Sars-Cov-2: Αυξημένη μεταδοτικότητα έως και 70% με τα νέα στελέχη – Η αξιολόγηση του ECDC και οι τοποθετήσεις των επιστημόνων

Σημαντικά πιο μεταδοτική από τις προηγούμενες κυκλοφορούσες παραλλαγές του Sars-Cov-2, με εκτιμώμενο δυναμικό αύξησης του αριθμού αναπαραγωγής κατά 0,4 ή μεγαλύτερη και εκτιμώμενη αυξημένη μεταδοτικότητα έως και 70%, είναι η νέα παραλλαγή του κορονοϊού, σύμφωνα με στοιχεία από το Ηνωμένο Βασίλειο, που παραθέτει το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC).

Όπως αναφέρει το ECDC σε χθεσινή σχετική αξιολόγηση, τις τελευταίες εβδομάδες, το Ηνωμένο Βασίλειο (ΗΒ) αντιμετώπισε ταχεία αύξηση των κρουσμάτων COVID-19 στη Νοτιοανατολική Αγγλία, με αποτέλεσμα την ενίσχυση των επιδημιολογικών και ιολογικών ερευνών.

Η ανάλυση των δεδομένων αλληλουχίας του γονιδιώματος του ιού εντόπισε ένα μεγάλο ποσοστό περιπτώσεων που ανήκαν σε μία νέα απλή φυλογενετική ομάδα. Η νέα παραλλαγή χαρακτηρίζεται από πολλαπλές μεταλλαγές των πρωτεϊνικών ακίδων καθώς και μεταλλαγές σε άλλες γονιδιωματικές περιοχές.

“Ενώ οι συνεχείς αλλαγές των ιών μέσω μεταλλαγών που οδηγούν στην εμφάνιση νέων παραλλαγών είναι γνωστές και αναμενόμενες, προκαταρκτική ανάλυση στο Ηνωμένο Βασίλειο καταδεικνύει ότι αυτή η παραλλαγή είναι σημαντικά πιο μεταδοτική από τις προηγούμενες κυκλοφορούσες, με εκτιμώμενο δυναμικό αύξησης του αριθμού αναπαραγωγής κατά 0,4 ή μεγαλύτερη, με εκτιμώμενη αυξημένη μεταδοτικότητα έως και 70%. Αυτή η νέα παραλλαγή έχει εμφανιστεί σε μια εποχή του έτους, όπου παραδοσιακά υπήρξε αυξημένη οικογενειακή και κοινωνική ανάμειξη”, αναφέρει το ECDC, σημειώνοντας ότι “προς το παρόν δεν υπάρχει ένδειξη αυξημένης σοβαρότητας της λοίμωξης που να σχετίζεται με τη νέα παραλλαγή”.

Επισημαίνει, ωστόσο, ότι απαιτούνται περισσότερες επιδημιολογικές και ιολογικές  έρευνες για τον περαιτέρω  ποσοτικό προσδιορισμό της αύξησης της μεταδοτικότητας και για την κατανόηση του βιολογικού μηχανισμού πίσω από αυτήν.

Η ανάλυση, η οποία προέρχεται από τη συμβουλευτική ομάδα της βρετανικής Κυβέρνησης για τις Νέες και Αναδυόμενες Απειλές Αναπνευστικών Ιών (NERVTAG), τονίζει ότι αυτά είναι πρώιμα δεδομένα και υπόκεινται σε έλεγχο, ωστόσο, πρέπει να ληφθούν υπόψη καθώς ο ιός εξαπλώνεται τώρα πιο γρήγορα.

Όπως διευκρινίζει το ECDC, αυτή η αξιολόγηση βασίζεται σε δεδομένα που είναι διαθέσιμα από τις 19 Δεκεμβρίου 2020. Υπάρχουν ακόμη πολύ περιορισμένα αντιγονικά και φαινοτυπικά και εξακολουθούν να συλλέγονται επιδημιολογικά δεδομένα παρακολούθησης όσον αφορά στις πλέον πληγείσες πληθυσμιακές ομάδες, τη μεταδοτικότητα και τον πιθανό αντίκτυπο στη σοβαρότητα της λοίμωξης.

Εκτός από το ΗΒ, ορισμένες περιπτώσεις έχουν αναφερθεί μέχρι σήμερα στη Δανία και την Ολλανδία και, σύμφωνα με δημοσιεύματα στον Τύπο, στο Βέλγιο.

