Γιατί η κ. Β. Θάνου μήνυσε καθηγητή Πανεπιστημίου

Αλγεινή εντύπωση προκαλεί στους νομικούς και ακαδημαϊκούς κύκλους η κίνηση της προέδρου του Αρείου Πάγου και πρώην πρωθυπουργού Βασιλικής Θάνου να μηνύσει τον καθηγητή Συνταγματικού Δικαίου (και υποψήφιο ευρωβουλευτή με το Ποτάμι) Σταύρο Τσακυράκη για μία ανάρτησή του στην προσωπική του ιστοσελίδα.

Η μήνυση αφορά σε μία ανάρτηση που είχε κάνει ο γνωστός καθηγητής πέρυσι, στην οποία ασκούσε κριτική στην κ. Θάνου για μία επιστολή που είχε αποστείλει μετά το δημοψήφισμα στους ομολόγους της των ευρωπαϊκών χωρών. Στην ανάρτηση αυτή, ο κ. Τσακυράκης τη χαρακτήριζε μεταξύ άλλων «αφελή» και «πολιτικάντη», με τους χαρακτηρισμούς αυτούς να αποτελούν την αφορμή για να κινηθεί νομικά εναντίον του η πρόεδρος του Αρείου Πάγου, η οποία τον κατηγορεί για «περιφρόνηση και μείωση της τιμής της και του κύρους του αξιώματος του Προέδρου του Αρείου Πάγου».

Πρόκειται για μία ιδιαίτερα ασυνήθιστη κίνηση από μία εν ενεργεία πρόεδρο του Αρείου Πάγου, η οποία σχολιάζεται αρνητικά τόσο από πανεπιστημιακούς, όσο και από δικηγόρους.

Χαρακτηριστική είναι η ανακοίνωση που εξέδωσαν 14 πανεπιστημιακοί-καθηγητές και αναπληρωτές καθηγητές του Συνταγματικού Δικαίου στα πανεπιστήμια Αθηνών, Θεσσαλονίκης και στο Πάντειο (Ν. Κ. Αλιβιζάτος, Σπ. Βλαχόπουλος, Γ. Γεραπετρίτης, Γ. Δρόσος, Ιφ. Καμτσίδου, Ξ. Κοντιάδης, Λ. Παπαδοπούλου, Αντ. Μανιτάκης, Π. Μαντζούφας, Αντ. Παντελής, Γ. Τασόπουλος, Γ. Σωτηρέλης, Φ. Σπυρόπουλος και Π. Φουντεδάκη), στην οποία τονίζεται: «Ως καθηγητές του Συνταγματικού Δικαίου δεν μπορούμε να αντιληφθούμε πώς είναι δυνατόν δικαστικός λειτουργός –και μάλιστα ανώτατος–  να θεωρεί ότι η άσκηση κριτικής σε πρόσωπο που κατέχει δημόσιο αξίωμα συνιστά αξιόποινη πράξη».

Οι καθηγητές υπογραμμίζουν ακόμα πως η ενέργεια της κ. Θάνου εγείρει ζήτημα λειτουργίας του πολιτεύματος και του κράτους δικαίου, αλλά και ζήτημα ελεύθερης έκφρασης της κρίσης των δικαστών επί της μήνυσης, δεδομένου ότι με πρόσφατη διάταξη η πρόεδρος μπορεί να προβεί μόνη της σε πειθαρχική δίωξή τους.

Εκφράζουμε την αμέριστη συμπαράστασή μας προς τον συνάδελφό μας και την ελπίδα ότι, ύστερα από ωριμότερη σκέψη, θα αποσύρει πάραυτα τη νομικά αστήρικτη και σε κάθε περίπτωση ηθικά ελεγκτέα μήνυσή της», καταλήγουν οι 14 πανεπιστημιακοί.

Από την πλευρά της, η Συντονιστική Επιτροπή των Δικηγόρων δηλώνει κάθετα αντίθετη «σε συμπεριφορές που θέτουν σε δοκιμασία αυτονόητα δικαιώματα όπως η ελεύθερη έκφραση και η άσκηση κριτικής στους δημόσιους λειτουργούς».

Όσο για τον ίδιο τον Σταύρο Τσακυράκη, με νέα ανάρτησή του στην προσωπική του ιστοσελίδα υποστηρίζει πως η πρόεδρος του Αρείου Πάγου συγχέει την άσκηση κριτικής με την εξύβριση, ενώ επισημαίνει πως η μήνυση εναντίον του είναι θεσμικά επικίνδυνη, διότι εκ των πραγμάτων λειτουργεί εκφοβιστικά.

