Η παγκόσμια οικονομία δεν θα είναι ποτέ πια η ίδια

Δυο είναι τα στοιχεία που “ευθύνονται” για τις μεταβολές που θα συντελεστούν στην παγκόσμια οικονομία: Η παγκοσμιοποίηση και το δημογραφικό. Σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποίησε η Deutche Bank η σημερινή οικονομική κατάσταση αναμένεται ότι θα βρεθεί σε αδιέξοδο μέσα στα επόμενα 30 περίπου χρόνια με αποτέλεσμα την εκ βάθρων αλλαγή της παγκόσμιας οικονομίας.

Στην μεγάλη αυτή έρευνα που πραγματοποιήθηκε, οι αναλυτές Jim Reid, Nick Burns και Sukanto Chanda, συμφώνησαν ότι η τρέχουσα οικονομική συνθήκη που ξεκίνησε κάποια στιγμή μέσα στη δεκαετία του ’80, έχει πλήρως χαρακτηριστεί από την παγκοσμιοποίηση αλλά και από μία τεράστια αλλαγή στα παγκόσμια δημογραφικά στοιχεία, η οποία βέβαια με την σειρά της έχει τονώσει την ανάπτυξη και έχει αυξήσει παράλληλα και την παραγωγικότητα.

Ωστόσο, αυτή η εποχή βρίσκεται μπροστά σε ένα αναπόφευκτο τέλος ενώ ο κόσμος βιώνει εδώ και περισσότερες από 3 δεκαετίες υποτονικής ανάπτυξης, χαμηλότερων κερδών, υψηλού πληθωρισμού, και συρρίκνωσης του παγκόσμιου εμπορίου.

“Μοιάζει σαν να βρισκόμαστε μπροστά στο τέλος μιας οικονομικής περιόδου. Τέτοιες περίοδοι πάνε και έρχονται διαρκώς, κατά μεγάλα κύματα” επισημαίνουν οι συντάκτες της έκθεσης, οι οποίοι τονίζουν, χαρακτηριστικά, ότι “στην σύγχρονη εποχή, που ξεκινάει από τη δεκαετία του ’80, η οικονομία έχει κυριαρχηθεί από τη παγκοσμιοποίηση και από την μαζική αλλαγή στα δημογραφικά του παγκόσμιου χάρτη. Αυτό έχει μία προφανή επίδραση στην παγκόσμια οικονομία τόσο σε μακροοικονομικό όσο και σε μικροοικονομικο επίπεδο, ενώ έχει επίσης πολύ μεγάλο αντίκτυπο στην απόδοση ενεργητικού (asset perfomance). Θα συμφωνήσουμε ότι αυτή η εποχή βρίσκεται κοντά στο τέλος της και τα οικονομικά και πολιτικά θέματα που συνδέονται με αυτήν, σύντομα θα αρχίσουν να αντιστρέφονται.”

Στην ουσία ο Reid και οι συνάδελφοί του υποστηρίζουν ότι ο κόσμος έχει φτάσει σε μία δημογραφική κορύφωση!

Κατά τα τελευταία 30 χρόνια ένας καταιγισμός από νέα εργοστάσια, η επάνοδος της Κίνας στην αγορά τη δεκαετία του ’70, η πτώση της Σοβιετικής ένωσης και σε κάποιο βαθμό και η οικονομική φιλελευθεροποίηση της Ινδίας, προσέθεσαν περισσότερο από 1 δισεκατομμύριο εργαζομένους στην παγκόσμια αγορά εργασίας.

Αυτό, σημειώνει η Deutce Bank, συνέπεσε με μία αύξηση του παγκόσμιου εργατικού δυναμικού η οποία συνδεόμενη παράλληλα με το σύνολο του πληθυσμού, δημιούργησε μία αφθονία εργαζομένων.

Το παρακάτω διάγραμμα αποτυπώνει τα λεγόμενα της Deutche Bank:

Ωστόσο τώρα πλέον έχουμε φτάσει σε τερματικό σημείο και κοιτάμε προς μία τεράστια αλλαγή την οικονομία μας, η οποία και απομακρύνεται από την παγκοσμιοποίηση και την ταχεία επέκταση που χαρακτήριζε την προ-κρίσης εποχή και κινείται προς μία λιγότερο συναρπαστική αλλά περισσότερο σταθερή οικονομία.