Σύμφωνα με το ECDC, δεδομένου ότι επί του παρόντος υπάρχει έλλειψη στοιχείων που να δείχνουν σε ποιο βαθμό η νέα παραλλαγή του ιού εξαπλώνεται εκτός του ΗΒ, απαιτούνται έγκαιρες προσπάθειες για την πρόληψη και τον έλεγχο της εξάπλωσής της, οι οποίες περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:

-Οι αρχές δημόσιας υγείας και τα εργαστήρια καλούνται να αναλύσουν και να αλληλουχήσουν τα νέα στελέχη εγκαίρως για να εντοπίσουν κρούσματα με τη νέα παραλλαγή. Τα άτομα με επιδημιολογική σύνδεση με κρούσματα που φέρουν τα νέα στελέχη ή  έχουν ιστορικό ταξιδιού σε περιοχές που είναι γνωστό ότι επηρεάζονται πρέπει να εντοπιστούν αμέσως, να ελεγχθούν, να απομονωθούν και να παρακολουθηθούν οι επαφές τους, προκειμένου να σταματήσει η μετάδοσή της.

-Εάν εντοπιστούν περιπτώσεις που έχουν μολυνθεί με τη νέα ή άλλες παραλλαγές του SARS-CoV-2  που ενδέχεται να προκαλέσουν ανησυχία, οι χώρες θα πρέπει να ειδοποιήσουν μέσω του Συστήματος Έγκαιρης Προειδοποίησης και Απόκρισης της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

-Η σημασία της αυστηρής τήρησης των μη φαρμακευτικών παρεμβάσεων, σύμφωνα με τις εθνικές πολιτικές, πρέπει να επικοινωνηθεί στο κοινό και να τονιστεί ιδιαίτερα η καθοδήγηση σχετικά με την αποφυγή μη απαραίτητων ταξιδιών και κοινωνικών δραστηριοτήτων.

-Τα εργαστήρια πρέπει να επανεξετάσουν την απόδοση του μοριακού ελέγχου (PCR). Το PCR θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως δείκτης για κρούσματα που έχουν προσβληθεί από στελέχη της νέας ομάδας για περαιτέρω αλληλούχιση και διερεύνηση.

-Οι ύποπτες περιπτώσεις επαναμόλυνσης COVID-19 θα πρέπει να παρακολουθούνται και να συνοδεύονται στενά από την αλληλούχιση των αντίστοιχων απομονωμένων στελεχών που εντοπίζονται σε αυτές. Παρομοίως, θα πρέπει να μελετηθούν περαιτέρω περιπτώσεις με αποτυχία στη θεραπεία με χρήση πλάσματος από αναρρώσαντες ασθενείς ή μονοκλωνικών αντισωμάτων.

-Με την εφαρμογή του εμβολιασμού, πρέπει να διασφαλιστεί η στενή παρακολούθηση των ατόμων που έχουν εμβολιαστεί για τον εντοπισμό πιθανής αποτυχίας και παρουσία λοιμώξεων. Τα στελέχη του ιού που θα εντοπιστούν σε αυτές τις περιπτώσεις πρέπει να προσδιοριστούν με αλληλούχιση και να χαρακτηριστούν γενετικά και αντιγονικά.

Υπό διερεύνηση οι επιπτώσεις

Ανασκοπώντας τη βιβλιογραφία οι Καθηγητές της Ιατρικής του ΕΚΠΑ Δημήτριος Παρασκευής (Αναπληρωτής Καθηγητής Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής) και Θάνος Δημόπουλος (Πρύτανης ΕΚΠΑ) αναφέρουν σχετικά:

“Από γενετική ανάλυση του γονιδιώματος του νέου κορονοϊού ταυτοποιήθηκε πρόσφατα στο Ηνωμένο Βασίλειο μια ξεχωριστή φυλογενετική ομάδα του ιού SARS-CoV-2 που ονομάστηκε B.1.1.7. Σε διάστημα των τελευταίων 4 εβδομάδων στελέχη αυτής της ομάδας έχουν εξαπλωθεί εκτεταμένα στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Η ομάδα B.1.1.7 αντιπροσωπεύει ένα αυξανόμενο ποσοστό περιστατικών σε διαφορετικές περιοχές της Αγγλίας. Ο αριθμός των κρουσμάτων Β.1.1.7 και ο αριθμός των περιοχών που αναφέρονται μεταδόσεις με στελέχη Β.1.1.7 αυξάνονται διαρκώς”.

Σύμφωνα με τους καθηγητές, τα στελέχη της ομάδας Β.1.1.7 περιλαμβάνουν έναν ασυνήθιστα μεγάλο αριθμό μεταλλαγών (14) σε σχέση με τον αναμενόμενο,  ιδιαίτερα στην περιοχή της εξωτερικής πρωτεΐνης (spike). Οι περισσότερες ομάδες μέχρις σήμερα σχετίζονται με μικρό αριθμό μεταλλαγών και η συχνότητα εμφάνισης τους είναι περίπου 1-2 μεταλλαγές το μήνα.

