Εάν ποτέ  χρειαστείς απόδειξη ότι κάποιος είναι ευκολόπιστος, σκέψου την εξής ιστορία σχετικά με τις μπανάνες. Τον Ιανουάριο του 2000 μια σειρά από  e-mail ξεκίνησαν να αναφέρουν ότι οι εισαγόμενες μπανάνες είχαν μολύνει ανθρώπους με  μια νεκρωτική περιτονίτιδα- μια σπάνια ασθένεια στην οποία το δέρμα γίνεται κίτρινο, μαύρο και μωβ και  ξεφλουδίζει στην περιοχή των μυών και των οστών.

Σύμφωνα με τα e-mail, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Ελέγχου Φαρμάκων και Τροφίμων προσπαθούσε να συγκαλύψει την επιδημία για να αποφύγει τον πανικό. Οι αναγνώστες αντιμέτωποι με την απειλή πήραν θάρρος να διαδώσουν αυτή την απειλή στους φίλους και στην οικογένειά τους.

Η απειλή ήταν παράλογη. Αλλά στις 28 Ιανουαρίου η ανησυχία ήταν μεγάλη για το αμερικανικό κέντρο πρόληψης και θεραπείας των ασθενειών και γι’αυτό εξέδωσε μια ανακοίνωση για να επικρίνει την φήμη. Βοήθησε; Αντί να ελαττώσει τη φήμη, το διόγκωσε. Μέσα σε λίγες εβδομάδες το κέντρο πρόληψης και θεραπείας των ασθενειών έλαβε τόσες πολλές κλήσεις απελπισίας που θα έπρεπε να κάνει μια γραμμή για την ασθένεια αυτή που μεταδίδεται από τις μπανάνες. Τα γεγονότα διαστρεβλώθηκαν και έτσι οι άνθρωποι άρχισαν να θεωρούν ότι το κέντρο αυτό ήταν η πηγή για αυτές τις φήμες.

Ακόμα και σήμερα νέες παραλλαγές του γεγονότος έχουν πυροδοτήσει ανά διαστήματα αυτούς τους φόβους. Μπορεί να γελάμε με αυτούς τους αστικούς μύθους που μπορεί να είναι τόσο αστείοι όσο η θεωρία ότι ο McCartney, η  Miley Cyrus και η  Megan Fox έχουν δολοφονηθεί και αντικατασταθεί από κλώνους. Τέτοιου είδους αντιλήψεις μας οδηγούν σε ιδέες ότι ο ιός του AIDS είναι αβλαβής και τα συμπληρώματα βιταμινών μπορούν να τον θεραπεύσουν, ότι το 911 ήταν μια εσωτερική εργασία της αμερικανικής κυβέρνησης.

Γιατί υπάρχουν τόσες λανθασμένες αντιλήψεις που επιμένουν σε αδιάσειστα στοιχεία; Γιατί οι προσπάθειες να αρνηθούμε αυτά τα γεγονότα ενισχύουν τις φημολογίες; Δεν είναι μια ερώτηση για έξυπνους. Ακόμη και νομπελίστες έχουν πέσει και αυτοί σε αβάσιμες θεωρίες. Αλλά μια σειρά από πρόσφατες γνώσεις μπορούν να προσφέρουν απαντήσεις δειχνοντάς μας πόσο εύκολο είναι να κατασκευαστεί μια φήμη η οποία προσπερνά τα φίλτρα που εμποδίζουν την εξαπάτηση του εγκεφάλου.

Μια εξήγηση είναι ότι είμαστε συνειδητά μίζεροι. Για να σώσουμε ενέργεια και χρόνο ο εγκέφαλός μας χρησιμοποιεί τη διαίσθηση αντί για την ανάλυση.

Σαν ένα απλό παράδειγμα απαντήστε γρήγορα τις παρακάτω ερωτήσεις:

Πόσα ζώα από κάθε είδος πήρε ο Μωυσής στην κιβωτό;

Σε ποια χώρα ήταν πρόεδρος η Margaret Thatcher;

Μεταξύ του 10 και 50% των συμμετεχόντων δεν παρατήρησαν ότι ήταν ο Νώε και όχι ο Μωυσής που έφτιαξε την κιβωτό και ότι η Margaret Thatcher ήταν πρωθυπουργός και όχι η πρόεδρος και ενώ είχαν ζητηθεί να καταγραφούν οι ανακρίβειες.

Γνωστή ως η ψευδαίσθηση του Μωυσή μας δείχνει ακριβώς πόσο εύκολα χάνουμε τις λεπτομέρειες των ερωτήσεων λόγω του ότι η γενική πληροφορία επικαλύπτει τις λεπτομέρειες. Αντιθέτως κρίνουμε αν κάτι είναι σωστό η λάθος πριν αποδεχτούμε ή απορρίψουμε το μήνυμα της πληροφορίας. Ακόμη και όταν ξέρουμε ότι θα πρέπει να βασιζόμαστε σε γεγονότα και αποδεικτικά στοιχεία εμείς απλά βασιζόμαστε στα συναισθήματα, τονίζει  ο Eryn Newman από το πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνια του οποίου η έρευνα εστιάζεται στο θέμα της παραπληροφόρησης.