Από το 2026 χιλιάδες ελεύθεροι επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενοι και αγρότες θα κληθούν να καταβάλουν υψηλότερες ασφαλιστικές εισφορές, καθώς τίθεται σε ισχύ ένας νέος τρόπος υπολογισμού τόσο των εισφορών τους, όσο και των συντάξιμων αποδοχών. Κεντρικό ρόλο σε αυτή τη μεταβολή αποκτά ο «δείκτης μισθών», ο οποίος θα αντικαταστήσει τον μέχρι σήμερα χρησιμοποιούμενο «δείκτη τιμών καταναλωτή».

Ο δείκτης μισθών βρίσκεται αυτή την περίοδο υπό επεξεργασία από τις αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης και θα αποτελεί στο εξής το βασικό μέτρο αναφοράς τόσο για τον καθορισμό των ετήσιων αυξήσεων στις συντάξεις, όσο και για την αναπροσαρμογή των εισφορών.

1

Η ιδιαιτερότητά του έγκειται στο ότι δεν αποτυπώνει μόνο τον πληθωρισμό, αλλά ενσωματώνει και την εξέλιξη της παραγωγικότητας, με αποτέλεσμα να αντικατοπτρίζει τη μέση αύξηση των μισθών στην οικονομία.

Η αλλαγή αυτή σημαίνει ότι από την 1η Ιανουαρίου 2026 οι συντάξιμες αποδοχές θα υπολογίζονται με βάση την πορεία των μισθών και όχι με βάση τον τιμάριθμο, όπως ίσχυε από το 2002 έως και το 2025. Αντίστοιχα, και οι εισφορές των μη μισθωτών θα αυξάνονται κάθε χρόνο με τον ρυθμό μεταβολής των μισθών, γεγονός που θα οδηγεί σε σταδιακά μεγαλύτερη επιβάρυνση.

Το νέο σύστημα, που είχε αρχικά προγραμματιστεί να εφαρμοστεί από φέτος, αναβλήθηκε λόγω καθυστέρησης στην ολοκλήρωση του δείκτη. Έτσι, η πρώτη του εφαρμογή μεταφέρεται για το 2026.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις ειδικών, η μετάβαση από τον πληθωρισμό στον δείκτη μισθών μπορεί να οδηγήσει σε μικρότερες αυξήσεις για τους νέους συνταξιούχους.

Το νέο μοντέλο υπολογισμού βασίζεται σε έναν συνδυασμό του μισού της ετήσιας αύξησης του ΑΕΠ και του μισού του πληθωρισμού, με αποτέλεσμα να προκύπτουν προσαρμογές χαμηλότερες από τις πραγματικές πιέσεις που αντιμετωπίζουν οι συνταξιούχοι. Έτσι, για όσους συνταξιοδοτηθούν το 2026, η σύνταξή τους υπολογίζεται ότι θα είναι έως και 4% υψηλότερη από εκείνη που θα λάβουν όσοι αποχωρήσουν φέτος με τα ίδια χρόνια ασφάλισης.

Ενδεικτικά, η Τράπεζα της Ελλάδος εκτιμά ότι φέτος οι μισθοί θα αυξηθούν κατά μέσο όρο 5,5%. Εφόσον επιβεβαιωθεί αυτή η πρόβλεψη, ο συντάξιμος μισθός για το 2026 θα αναπροσαρμοστεί κατά περίπου 5% με 5,5%, γεγονός που θα μετακυλιστεί –έστω και εν μέρει– και στις τελικές συντάξεις.

Η ίδια λογική θα ισχύσει και για τις εισφορές. Ωστόσο, για να αποφευχθούν υπερβολικές επιβαρύνσεις, το σχέδιο του υπουργείου προβλέπει ότι οι αυξήσεις των εισφορών των ελεύθερων επαγγελματιών θα συνδέονται με τον δείκτη μισθών του ιδιωτικού τομέα και όχι με τον γενικό δείκτη της οικονομίας. Ο λόγος είναι ότι οι αυξήσεις στους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων και των εργαζομένων στις ΔΕΚΟ συνήθως ανεβάζουν τον γενικό δείκτη σε υψηλότερα επίπεδα, κάτι που θα οδηγούσε σε δυσανάλογη επιβάρυνση για τους επαγγελματίες.

