Έτοιμο να δοκιμαστεί σε ανθρώπους το 1ο εμβόλιο κατά του HIV

Οι δοκιμές του πρώτου παγκοσμίως εμβολίου κατά του Ιού της Ανθρώπινης Ανοσοανεπάρκειας (HIV), δηλαδή του ιού που προκαλεί το AIDS, θα ξεκινήσουν εφέτος σε ανθρώπους, ύστερα από επιτυχή δοκιμασία σε πιθήκους.

Το εμβόλιο, που προέρχεται από τον ιό του έρπητα, «καθάρισε» το 60% του SIV (η μορφή του ιού στους πιθήκους), ενώ το 75% αυτών που εκτέθηκαν και πάλι στον ιό ήταν ανθεκτικοί έως και τρία χρόνια.

Τα επαναστατικά ευρήματα ανήκουν στον ερευνητή Ανοσολογίας στο Πανεπιστήμιο Υγείας και Επιστημών του Όρεγκον, Louis Picker, που εργάζεται σε αυτό το πεδίο εδώ και 30 χρόνια, με κίνητρο τον υιοθετημένο έφηβο γιο του, του οποίου οι γονείς πέθαναν από AIDS.

Εξασθενισμένο αλλά… δυνατό

Το εμβόλιο, το οποίο  θεωρείται ευρέως ως ένα από τα μεγαλύτερα στοιχήματα της επιστημονικής κοινότητας για την καταπολέμηση του HIV, χρησιμοποιεί μια μορφή του κοινού ιού του έρπητα (κυτταρομεγαλοϊός ή CMV), που προκαλεί τον επιχείλιο έρπη.

Όπως και άλλα εμβόλια, όπως το MMR (ιλαράς, παρωτίτιδας και ερυθράς) και το εμβόλιο της ανεμευλογιάς περιέχει ζωντανό αλλά εξασθενισμένο ιό, έτσι ώστε να μην προκαλεί την ασθένεια.

Πολλοί άνθρωποι με υγιές ανοσοποιητικό σύστημα ζουν με CMV, χωρίς να έχουν συμπτώματα, μέχρι να «πέσει» η άμυνα του οργανισμού και να εμφανίσουν επιχείλιο έρπη. Ωστόσο, ο ιός μπορεί να είναι βλαβερός για  να ανθρώπους με ανοσοανεπάρκεια ή ανοσοκαταστολή – όπως άτομα με HIV και μεταμοσχευμένοι ασθενείς ή με εξασασθενισμένο ανοσοποιητικό, όπως οι έγκυες.

Κατά συνέπεια, η διαδικασία αραίωσης ήταν απαραίτητη, αλλά αρχικά ανέστειλε την αποτελεσματικότητά του, καθώς ο HIV είναι τόσο γρήγορος που σχεδόν κανένα φάρμακο δεν μπορεί να τον ξεπεράσει, πόσο μάλλον ένα εξασθενισμένο. Χρειάστηκαν, λοιπόν,  χρόνια προσαρμογών προκειμένου να βρεθεί το «σημείο τομής».

Οι δύο σχετικές δημοσιεύσεις στο περιοδικό Science Translational Medicine (εδώ και εδώ) δείχνουν ότι έχει πλέον επιτευχθεί μια ισορροπία αρκετά αποτελεσματική για να προχωρήσει η έρευνα στο επόμενο στάδιο.

Σύμφωνα με τα ευρήματα, δεκαέξι από τους 27 ανοσοποιημένους πιθήκους “καθάρισαν” από τον SIV – αριθμός που αντιστοιχεί σε ποσοστό 59%, το οποίο είναι παρόμοιο με τα αποτελέσματα που επιτεύχθηκαν με την ισχυρότερη «μη εξασθενημένη» μορφή του εμβολίου.

Κατά τη διάρκεια των επόμενων τριών ετών, οι ερευνητές εξέθεσαν εκ νέου 12 από τους 27 πιθήκους στον SIV για να ελέγξουν πόσο καιρό διαρκεί η προστασία του εμβολίου και μόνο τρεις από αυτούς μολύνθηκαν.

«Αυτό είναι ένα επίπεδο αντοχής που θα ήταν πολύ σημαντικό για ένα ανθρώπινο εμβόλιο κατά του HIV. Ανοίγει το δρόμο για πιο ευρέως χρησιμοποιούμενα – αλλά ακόμα ισχυρά – εμβόλια με βάση τον CMV, που θα μπορούσαν να χορηγηθούν σε άτομα με ασθενές ανοσοποιητικό σύστημα. Θα μπορούσε επίσης να αποτρέψει τον ιό HIV σε ευάλωτα μέλη της κοινωνίας», δήλωσε ο Δρ Picker.

Το εμβόλιο CMV έχει λάβει άδεια από το Vir Biotechnology που εδρεύει στο Σαν Φρανσίσκο και έχει υποστηριχθεί από το Ίδρυμα Bill & Melinda Gates.

Υποσχόμενη θεραπεία

Όπως αναφέρει ο Δρ Picker, τα εμβόλια με CMV θεωρούνται πιθανή θεραπεία για παθογόνα όπως ο ιός HIV και έχουν φανεί υποσχόμενα σε διάφορες μελέτες σε πρωτεύοντα θηλαστικά.

Εντούτοις, ο κίνδυνος σοβαρών συμπτωμάτων σε ανθρώπους με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα περιορίζει το θεραπευτικό δυναμικό τους.

Οι ερευνητές αντιμετώπισαν αυτό το ζήτημα σχεδιάζοντας το εμβόλιο έτσι ώστε να προκαλεί απόκριση από το εγγενές ανοσοποιητικό σύστημα – το οποίο στοχεύει ειδικά στους ιούς.

Με τη λήψη μιας πρωτεΐνης που ονομάζεται pp71 το εμβόλιο πυροδότησε τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος χωρίς να εξαπλωθεί πέρα ​​από το σημείο της ένεσης – ή σε μη εκτεθειμένα ζώα.

Η δεύτερη μελέτη διαπίστωσε ότι κατά το δεύτερο εμβολιασμό, ο ιός εξαπλώθηκε έως και 1.000 φορές λιγότερο από το μη τροποποιημένο CMV σε εμβολιασμένους πιθήκους- ενώ εξακολούθησε να παράγει ισχυρές αποκρίσεις από τα Τ κύτταρα που είχαν προετοιμαστεί (με τον πρώτο εμβολιασμό) για να επιτεθούν στον HIV.

Εμβόλια που χρησιμοποιούν παρόμοια τεχνική αναπτύσσονται από την ίδια ερευνητική ομάδα και για την καταπολέμηση της φυματίωσης.