Κίτρινη Κάρτα: Τι είναι και γιατί πρέπει να την χρησιμοποιούν γιατροί και  ασθενείς

Η κίτρινη κάρτα είναι ένα σημαντικό εργαλείο στα χέρια γιατρών και ασθενών και μπορεί να προσφέρει σημαντικά οφέλη στην θεραπεία των πασχόντων εάν αξιοποιηθεί σωστά. Όταν παρουσιαστεί μια ανεπιθύμητη δράση φαρμάκου σε ασθενή, οποιαδήποτε κι αν είναι αυτή, όσο κοινή ή απίθανη, όσο ήπια ή σοβαρή, πρέπει να αναφέρεται στον Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΟΦ).

Για την διευκόλυνση της αναφοράς, ο ΕΟΦ ανέπτυξε ένα σύστημα που ονομάζεται υποβολή κίτρινης κάρτας. Η κίτρινη κάρτα μπορεί να υποβληθεί ταχυδρομικώς (ατελώς) ή και ηλεκτρονικά, μέσα από το web site  (ιστοχώρο) του ΕΟΦ. Αντιστοίχως, υπάρχει για τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα η λευκή κάρτα.

«Μέχρι πρόσφατα, τις ανεπιθύμητες δράσεις, όφειλαν να αναφέρουν, κυρίως οι θεράποντες ιατροί και δευτερευόντως, η φαρμακευτική εταιρεία (κάτοχος άδειας κυκλοφορίας του φαρμάκου), οι φαρμακοποιοί, οι νοσηλευτές και γενικώς οι επαγγελματίες υγείας. Το σύστημα δεν απέδιδε όμως όσο χρειάζεται,  με αποτέλεσμα να υπάρχει μεγάλη απώλεια πληροφορίας, σε σχέση με την εμφάνιση ανεπιθύμητων δράσεων.  Έτσι, προ πενταετίας περίπου, άλλαξε η σχετική Ευρωπαϊκή Νομοθεσία και πλέον ανεπιθύμητες μπορεί να αναφέρει οποιοσδήποτε εμπλεκόμενος, δηλαδή ασθενής, γονέας, φροντιστής, φίλος, συνεργάτης κλπ», αναφέρει η  Αθανασία Παππά, Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Αντιρευματικού Αγώνα (ΕΛ.Ε.ΑΝ.Α).

Όπως η ίδια εξηγεί, οι κύριοι λόγοι που οι ιατροί δεν αναφέρουν όσο συχνά θα έπρεπε τις ανεπιθύμητες ενέργειες είναι η αδυναμία απόδειξης συσχέτισης του συμβάντος με το φάρμακο, η ανησυχία για πιθανώς λάθος στην λήψη του φαρμάκου από τον ασθενή, η αδυναμία διάκρισης, όταν υπάρχουν δυνητικώς αλληλεπιδράσεις με άλλα φάρμακα που χορηγούνται στον ασθενή, ο φόβος της αντιπαράθεσης με την φαρμακευτική εταιρεία, το κράτος, τον ασφαλιστικό φορέα κ.λπ.

Αυτό που δεν είναι όμως γνωστό, είναι ότι η ταυτότητα του αναφέροντος δεν είναι απαραίτητη και σε κάθε περίπτωση γίνεται ανωνυμοποίηση της αναφοράς από τον Εθνικό Οργανισμό.

Στη συνέχεια και χωρίς καμία άλλη επεξεργασία, ασχέτως προέλευσης, η κίτρινη κάρτα αποστέλλεται σε Ειδικό Παγκόσμιο Κέντρο, στην πόλη Upsala της Σουηδίας. Εκεί όλες οι ανεπιθύμητες συλλέγονται και υπόκεινται σε ειδική στατιστική επεξεργασία.  Όταν ένα φάρμακο μαζέψει αρκετές αναφορές για ανεπιθύμητη, τότε η πληροφορία αυτή ονομάζεται Σήμα, και κοινοποιείται διεθνώς.

Έτσι λοιπόν ανάλογα με την βαρύτητα και τη συχνότητα της ανεπιθύμητης δράσης, μπορεί να ανακοινωθεί κάποια οδηγία για τη λήψη, κάποια προειδοποίηση, κάποιος περιορισμός για ειδικούς πληθυσμούς ασθενών ή τέλος, οριστική ανάκληση της άδειας κυκλοφορίας του προϊόντος.

Όλα αυτά είναι συχνά και πρέπει να γίνονται αμέσως γνωστά στην επιστημονική κοινότητα, αλλά και στους τελικούς χρήστες των φαρμάκων.

Τι σημαίνει ανεπιθύμητη ενέργεια 

Όπως αναφέρει η κα Παππά, το φάρμακο είναι ένα δηλητήριο, το οποίο όμως υπό συνθήκες, σε συγκεκριμένη ποσότητα, σε συγκεκριμένο ασθενή, για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα μπορεί να είναι σωτήριο.

Η αναγκαστική τοξικότητα που συνοδεύει κάθε φάρμακο είναι κάτι που το χαρακτηρίζει, λόγω της ικανότητας που έχει να συνδέεται σε ειδικές θέσεις των ανθρώπινων κυττάρων, οργάνων και ιστών και να προκαλεί μια αλλαγή της λειτουργίας τους, η οποία ονομάζεται “φαρμακολογική δράση”.