Με απλά λόγια, αν οι μισθοί στον ιδιωτικό τομέα αυξηθούν φέτος κατά 5%, το ίδιο ποσοστό θα αποτελέσει και τη βάση για την αύξηση των εισφορών το 2026. Αν, όμως, χρησιμοποιούνταν ο γενικός δείκτης, που μπορεί να διαμορφωθεί στο 6,5%, τότε οι εισφορές θα αυξάνονταν σημαντικά περισσότερο.

Η θεσμική πρόβλεψη για τον νέο τρόπο υπολογισμού περιλαμβάνεται ήδη στον νόμο 4670/2020. Η εφαρμογή του, ωστόσο, προϋποθέτει ότι έως το τέλος του 2025 το υπουργείο Εργασίας και η ΕΛΣΤΑΤ θα έχουν ολοκληρώσει τον υπολογισμό των σχετικών δεικτών. Αν δεν επιτευχθεί αυτός ο στόχος, θα απαιτηθεί νέα αναβολή.

Μια τέτοια εξέλιξη, όμως, θα έχει αρνητικές συνέπειες για τους νέους συνταξιούχους, καθώς οι συντάξιμες αποδοχές τους θα συνεχίσουν να αναπροσαρμόζονται με βάση τον πληθωρισμό –που υπολογίζεται φέτος σε 2,7% έως 3%– και όχι με βάση τον δείκτη μισθών, ο οποίος αναμένεται σε επίπεδα 6% με 6,5%.

Σε αυτή την περίπτωση, όσοι αποχωρήσουν στη σύνταξη θα λάβουν τελικά μικρότερα ποσά από εκείνα που θα προέκυπταν αν είχε εφαρμοστεί κανονικά ο νέος δείκτης. Το γεγονός αυτό εξηγεί και την πίεση που ασκείται στο υπουργείο να προχωρήσει χωρίς άλλη καθυστέρηση στην υλοποίηση της διάταξης.

Συνολικά, η μετάβαση στον δείκτη μισθών σηματοδοτεί μια σημαντική αλλαγή στη φιλοσοφία του ασφαλιστικού συστήματος. Από τη μία πλευρά, ευθυγραμμίζει τις συντάξεις με την πραγματική εξέλιξη των μισθών και όχι απλώς με την πορεία των τιμών.

Από την άλλη, συνεπάγεται αυξημένο κόστος για τους επαγγελματίες και περιορισμένες βελτιώσεις για τους νέους συνταξιούχους, καθώς οι αυξήσεις δύσκολα θα καλύψουν τις ανάγκες που δημιουργεί το αυξημένο κόστος ζωής.

Η επόμενη χρονιά, επομένως, θα αποτελέσει κομβικό σημείο τόσο για το ύψος των εισφορών όσο και για το επίπεδο των νέων συντάξεων. Όλα θα εξαρτηθούν από το αν ο δείκτης μισθών θα ολοκληρωθεί εγκαίρως και αν θα εφαρμοστεί χωρίς νέες καθυστερήσεις.

 

Διαβάστε επίσης 

Ανοίγει η «βεντάλια» των μέτρων της ΔΕΘ – Πάνω από το 1,6 δις ο δημοσιονομικός χώρος

Αντιπαράθεση Δήμων – ΥΠΕΝ για το μέλλον της ενεργειακής αξιοποίησης απορριμμάτων

Αρχή για το Ξέπλυμα Μαύρου Χρήματος: Ελέγχονται 200 πρόσωπα, ανάμεσά τους και διευθυντές υπουργείων