, ΠΟΛΥ ΚΑΚΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΘΑ ΣΥΜΒΟΥΝ!!!». Σε ερώτηση δημοσιογράφων στον Λευκό Οίκο το Σάββατο, ο Τραμπ επανέλαβε ότι «διεξάγουμε αυτή τη στιγμή συνομιλίες με το Αφγανιστάν, θέλουμε να ανακτήσουμε αυτή τη βάση και την θέλουμε γρήγορα, αμέσως. Και αν δεν την επιστρέψουν, θα ανακαλύψετε τι σκοπεύω να κάνω», χωρίς ωστόσο να διευκρινίσει συγκεκριμένα μέτρα ή χρονοδιάγραμμα.

Ο Τραμπ είχε μάλιστα αναφέρει ως ένα από τα «κίνητρα» για την επαναπρόσκτηση της Μπαγκράμ την εγγύτητά της σε κινεζικές εγκαταστάσεις: «Ο ένας από τους λόγους για τους οποίους θέλουμε αυτή τη βάση είναι, όπως το γνωρίζεστε, ότι απέχει μία ώρα από το μέρος όπου η Κίνα κατασκευάζει τα πυρηνικά όπλα της», είχε δηλώσει κατά τη διάρκεια της επίσημης επίσκεψής του στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Γιατί η Μπαγκράμ έχει στρατηγική σημασία

Η βάση της Μπαγκράμ, κοντά στην Καμπούλ, θεωρείται από τις πλέον στρατηγικά σημαντικές στην Κεντρική Ασία:

  • Γεωγραφική θέση — βρίσκεται σε κομβικό σημείο, με σχετικά σύντομη πρόσβαση σε περιοχές της Κίνας και σε γειτονικές χώρες (Ιράν, Πακιστάν, πρώην σοβιετικές δημοκρατίες).
  • Ιστορική χρήση — από το 2001 έως το 2021 ήταν η μεγαλύτερη βάση των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ στο Αφγανιστάν, κέντρο επιχειρήσεων, πληροφοριών και επιμελητείας.
  • Επιχειρησιακές υποδομές — διαθέτει μεγάλους διαδρόμους προσγείωσης, εγκαταστάσεις συντήρησης και διοικητικά κτίρια, ικανή να φιλοξενήσει βαρέα μεταγωγικά και βομβαρδιστικά αεροσκάφη.

Αυτά τα χαρακτηριστικά εξηγούν γιατί η Ουάσιγκτον θεωρεί τη Μπαγκράμ πολύτιμη, αλλά και γιατί η ιδέα της «επιστροφής» της εγείρει άμεσες αντιδράσεις από το Αφγανιστάν και προκαλεί εύλογες ανησυχίες για ενδεχόμενη κλιμάκωση στην περιοχή.

Το μήνυμα από το Καμπούλ

Η ρητορική του Φιτράτ ήταν σαφής: το Αφγανιστάν δεν προτίθεται να παραχωρήσει εδάφη ή στρατιωτικές εγκαταστάσεις μέσω «πολιτικών συμφωνιών», όπως ανέφερε, και απορρίπτει οποιαδήποτε πρόταση επαναφοράς της βάσης σε ξένο έλεγχο. Η απάντηση αυτή ακυρώνει στην πράξη την ανοιχτή πρόθεση που εξέφρασε ο Τραμπ και αποτυπώνει τη σημερινή πολιτική πραγματικότητα στο Αφγανιστάν, όπου οι Ταλιμπάν ελέγχουν την εξουσία από το καλοκαίρι του 2021.

Το θέμα, ωστόσο, παραμένει στον διεθνή πολιτικό χάρτη: η συζήτηση για την Μπαγκράμ αναδεικνύει την πολύπλοκη γεωπολιτική διάσταση της περιοχής και το πώς εθνικά συμφέροντα, στρατηγικές επιλογές και ρητορικές απειλές μπορούν γρήγορα να αναζωπυρώσουν εντάσεις.