«Γιαβάς – γιαβάς» οι ελληνοτουρκικές οικονομικές σχέσεις – Από την Finansbank, στις business 5,4 δισ. το 2022

Η αποκάλυψη του πρακτορείου Bloomberg ότι η Ελλάδα σκέφτεται να δίνει προσωρινή βίζα στους Τούρκους τουρίστες ώστε να επισκέπτονται απρόσκοπτα τα νησιά μας, δεν γίνεται τυχαία. Όπως δεν είναι τυχαία και η προσπάθεια αναθέρμανσης των ελληνοτουρκικών οικονομικών σχέσεων αφού μπορεί η διπλωματία να συζητά για την καλή γειτονία, αλλά οι business παραμένουν business, τόσο για τους Ελληνες όσο και για τους Τούρκους επιχειρηματίες.

Τουρισμός, εξαγωγές και εισαγωγές γεωργικών προϊόντων, ενέργεια, ψάρια, προϊόντα χάρτου, χάλυβας, είναι οι βασικοί τομείς στους οποίους οι ελληνοτουρκικές εμπορικές σχέσεις είναι στο καλύτερο επίπεδο.

Ωστόσο, αν η αντιπαλότητα των δύο χωρών δεν ήταν τόσο έντονη, αν δεν είχαμε φτάσει ουκ ολίγες φορές στα όρια του πολέμου, ενδεχομένως οι οικονομικές σχέσεις Ελλάδας και Τουρκίας να ήταν ακόμη καλύτερες. Κυρίως προς όφελος της χώρας μας αφού η Τουρκία είναι μια τεράστια αγορά στην οποία θα μπορούσαν τα ελληνικά προϊόντα να «σαρώνουν». Ομοίως και στον τομέα του τουρισμού θα μπορούσαν να έρχονται χιλιάδες τουρίστες από τη γειτονική χώρα, αν οι σχέσεις ήταν ομαλές.

 

 

Το εμπορικό ισοζύγιο των δύο χωρών το 2016 έφτασε στα 4,2 δις ευρώ με τις ελληνικές εξαγωγές να υπερτερούν των εισαγωγών τουρκικών προϊόντων. Οι ελληνικές επενδύσεις στην Τουρκία έφτασαν τα 6,4 δις ευρώ ενώ οι τουρκικές επενδύσεις στην Ελλάδα τα 350 εκατομμύρια ευρώ που εστιάζονται στον τουριστικό τομέα.

Τα επόμενα χρόνια η κατάσταση αντί να βελτιώνεται χειροτέρευσε.

Στην ετήσια έκθεση του Γραφείου Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων της Ελληνικής Πρεσβείας στην Άγκυρα, το 2021 αναφερόταν ότι οι ελληνικές επενδύσεις στην Τουρκία ξεπερνούν κατά πολύ τις αντίστοιχες τουρκικές στην Ελλάδα.

Το 2016, όταν η Εθνική τράπεζα αποχώρησε από την Τουρκία οι ελληνικές επενδύσεις στη γείτονα υποχώρησαν δραματικά. Υπενθυμίζεται ότι η Εθνική πούλησε στην QNB, την Εθνική Τράπεζα του Κατάρ, το σύνολο της συμμετοχή της στην τουρκική Finansbank. Η πώληση ολοκληρώθηκε τον Ιούνιο του 2016 και το τίμημα για το 99,81% έφτασε τα 2,75 δις ευρώ ενώ ο αγοραστής συμφώνησε να εξοφλήσει και δάνεια 910 εκατ. δολ.

Ηταν η μεγαλύτερη ελληνική επένδυση στην Τουρκία τις τελευταίες δεκαετίες. Πραγματοποιήθηκε το 2006, όταν η εξωστρέφεια των ελληνικών τραπεζών τις έφερνε σε ξένες αγορές. Το τίμημα της εξαγοράς τότε έφτασε τα 2,8 δις.