Συμπερασματικά η αναφορά περιγράφει μια νέα ομάδα που εξαπλώνεται ταχέως στο Ηνωμένο Βασίλειο και σχετίζεται με έναν απροσδόκητα μεγάλο αριθμό μεταλλαγών. Λαμβάνοντας υπόψη (i) τις βιολογικές ιδιότητες αυτών των μεταλλαγών όπως προέκυψαν από πειραματικά δεδομένα, (ii) τις άγνωστες ιδιότητες του συνδυασμού αυτών των μεταλλαγών, και (iii) τον υψηλό ρυθμό διασποράς του Β.1.1.7 στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι ιδιότητες αυτής της ομάδας χρήζουν άμεσης εργαστηριακής μελέτης και η περαιτέρω παρακολούθηση της διασποράς της ομάδας αυτής παγκοσμίως, είναι αναγκαία. Προς το παρόν η επίδραση αυτών των μεταλλαγών αναφορικά με τη νοσηρότητα, τη μολυσματικότητα ή τα αντιγονικά χαρακτηριστικά του ιού που σχετίζονται με τον εμβολιασμό, είναι υπό διερεύνηση.

Μικρή επίδραση

“Εξακολουθώ να είμαι πολύ σκεπτικός για την επίδραση της μετάλλαξης που λένε ότι πιθανόν να μεταδίδεται ευκολότερα (την οποία και ανέφερα την προηγούμενη εβδομάδα).

Να επισημάνω ότι η συγκεκριμένη μετάλλαξη στο Ηνωμένο Βασίλειο έχει περιγραφεί από το Σεπτέμβριο, ενώ την έχουν βρει και στη Νότιο Αφρική (αναπτύχθηκε ανεξάρτητα). Επίσης έχει βρεθεί ΚΑΙ στην Ουαλία (αν και δεν φαίνεται στο διάγραμμα παρακάτω) όπου αναπτύχθηκε ανεξάρτητα”, αναφέρει ο επίκουρος Καθηγητής Υγιεινής – Επιδημιολογίας, Γκίκας Μαγιορκίνης, σε προσωπικό του λογαριασμό στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, παραθέτοντας σχετικό διάγραμμα.

“Θεωρώ ότι θα πρέπει πρώτα οι επιστήμονες να κάνουν επαρκείς αναλύσεις μεταδοτικότητας για αυτά τα φαινόμενα που είναι εξαιρετικά αμφισβητούμενα πριν κάνουν δυνατούς ισχυρισμούς. Ακόμα και ΑΝ έχουν κάποια επίδραση στην μετάδοση θα είναι τόσο μικρή που δεν θα έχει και κάποια πρακτική σημασία. Συστήνω λοιπόν ΨΥΧΡΑΙΜΙΑ, ακόμα και αυτοί που βαράνε τα “καμπανάκια” λένε ότι διατηρούμε το σχέδιο ως έχει. Κρατάμε τα μέτρα και περιμένουμε τα εμβόλια που όλοι παραδέχονται ότι η μετάλλαξη δεν θα επηρεάσει”, εκτιμά ο καθηγητής.

Αύξηση μεταδοτικότητας, μείωση θνητότητας

Για την «περίφημη μετάλλαξη» του κορονοϊού μίλησε στο Κοινωνία Ώρα MEGA ο καθηγητής Παθολογίας – Λοιμώξεων, Χαράλαμπος Γώγος.

«Η αλήθεια είναι ότι αυτός ο ιός μεταλλάσσεται συχνά», δήλωσε ο κ. Γώγος και συνέχισε: «Τώρα έχουμε έναν καινούργιο ιό που φαίνεται ότι έχει παρουσιαστεί στην Αγγλία, και αποδόθηκε σε αύξηση της μεταδοτικότητάς του. Οι ιοί προσπαθούν να επιβιώσουν, και κάνουν μεταλλάξεις που αυξάνουν τη μεταδοτικότητα, αλλά μειώνουν τη θνητότητα».

«Οι μεταλλάξεις των ιών αποτελούν κίνδυνο για το εμβόλιο. Από τη συγκεκριμένη μετάλλαξη δεν έχουμε καμία εικόνα ότι θα επηρεάσει το εμβόλιο. Το θέμα είναι σε εξέλιξη και περιμένουμε περισσότερα στοιχεία. Είναι κάτι που μας απασχολεί», εξήγησε ο ίδιος.