Όταν η αλλαγή αυτή είναι επιθυμητή μιλάμε για την κύρια δράση του φαρμάκου, η οποία καθορίζει και την ένδειξη, την κατάσταση δηλαδή για την οποία συνταγογραφείται.  Η ανάλογη όμως αλλαγή που προκαλείται σε άλλα όργανα ή ιστούς, πέρα από αυτά που πάσχουν, είναι η συνήθης αιτία ανεπιθύμητων δράσεων. Άλλες αιτίες είναι η από πρόθεση ή από λάθος υπέρβαση της θεραπευτικής δόσης, η χρήση φαρμάκου για λάθος ένδειξη, με λάθος τρόπο, σε λάθος ασθενή κλπ.

Κάποιες από τις ανεπιθύμητες δράσεις των φαρμάκων είναι προφανείς και αποτέλεσμα του μηχανισμού δράσης τους (γαστρορραγία από αντιφλεγμονώδη), άλλες δεν είναι αναμενόμενες (φωκομέλια από Θαλιδομίδη), άλλες είναι συχνές και άλλες σπάνιες, άλλες ήπιες, αλλά κάποιες πολύ σοβαρές που μπορεί να οδηγήσουν σε μόνιμη βλάβη και θάνατο.

Για την εξασφάλιση της ασφαλέστερης δυνατής χρήσης των φαρμάκων, υπάρχει διεθνής νομοθεσία που αφορά στην αναφορά των ανεπιθύμητων αυτών δράσεων των φαρμάκων.

Ο καλύτερος λοιπόν τρόπος προστασία της κοινότητας από τις ανεπιθύμητες δράσεις των φαρμάκων και βελτιστοποίησης του θεραπευτικού αποτελέσματός τους, είναι η αυθόρμητη αναφορά κάθε παράξενου γεγονότος που αφορά στην υγεία, στην εμφάνιση, στο συναίσθημα, στην αντίληψη ή στη συμπεριφορά και το οποίο εμφανίσθηκε μετά τη λήψη κάποιου φαρμάκου.

Αρωγή από τα φαρμακεία ζητούν οι ασθενείς με Πολλαπλή σκλήρυνση

Ενημέρωση για την φαρμακοεπαγρύπνηση, και την διάθεση της  κίτρινης και της λευκής κάρτας από τα φαρμακεία, προτείνει  η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ατόμων με Σκλήρυνση κατά Πλάκας (ΠΟΑμΣΚΠ).

«Θα επιθυμούσαμε, ως Ομοσπονδία, όλα τα φαρμακεία να προμηθευτούν έντυπα κίτρινης και λευκής κάρτας και να ενημερώνουν τους πελάτες τους πως και γιατί πρέπει να την χρησιμοποιούν. Εμείς από την πλευρά μας προσπαθούμε να ενημερώνουμε τα μέλη μας», τόνισε η Βάσω Μαράκα, Πρόεδρος της Ομοσπονδίας.

Η συλλογή πληροφοριών   για ανεπιθύμητες ενέργειες φαρμάκων,  συνέχισε η Πρόεδρος, καθώς και για περιστατικά που έχουν προκύψει από τη  χρήση ιατροτεχνολογικών προϊόντων θα συμβάλλει τα μέγιστα στον καλύτερο τρόπο ζωής των ασθενών  γενικά αλλά και των ασθενών με Πολλαπλή Σκλήρυνση ειδικότερα.

 «Έχουμε αντιληφθεί πως στα φαρμακεία δεν υπάρχουν κίτρινες και λευκές κάρτες. Αλλά και η πλειονότητα όσων επισκέπτονται τα φαρμακεία δεν γνωρίζουν την χρήση τους και δεν τις αναζητούν. Ακόμη και όσοι γνωρίζουν πως υπάρχει ο θεσμός της κίτρινης κάρτας θεωρούν πως ο γιατρός είναι αποκλειστικά υπεύθυνος για την συμπλήρωση της, ενώ και ο ασθενής έχει το δικαίωμα, και την υποχρέωση, να την συμπληρώσει, χωρίς να αναφέρει προσωπικά στοιχεία.

Ο ΕΟΦ θα πρέπει να μεριμνήσει πολύ πιο έντονα και συστηματικά για τη διάδοση και την σημασία ύπαρξης αυτών των καρτών, παρόλα που δίνει τη δυνατότητα συμπλήρωσής τους και υποβολής τους είτε ηλεκτρονικά, είτε μέσω fax  είτε, παραδίδοντάς της στον υπεύθυνο ιατρό»,», επεσήμανε η Πρόεδρος της ΠΟΑμΣΚΠ.

Η επιθυμία της Ομοσπονδίας είναι να έχει αρωγούς τους φαρμακοποιούς και να είναι σε συνεχή συνεργασία, ώστε οι πάσχοντες να απολαμβάνουν καλύτερες υπηρεσίες, ιδιαίτερα σε απομακρυσμένες περιοχές της Περιφέρειας.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ: Χωρίς ιατρούς εργασίας οι επιχειρήσεις – Σε κίνδυνο η ασφάλεια των εργαζομένων

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Πολυανθεκτικά μικρόβια: «Πάρτι» σε χέρια και δωμάτια νοσηλευομένων