Μετά, λοιπόν την αποχώρηση της Εθνικής από την Τουρκία, τα ελληνικά κεφάλαια μειώθηκαν δραματικά και άρχισαν να «παίρνουν μπρος» το 2018 όταν ήταν περίπου 239 εκατ. ευρώ. Ένα χρόνο μετά οι ελληνικές επενδύσεις μειώθηκαν κατά 1,4%.

 

 

Το 2020 οι ελληνικές επενδύσεις έφρασαν τα 316 εκατ. ευρώ και το 2021 τα 337 εκατ. ευρώ.

Σύμφωνα με την Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας, οι τουρκικές επενδύσεις στην Ελλάδα μειώθηκαν το 2015 (-50%) και ήταν μόλις 25 εκατ. δολάρια. Το 2019 τα τουρκικά κεφάλαια που επενδύθηκαν στην Ελλάδα ήταν 32 εκατ. δολάρια (το απόθεμα), αυξημένο κατά 23% σε σχέση με το 2018.

Το 2020 έφτασε το απόθεμα των τουρκικών κεφαλαίων στην Ελλάδα στα 69 εκατ. ευρώ ενώ το 2021 πήγε στα 104 εκατ. ευρώ.

Διμερείς συναλλαγές

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ, (έως 31/09/2021, και εκτιμήσεις του Ελληνοτουρκικού Εμπορικού Επιμελητηρίου για το τελευταίο τρίμηνο), οι ελληνικές εξαγωγές προς την Τουρκία αυξήθηκαν σε ποσοστό 39%, φτάνοντας στα τέλη του έτους 2021 το 1,8 δις ευρώ.

Η Τουρκία πλέον κατατάσσεται στην 5η θέση ως χώρα προορισμού των Ελληνικών προϊόντων.

Επίσης, οι ελληνικές εισαγωγές τουρκικών προϊόντων, σημείωσαν αύξηση της τάξης του 46%, φτάνοντας στο ύψος των 2,3 δις ευρώ.

Η Τουρκία κατατάσσεται στη 8η θέση των χωρών προμηθευτών μας.

Το εμπορικό ισοζύγιο των δύο χωρών παραμένει ελλειμματικό για την Ελλάδα, ενώ το συνολικό εμπόριο έφτασε τα 4 δις ευρώ.

Το 2020 οι ελληνικές εξαγωγές έφτασαν το 1,3 δις ευρώ, ενώ οι εισαγωγές στο 1,5 δις.

Δηλαδή, το συνολικό εμπόριο Ελλάδος – Τουρκίας για το έτος 2020 έφτασε τα 2,8 δις ευρώ.
Ακόμη καλύτερα τα πράγματα πήγαν το 2022. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ), ο όγκος των διμερών εμπορικών ροών Ελλάδας – Τουρκίας κατά το εννεάμηνο Ιαν-Σεπτ. 2022, ανήλθε σε 3,8 δισεκ. ευρώ, σημειώνοντας αύξηση 41,8%.

Το εμπορικό ισοζύγιο παρέμεινε πάντως ελλειμματικό για την Ελλάδα (-458,98 εκατ.ευρώ), διευρυμένο κατά 57,5% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του προηγούμενου έτους.

Οι ελληνικές εξαγωγές στην Τουρκία για το 9μηνο 2022 ανήλθαν σε 1,69 δισεκ. ευρώ, σημειώνοντας αύξηση της τάξης του 24% περίπου. Οι ελληνικές εισαγωγές από την Τουρκία, την ίδια περίοδο, ανήλθαν σε 2,14 δισεκ. ευρώ, μια αύξηση 26,55%.