Αναλυτικά η ανάρτηση του Σταύρου Τσακυράκη:

«Νομικά έωλη και θεσμικά επικίνδυνη

Η Πρόεδρος του Αρείου Πάγου, Βασιλική Θάνου, κατέθεσε μήνυση εναντίον μου. Με εγκαλεί για εξύβριση και δυσφήμηση για επικριτικό σχόλιό μου που αναρτήθηκε στο ιστολόγιό μου, με αφορμή την επιστολή που απέστειλε, με την ιδιότητά της ως Προέδρου του Αρείου Πάγου, στους Προέδρους ανωτάτων δικαστηρίων των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η Πρόεδρος του Αρείου Πάγου συγχέει την άσκηση κριτικής που αποτελεί απόλυτο δικαίωμα κάθε πολίτη, ιδιαίτερα όταν αφορά δημόσια πρόσωπα, με την εξύβριση και τη δυσφήμηση. Θα επανέλθω αναλυτικά σε όσα μου καταλογίζει στη μήνυσή της. Περιορίζομαι να αναφέρω ότι ισχυρίζεται πως το περιεχόμενο του σχολίου μου ενείχε «μείωση του κύρους του αξιώματος, ήτοι αυτό της Προέδρου του Αρείου Πάγου, που η Πολιτεία μου ενεπιστεύθη και που δικαιούμαι να απολαμβάνω». Το αδίκημα της περιύβρισης αρχής έχει από το 1993 καταργηθεί και, προφανώς, το κύρος του δικού της αξιώματος και όλων των αξιωμάτων της ελληνικής πολιτείας δεν προστατεύεται από την έννομη τάξη.

Η Πρόεδρος του Αρείου Πάγου όφειλε να γνωρίζει ότι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, σε ελληνική υπόθεση, στην Κατράμη κατά Ελλάδος, έχει αποφανθεί ότι ο χαρακτηρισμός «καραγκιόζης» για δικαστικό λειτουργό αποτελεί αξιολογική κρίση και προστατεύεται από την Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Θα μπορούσα, επομένως, να χρησιμοποιήσω για την Πρόεδρο του Αρείου Πάγου χαρκατηρισμούς ανάλογους με αυτούς που έχει δεχθεί το ΕΔΔΑ. Δεν το έκανα, διότι είμαι προσεκτικός και ευπρεπής στους χαρακτηρισμούς μου. Το «αφελής» δεν αποτελεί ύβρη (ακούσατε σε κάποιο καφενείο να λέει κανείς «άντε ρε αφελή»;), είναι αξιολογική κρίση. Το ότι μιλά ως πολιτικάντης είναι ακόμη πιο φανερό ότι αποτελεί αξιολογική κρίση. Αμφότερες δε οι αξιολογικές κρίσεις στηρίζονται σε στέρεη γεγονοτική βάση, αυτή της επιστολής της Προέδρου του Αρείου Πάγου.

Εν ολίγοις, πρέπει να διαθέτει κάποιος πολύ πτωχά νομικά για να υποστηρίξει ότι το σχόλιό μου αποτελεί εξύβριση ή δυσφήμηση. Επ’ αυτού τόσο οι  συνάδελφοί μου Καθηγητές Νομικής όσο και ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών οφείλουν να πάρουν θέση.

Σε όλο τον κόσμο, η δικαστική εξουσία είναι ιδιαίτερα ανεκτική στα επικριτικά σχόλια που δέχεται για ευνόητους λόγους, καθώς διαθέτει την εξουσία να φιμώνει οποιαδήποτε κριτική, τιμωρώντας τους πολίτες. Η άσκηση μήνυσης από την Πρόεδρο του Αρείου Πάγου σε Δικηγόρο για επικριτικά σχόλια είναι θεσμικά επικίνδυνη διότι, εκ των πραγμάτων, λειτουργεί εκφοβιστικά. Ζητεί από συναδέλφους της δικαστές να δικάσουν την υπόθεση. Στη συγκεκριμένη περίπτωση η ειρωνεία είναι ότι προτείνει ως μάρτυρα έναν ακόμη δικαστή, την Πρόεδρο της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων Ας προσθέσουμε ότι με πρόσφατη νομοθετική ρύθμιση, η Πρόεδρος του Αρείου Πάγου μπορεί να ασκήσει μόνη της πειθαρχική δίωξη κατά οποιουδήποτε δικαστή.

Ας μην ξεγελιόμαστε, αυτή η μήνυση πρέπει να πάει κατευθείαν στο καλάθι των αχρήστων. Υπό άλλες συνθήκες, θα ήμουν απαρηγόρητος, αν με εγκαλούσαν για παραβίαση δικαιωμάτων των άλλων. Όμως, ειλικρινά, όχι μόνο δεν είμαι απαρηγόρητος, αλλά αισθάνομαι μεγάλη τιμή για τη μήνυση που ασκήθηκε εναντίον μου από την Πρόεδρο του Αρείου Πάγου. Την θεωρώ, κατά κάποιο τρόπο, αναπόφευκτη συνέπεια των αγώνων που έχω δώσει στη ζωή μου».