Πολιτική “υπόθεση”

Ο Έλληνας Καθηγητής Γενετικής στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης, Μανώλης Δερμιτζάκης εμφανίζεται καθησυχαστικός και δίνει στο θέμα πολιτική διάσταση, αφήνοντας αιχμές κατά της βρετανικής Κυβέρνησης.

“Εμφανίστηκε ένα νέο στέλεχος με σειρά μεταλλάξεων σε σχέση με το προηγούμενο και δημιούργησε την εντύπωση ότι μεταδίδεται πιο γρήγορα με βάση το γεγονός ότι είναι το 65-70% των μολύνσεων σε Λονδίνο και νότια Αγγλία. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι είναι και πιο μεταδοτικό”,  αναφέρει ο καθηγητής.

“Αυτή η εκτίμηση ότι είναι 70% πιο μεταδοτικό στη Βρετανία δεν έχει αποδειχθεί, και είναι περισσότερο θα έλεγα «πολιτική» υπόθεση ίσως και για να δικαιολογήσει τη μεγάλη διασπορά και να μην εμφανιστεί ως λάθος της Βρετανικής κυβέρνησης. Η μεγαλύτερη πιθανότητα είναι ότι η μεγάλη παρουσία του στη Βρετανία είναι κατά τύχη. Επιστημονικά αυτό ονομάζεται drift, δηλαδή τυχαία μετάβαση του ιού σε άλλη κατάσταση χωρίς να σημαίνει ότι άλλαξαν τα «βιολογικά» του στοιχεία, δηλαδή η αλληλεπίδραση του με τον ανθρώπινο οργανισμό. Χρειάζεται πολλή δουλειά για να δείξει κανένας μεγαλύτερη μεταδοτικότητα που δεν έχει γίνει ακόμα. Όποτε ας μην αγχωνόμαστε. Αυτά γίνονται συνέχεια.

Παρόλα αυτά, όμως, μας λέει και ότι, πάλι κατά τύχη, μπορεί κάποια στιγμή (με πολύ μικρή πιθανότητα) να προκύψει στέλεχος ανθεκτικό στο εμβόλιο. Άρα εμβολιασμοί γρήγορα και όσο πιο πολλοί γίνεται και κατά προτίμηση με χαμηλό ιικο φορτίο στην κοινότητα”, καταλήγει ο κ. Δερμιτζάκης.

 

Συνεχείς διαβουλεύσεις στην ΕΕ – Έκτακτα μέτρα στην Ελλάδα

Μετά την νέα έξαρση της επιδημίας στη Βρετανία και τον εντοπισμό της νέας παραλλαγής του κορονοϊού στη χώρα οι διαβουλεύσεις στην ΕΕ είναι συνεχείς, με τις ευρωπαϊκές χώρες να λαμβάνουν έκτακτα μέτρα.

Για το ζήτημα πραγματοποιήθηκε  τηλεδιάσκεψη συνεργατών του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, με εκπροσώπους των κρατών-μελών για την αξιολόγηση της κατάστασης, ενώ σήμερα το μεσημέρι, στις 12:00, συνεδριάζει εκτάκτως η Επιτροπή του Μηχανισμού Διαχείρισης Κρίσεων της ΕΕ.

Έκτακτα μέτρα λαμβάνονται και στην Ελλάδα.  Όπως ανακοίνωσε η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, σχετικά με όλες τις αφίξεις από το Ηνωμένο Βασίλειο, από σήμερα, Δευτέρα 21 Δεκεμβρίου και ώρα 06.00, τίθεται σε ισχύ το μέτρο της κατ’ οίκον απομόνωσης επτά (7) ημερών, αντί τριών (3) ημερών που ισχύει για τις αφίξεις από κάθε άλλη χώρα.  Εντούτοις, η Επιτροπή των Εμπειρογνωμόνων του υπουργείου Υγείας για την αντιμετώπιση του νέου κορονοϊού αναμένεται να αξιολογήσει εκτενέστερα σήμερα τα επιστημονικά δεδομένα και θα επανέλθει με τυχόν νεότερες εισηγήσεις

Σημειώνεται ότι το νέο αυτό μέτρο είναι συμπληρωματικό στα ήδη υφιστάμενα, συνεχίζει δηλαδή να ισχύει η υποχρέωση όλων των ταξιδιωτών να έχουν αρνητικό μοριακό (PCR) test 72 ωρών, ενώ θα συνεχίσουν να υποβάλλονται υποχρεωτικά και σε rapid test κατά την άφιξή τους στη χώρα.