Πώς αλλάζει η ζάχαρη τη χημεία του εγκεφάλου

Η ζάχαρη επηρεάζει τα κυκλώματα ανταμοιβής του εγκεφάλου μέσω ενός μηχανισμού παρόμοιου με εκείνους που παρατηρούνται όταν καταναλώνονται εθιστικές ουσίες, σύμφωνα με νέα εργαστηριακή μελέτη από τη Δανία.

Στο παραπάνω συμπέρασμα κατέληξαν ερευνητές του Πανεπιστημίου του Ώρχους, εξετάζοντας τι συμβαίνει στον εγκέφαλο των χοίρων όταν πίνουν νερό με ζάχαρη. Το εύρημα αυτό συνηγορεί στην ιδέα του εθισμού στα τρόφιμα, ένα πολύ αμφιλεγόμενο θέμα μεταξύ των επιστημόνων.

Η επιθυμία για εύγευστο φαγητό μπορεί να είναι δύσκολο να ελεγχθεί. Αλλά είναι πραγματικά εθισμός;

«Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η ζάχαρη έχει αρκετές φυσιολογικές επιδράσεις και υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους δεν είναι υγιεινή. Αλλά είχα αμφιβολίες για τις επιπτώσεις που έχει στον εγκέφαλο και τη συμπεριφορά μας», αναφέρει ο Michael Winterdahl, αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Κλινικής Ιατρικής του Πανεπιστημίου Ώρχους και ένας από τους κύριους συγγραφείς της μελέτης.

Τα ευρήματα βασίζονται σε πειράματα που έγιναν χρησιμοποιώντας επτά χοίρους, οι οποίοι έπιναν δύο λίτρα ζαχαρούχο νερό καθημερινά για 12 ημέρες. Για να χαρτογραφηθούν οι συνέπειες της πρόσληψης ζάχαρης, οι ερευνητές απεικόνισαν τους εγκεφάλους των χοίρων στην αρχή του πειράματος, μετά την πρώτη ημέρα και μετά την 12η ημέρα.

«Μετά από μόλις 12 ημέρες πρόσληψης ζάχαρης, μπορούσαμε να δούμε σημαντικές αλλαγές στα συστήματα ντοπαμίνης και οπιοειδών του εγκεφάλου. Πράγματι, το οπιοειδές σύστημα, το οποίο αποτελεί τμήμα της χημείας του εγκεφάλου που συνδέεται με την ευεξία και την ευχαρίστηση, ήταν ήδη ενεργοποιημένο μετά την πρώτη πρόσληψη», σημειώνει ο Winterdahl.

Σύμφωνα με τον ίδιο, όταν βιώνουμε κάτι σημαντικό, ο εγκέφαλος μας ανταμείβει με μια αίσθηση απόλαυσης, ευτυχίας και ευημερίας. Μπορεί να συμβεί ως αποτέλεσμα φυσικών ερεθισμάτων, όπως το σεξ ή η κοινωνικοποίηση ή επειδή μάθαμε κάτι καινούργιο. Τόσο τα φυσικά όσο και τα «τεχνητά» ερεθίσματα, όπως τα φάρμακα, ενεργοποιούν το σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου, όπου απελευθερώνονται νευροδιαβιβαστές όπως είναι η ντοπαμίνη και τα οπιοειδή.

Οι ερευνητές σημειώνουν ότι εάν η ζάχαρη μπορεί να αλλάξει το σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου μετά από μόλις 12 ημέρες, όπως στην περίπτωση των χοίρων, τα φυσικά ερεθίσματα όπως η μάθηση ή η κοινωνική αλληλεπίδραση αντικαθίστανται από τη ζάχαρη ή τα τεχνητά ερεθίσματα, καθώς όλοι αναζητούμε γρήγορα την ντοπαμίνη.

Όταν εξετάζεται εάν μια ουσία όπως η ζάχαρη είναι εθιστική, μελετώνται συνήθως οι  επιδράσεις στον εγκέφαλο των τρωκτικών.

Δυστυχώς οι άνθρωποι είναι δύσκολο να ελεγχθούν και τα επίπεδα της ντοπαμίνης μπορούν να διαμορφωθούν από διάφορους παράγοντες, όπως οι τροφές που καταναλώνονται, τα παιχνίδια στα τηλέφωνα ή μια νέα ρομαντική σχέση.

Οι χοίροι είναι μια καλή εναλλακτική λύση, επειδή ο εγκέφαλός τους είναι πιο πολύπλοκος από τα τρωκτικά και αρκετά μεγάλος για να απεικονίζονται οι δομές του με τη χρήση ανιχνευτών ανθρώπινου εγκεφάλου. Η τρέχουσα μελέτη ήταν καλά ελεγχόμενη, με τη μόνη μεταβλητή να είναι η απουσία ή η παρουσία ζάχαρης στη διατροφή των ζώων.

Τα αποτελέσματα δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Scientific Reports.