Για ένα νέο 2008 στο χρηματοπιστωτικό τομέα

Λίγο πριν την κρίση του 2008, ο Economist είχε εκδοθεί μ’ ένα προφητικό εξώφυλλο: μία αρκούδα έβγαινε από το δάσος ρωτώντας «ποιος είναι ο δρόμος για τη Wall Street?” Σχεδόν οκτώ χρόνια μετά, οι «ταύροι» τείνουν να εξαφανιστούν και οι «αρκούδες» να επανεμφανιστούν.

Οι παραλληλισμοί του 2016 με το 2008 είναι περίπου ανατριχιαστικοί. Χαμηλά επιτόκια, υψηλή ρευστότητα, κύμα εξαγορών και συγχωνεύσεων, υψηλά κέρδη στον χρηματοπιστωτικό τομέα, υπερτιμημένοι τίτλοι κάθε μορφής, υποτίμηση των κινδύνων στην αναζήτηση κέρδους. Επαΐοντες ισχυρίζονται ότι υπάρχουν τα εργαλεία για να αντιμετωπιστεί νέα έκρηξη. Άλλοι, επίσης επαΐοντες, υποστηρίζουν ότι το νέο εποπτικό πλαίσιο δεν εφαρμόζεται πλήρως, ενώ είναι έτσι κι αλλιώς ανεπαρκές για την αποφυγή και διαχείριση κρίσεων.

Το 2016 φέρνει κινδύνους που δεν υπήρχαν το 2008. Στο διάστημα της τελευταίας τετραετίας το γιεν έχει χάσει περίπου το 1/3 της αξίας του, ασκώντας έτσι ανταγωνιστική πίεση στις αγορές. Χωρίς τη βαριά κρατική παρέμβαση, η Κινέζικη οικονομία θα ήταν σε βαθιά ύφεση, ενώ η αναπάντεχη υποτίμηση του ρενμίνμπι τάραξε την παγκόσμια οικονομία. Με την Ευρώπη σε ουσιαστική στασιμότητα και αποπληθωρισμό και το ευρώ σε διαρκή αδυναμία, η άνοδος του δολαρίου υποσκάπτει την υποτονική ανάκαμψη των ΗΠΑ και δημιουργεί ερωτηματικά για την ορθότητα της αύξησης των επιτοκίων τους.  Το πετρέλαιο βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση, δημιουργώντας πιέσεις αποεπένδυσης για τις χώρες του ΟΠΕΚ, ενώ πτωτική πορεία ακολουθούν οι τιμές των πρώτων υλών.

Οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι έχουν εκτιναχθεί. Η Ρωσική Αρκούδα μόνιμα βρυχάται και εκσυγχρονίζει τις ένοπλες δυνάμεις της. Η Κίνα βρίσκεται σε ανοιχτή σύγκρουση με όλη τη Ν. Α. Ασία, το Ιράν σε έντονη διαμάχη με τη Σαουδική Αραβία, η Συρία και το Ιράκ είναι σε κατάσταση αποσύνθεσης, η Τουρκία υποφέρει από τα ανεξέλεγκτα καμώματα του Σουλτάνου Ερντογκάν κινδυνεύοντας να εξελιχθεί σε αποσταθεροποιητικό παράγοντα σε μία κρίσιμη περιοχή. Το ISIS διαχέει –σχεδόν κατά βούληση –τρομοκρατία και η πρόβλεψη του Samuel Huntington για τη «Σύγκρουση Πολιτισμών» αποδεικνύεται προφητική.

Η Γηραιά Ήπειρος έχει κλέψει από την Τουρκία το χαρακτηρισμό του «μεγάλου αρρώστου». Η Ιβηρική Χερσόνησος αντιμετωπίζει έντονη πολιτική αστάθεια. Το προσφυγικό ανέδειξε τον εγγενή ρατσισμό της Ανατολικής Ευρώπης και η εμμονή στη λιτότητα τη Γερμανική ιδεολογική ακαμψία. Η γιγάντωση της ευρωπαϊκής γραφειοκρατίας έχει επιφέρει έλλειμμα δημοκρατίας ενώ η διαρκής υποβάθμιση του κοινωνικού κράτους  διαρκώς αποδυναμώνει το λόγο ύπαρξης της ενωμένης Ευρώπης. Τα φαντάσματα του παρελθόντος πλανώνται πάνω από την Ευρώπη και η ενότητα της κάθε άλλο παρά διασφαλισμένη είναι.

Μέσα σε όλα αυτά, η Ελλάδα φλέρταρε με την επίσημη χρεοκοπία και την έξοδο από το ευρώ ενώ δισεκατομμύρια δανείων χάνονται σε βαρέλι δίχως πάτο. Η πολιτική σταθερότητα είναι ανύπαρκτη – το χάσμα που χωρίζει τα δύο μεγάλα κόμματα είναι τεράστιο. Φορολογικό καθεστώς –με την έννοια του καθεστώτος– δεν υπάρχει. Μόνο δεκάδες νόμων και χιλιάδες ερμηνευτικών σελίδων, που αλλάζουν σχεδόν σε καθημερινή βάση. Η δικαιοσύνη είναι ανίκανη και να λειτουργήσει ορθολογικά και να αποτινάξει τους κομματικούς προσανατολισμούς της. Η δημόσια διοίκηση δεν μπορεί να ανταποκριθεί—σε οτιδήποτε, ενώ η διαφθορά είναι ενδημική και διακομματική.

Η νέα παγκόσμια κρίση θα έρθει. Και τότε η για όλα απροετοίμαστη, κοντόφθαλμη και ιδεοληπτική χώρα μας θα γνωρίσει την πραγματική δυστυχία.