“Με την επιδείνωση των δημογραφικών μοιάζει πολύ πιθανό τις επόμενες δύο, ίσως και παραπάνω, δεκαετίες να δούμε πραγματικά ποσοστά ανάπτυξης τα οποία και θα σχετίζονται με τα πριν της κρίσης χρόνια. Προφανώς και αν υπάρξει μία βιώσιμη εξωγενής ανάπτυξη σε επίπεδο παραγωγικότητας, θα είναι κάτι που θα αποτελεί το πλέον θετικό σενάριο που θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί. Σε αυτό το σημείο είναι δύσκολο να δούμε από που μπορεί να επέλθει μία τέτοια ανάπτυξη αλλά ακόμη και να πραγματοποιηθεί κάτι τέτοιο, ο χρόνος συνιστά εμπόδιο ως προς αυτή την κατεύθυνση, καθώς οδηγεί και οδηγείται σε ένα συγκεκριμένο οικονομικό και πολιτικό καθεστώς, δεδομένου των υφιστάμενων τάσεων στο σύστημα.”

Τα κυρίαρχα θέματα, έως το τέλος της επόμενης “εποχής”, που θα φτάσει μέχρι το 2060, θα περιλαμβάνει χαμηλότερο ΑΕΠ, υψηλότερους πραγματικούς μισθούς, υψηλότερο ονομαστικό ΑΕΠ για τους περισσότερους, μεγαλύτερο έλεγχο στον τομέα της μετανάστευσης, υψηλότερους φόρους για τον πλούτο και χαμηλότερα επίπεδα διεθνούς εμπορίου.

Ωστόσο η Deutche Bank, υποστηρίζει ότι αυτή η οικονομική αλλαγή δεν είναι κάτι καινούριο και υποστηρίζει ότι από τα μέσα του 19ου αιώνα έχουμε δει πολλές τέτοιες αλλαγές στην παγκόσμια οικονομία.

Η τράπεζα,  για μία ακόμη φορά, επισημαίνει στην έρευνα της, ότι “σε σχέση με τη σύγχρονη οικονομική ιστορία, παρατηρούμε το πρώτο κύμα παγκοσμιοποίησης μεταξύ του 1860 -1914 , στη συνέχεια μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο είδαμε το σύστημα Bretton Woods που διήρκεσε περίπου το ένα τέταρτο του αιώνα (1945 – 1971), και αυτό ακολούθησε την μεγάλη αύξηση του πληθωρισμού που επήλθε τη περίοδο του 1970. Μπορούμε να χωρίσουμε την οικονομική ιστορία σε αυτές τις διαφορετικές περιόδους αλλά αυτές οι εποχές έχουν διαμορφώσει την οικονομική και πολιτική ζωή του κόσμου.”

ΜΙΑ ΥΠΟ ΑΛΛΑΓΗ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ

Η Deutche Bank δεν είναι το μόνο θεσμικό όργανο ή άτομο που υποστηρίζει ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μία θεμελιώδη αλλαγή στην παγκόσμια οικονομική ιστορία. Λίγο μετά την ψήφιση στη Μεγάλη Βρετανία για την αποχώρησή της από την Ε.Ε., η Barclays σημείωσε ότι η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται σε σταυροδρόμι. “O δρόμος στον οποίο βρισκόμαστε φτάνει σε ένα τέλμα” δήλωσε ένα χρόνο πριν στο Λονδίνο, ο Mohamed El-Erian, πρώην διευθύνων σύμβουλος της Pacific Investment Management CO (PIMCO) και νυν επικεφαλής οικονομικός σύμβουλος της Allianz.

Υπάρχει επίσης μία αυξανόμενη διόγκωση του αισθήματος ενάντια στη νεοφιλελεύθερη οικονομική συναίνεση που είχε επικρατήσει από τα χρόνια του Reagan και της Thatcher. Tον Αύγουστο ο νομπελίστας οικονομολόγος Joseph Stiglitz δήλωσε στο Business Insider :”Ο νεοφιλελευθερισμός είναι νεκρός και στις υπό ανάπτυξη αλλά και στις ανεπτυγμένες χώρες.

Γράφοντας σε ένα blog τον Μάιο του 2016, 3 οικονομολόγοι του ΔΝΤ, αμφισβήτησαν την αποτελεσματικότητα ορισμένων πτυχών της νεοφιλελεύθερης συναίνεσης και πιο συγκεκριμένα αυτή που αφορά τη δημιουργία ανισότητας.

“Η αύξηση των ανισοτήτων που δημιουργούνται από την οικονομική διαφάνεια και λιτότητα μπορεί από μόνη της να περικόψει την ανάπτυξη”, υποστήριξαν οι Jonathan Ostry, Prakash Loungani και Davide Furceri. Υπάρχουν πλέον ισχυρές ενδείξεις ότι η αυτή η επικείμενη ανισότητα μπορεί να μειώσει σημαντικά τόσο το επίπεδο όσο και την αντοχή της ανάπτυξης.