Σε σχέση με το 9μηνο 2021, παρουσιάστηκαν στις ελληνικές εξαγωγές προς την Τουρκία χρυσού (261,26%), «εμπιστευτικών προϊόντων» (1387,6%), τμημάτων κινητήρων εσωτερικής καύσης (165,8%), κορουνδίου (309%), φαρμάκων (66,08%), σωλήνων από χαλκό (45,5%), ελασμάτων και ταινιών, αργιλίου (43% περίπου), απορριμμάτων σιδήρου και χάλυβα (42%), ορυκτελαίων και ασφαλτούχων ορυκτών (29%).

Στον αντίποδα, μειώθηκαν σημαντικά οι ελληνικές εξαγωγές προς την Τουρκία σίτου (-98,5%), ρυζιού (-89,2%), αργύρου (-72%), πλεκτών υφασμάτων (-61%), ράβδων-ειδών χαλκού (-44,32%), οργάνων και συσκευών για ιατρική χρήση (-25%), φύλλων, ταινιών κ.α. από πλαστικές ύλες (-15%) και μηδενίστηκαν οι εξαγωγές ακατέργαστων ελαίων πετρελαίου.

Πάντως, με βάση στοιχεία του τουρκικού στατιστικού ινστιτούτου, για το σύνολο του περσινού έτους οι διμερείς συναλλαγές έφτασαν τα 5,4 δις ευρώ, μια αύξηση πάνω από 18% σε σχέση με το προηγούμενο έτος.

Η Ελλάδα είναι ο 11ος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Τουρκίας ενώ στις εισαγωγές βρίσκεται στη 10η θέση.

Με βάση τα στοιχεία, τα πιο σημαντικά ελληνικά προϊόντα που εξήχθησαν (εκτός πετρελαιοειδών και ηλεκτρικής ενέργειας που συμμετείχαν κατά 45,6% στη συνολική αξία το 2022), ήταν: βαμβάκι (12,6% έναντι 19,4% το 2021), μηχανές επεξεργασίας δεδομένων (4%), ελάσματα αργιλίου (3,4%), φάρμακα (3%), πολυμερή προπυλενίου, σωλήνες από χαλκό και χρυσός. Το 2022, εντυπωσιακή αύξηση παρουσιάζουν οι ελληνικές εξαγωγές (σε ποσοστά και απόλυτους αριθμούς): χρυσού κατά 168%, εμπιστευτικών προϊόντων (463%), ηλεκτρικής ενέργειας (8391%) προϊόντων χάρτου (115%) και θείου (194%). Μειώθηκαν οι ελληνικές εξαγωγές: βαμβακιού (-21,25%) και πολυμερών προπυλενίου (14%).

Από την Τουρκία κυρίως εισάγουμε πετρελαιοειδή, προϊόντα έλασης σιδήρου χάλυβα, επιβατικά αυτοκίνητα, ψάρια, νωπά ή διατηρημένα σε απλή ψύξη και ψυγεία/καταψύκτες.

Σύμφωνα με ενημερωτικό έγγραφο που έχει αναρτηθεί στην ηλεκτρονική σελίδα του υπουργείου Εξωτερικών για τις εξαγωγές, σημειώνεται ότι, για μία δεκαετία, από το 2009, το εμπορικό ισοζύγιο των δύο χωρών ήταν πλεονασματικό υπέρ της Ελλάδας (με εξαίρεση το 2016). Το 2021, οι ελληνικές εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 53,9%. Τα εξαχθέντα πετρελαιοειδή αυξήθηκαν 89,2% (η λειτουργία του διυλιστηρίου STAR στη Σμύρνη επένδυση της αζερικής κρατικής εταιρείας SOCAR, καθώς και αντίστοιχες επενδύσεις που υλοποιούνται με ταχύ ρυθμό σε άλλες περιοχές της Τουρκίας, αναμένεται ότι θα υποκαταστήσουν σε μεγάλο βαθμό τις ελληνικές εξαγωγές πετρελαιοειδών, τα επόμενα έτη). Το εμπορικό ισοζύγιο, διαμορφώθηκε για την Ελλάδα με έλλειμμα ύψους €438 εκατ. ευρώ (105,6%), εξέλιξη η οποία οφείλεται στην αξιόλογη αύξηση των τούρκικων εξαγωγών πετρελαιοειδών/ηλεκτρικής ενέργειας (229,9%), καθώς και, κυρίως, στη σημαντική διασπορά των άλλων προιόντων (43,3%).

Τουρισμός

Με βάση τα στοιχεία από την Τράπεζα της Ελλάδος όπως τα επεξεργάστηκε το Ινστιτούτο του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων οι αφίξεις από την Τουρκία στη χώρα μας το 2018 έφθασαν τις 930 χιλ., με τις εισπράξεις από τη γείτονα να διαμορφώνεται στα 304 εκατ. ευρώ. Η Μέση κατά Κεφαλή Δαπάνη των Τούρκων επισκεπτών στην Ελλάδα διαμορφώνεται στα 327 ευρώ, με σχετικά υψηλή την ημερήσια δαπάνη στα 97 ευρώ.

 

 

Σύμφωνα με στοιχεία του Γραφείου Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων την ελληνικής Πρεσβείας στην Άγκυρα, οι αφίξεις Ελλήνων τουριστών στην Τουρκία το 2022 έφθασαν σε 583.932 ενώ οι αφίξεις των Τούρκων στην Ελλάδα έφθασαν σε 585.165. Βάσει των στοιχείων των τουρκικών στατιστικών αρχών το 2019 είχαν καταγραφεί 820.142 αφίξεις Ελλήνων στην Τουρκία ενώ στην Ελλάδα είχαν ταξιδέψει 783.918 Τούρκοι. Επίσης, βάσει των τελευταίων στοιχείων του υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού της Τουρκίας οι αφίξεις των Ελλήνων στην Τουρκία για το διάστημα Ιανουαρίου – Μαΐου ξεπέρασαν τις 240.000 από περίπου 175.000 την ίδια περίοδο του 2022.

Με την υπογραφή της χορήγησης προσωρινής βίζας, εκτιμάται ότι ο τουρισμός από την Τουρκία μπορεί να αυξηθεί πάνω από 20%-25% σε δέκα νησιά, και συγκεκριμένα στη Λήμνο, τη Λέσβο, τη Χίο, τη Σάμο, τη Λέρο, την Κάλυμνο, την Κω, τη Ρόδο, τη Σύμη και το Καστελόριζο.

Αλλά και στη Θεσσαλονίκη αναμένεται μεγαλύτερη αύξηση των τούρκων επισκεπτών εξαιτίας του σπιτιού του Κεμάλ που είναι πλέον επισκέψιμο μουσείο.

Εταιρείες

Από το χώρο του λιανεμπορίου προέρχονται οι περισσότερες τουρκικές εταιρείες που έχουν κάνει απόβαση στην Ελλάδα.

C Waikiki, Penti, Cilek, Madame Coco και Vakko, Colin’s, Istikbal έχουν πάρει θέση στην Ελλάδα ενώ παλιότερα είχαν επενδύσει η Dogus στις μαρίνες, Ziraat Bank με τραπεζικά υποκαταστήματα σε Αθήνα, Κομοτηνή, Ξάνθη, Polisan (χημικά στο Βόλο), Pak Holding (χαρτοποιία)

Οι σημαντικότερες ελληνικές εταιρείες στην Τουρκία είναι: ΤΙΤΑΝ, CHIPITA, ΕΛΛΗΝΙΚΟΙ ΛΕΥΚΟΛΙΘΟΙ, ΠΛΑΣΤΙΚΑ ΚΡΗΤΗΣ, PALAPLAST, ALUMIL, ISOMAT, EURODRIP, KLEEMANN, FOURLIS/INTERSPORT, KΑΡΕΛΙΑ, INTRALOT, INTELLI SOLUTIONS.