Γιατί οι μισθοί παραμένουν στάσιμοι ακόμα και όταν η ανεργία είναι χαμηλή;

Οι “σφιχτές” αγορές εργασίας ίσως να είναι ο χειρότερος εχθρός του εαυτού τους, σχολιάζει σε άρθρο γνώμης του στο Bloomberg o οικονομικός αναλυτής Daniel Moss, επισημαίνοντας πως τα εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα ανεργίας στις σημαντικότερες οικονομίες δεν έχουν προκαλέσει αύξηση των μισθών ή του πληθωρισμού.

Το γεγονός αυτό παραξενεύει πολλούς, καθώς σήμερα η ανεργία βρίσκεται σε χαμηλό 48 ετών στις ΗΠΑ, σε χαμηλό 43 ετών στο Ηνωμένο Βασίλειο και σε ιστορικό χαμηλό στη Γερμανία, ενώ στην Ιαπωνία, που παρουσιάζει πολλές ιδιαιτερότητες, είναι μόλις στο 2,4%.

“Μία δεκαετία μετά την πτώση της Lehman Brothers και την οικονομική κρίση που ακολούθησε, ίσως ακόμα κοιτάζουμε αυτόν τον γρίφο με λάθος τρόπο. Κι αν το κλειδί βρίσκεται εξίσου στη δομή αυτών των ίδιων σφιχτών αγορών εργασίας, και στους συνήθεις υπόπτους της παγκοσμιοποίησης, των ρομπότ και των πιο αδύναμων συνδικαλιστικών ενώσεων;”, διερωτάται ο αναλυτής, και παραθέτει τις σκέψεις του Andy Haldane, επικεφαλής οικονομολόγου της κεντρικής τράπεζας της Αγγλίας.

Όπως σημειώνει ο Moss:

“Πολλά εξαρτώνται από την επίλυση αυτού του γρίφου. Ένας μεγαλύτερος έλεγχος στο κόστος της εργασίας θα επέτρεπε στις κεντρικές τράπεζες να καθορίζουν σωστά την πολιτική τους. Ο καθορισμός των επιτοκίων με βάση το πώς η ανάπτυξη, οι τιμές και οι θέσεις εργασίας συμπεριφέρθηκαν στο παρελθόν ίσως οδηγήσει τους αξιωματούχους να πάνε πολύ γρήγορα σε υπερβολικά υψηλά επίπεδα. Από την άλλη, η αποτυχία αύξησης των επιτοκίων όταν οι μισθοί πραγματικά αυξάνονται θα ανάγκαζε σε πιο δραστικές παρεμβάσεις αργότερα.

Ο Haldane υποστηρίζει ότι οι μεγάλες μεταβολές στην κουλτούρα απασχόλησης, την οργάνωση του χώρου εργασίας και τις εργασιακές συμβάσεις -και όχι μόνο απλώς το νούμερο των θέσεων εργασίας- θα έπρεπε εδώ και καιρό να έχουν εξεταστεί. Σε ομιλία του αυτόν το μήνα, αναγνώρισε ότι οι άνθρωποι που παραιτούνται από τις δουλειές τους για να πάνε σε άλλο εργοδότη πράγματι λαμβάνουν μεγαλύτερες απολαβές. Αυτοί που μένουν στην ίδια δουλειά είναι στάσιμοι.

“Παρά τη σύσφιξη της αγοράς εργασίας, οι εταιρείες μέχρι τώρα δεν έχουν αισθανθεί υποχρεωμένες να πληρώσουν πολύ παραπάνω για να διατηρήσουν εργαζομένους”, είπε. “Το έμμεσο, ή συμπεριφορικό, κανάλι για μισθολογικές πιέσεις σε μεγάλο βαθμό απουσιάζει κατά τη διάρκεια της πρόσφατης ανάκαμψης των θέσεων εργασίας”.

Ως οικονομολόγος κεντρικής τράπεζας, ο Haldane δεν μπορεί να το πει ωμά, οπότε θα βοηθήσω εγώ: Αυτοί οι πηχυαίοι τίτλοι των εφημερίδων για τα χαμηλότερα επίπεδα ανεργίας από την εποχή της Θάτσερ ίσως να βρίσκονται σε άλλο πλανήτη. Το να εργάζεσαι σήμερα δεν είναι το ίδιο που ήταν κάποτε, τώρα που η αύξηση των μισθών είναι τόσο άνιση”.

Ο Moss σημειώνει ακόμα, αναφερόμενος στην τάση της ευέλικτης εργασίας, ότι “κάποιοι λατρεύουν την ευελιξία, αλλά πολύ περισσότεροι τη φοβούνται”. Και παραθέτει την άποψη του Haldane:

“Γιατί άραγε οι εταιρείες αισθάνονται λιγότερο την ανάγκη να πληρώσουν για να διατηρήσουν το προσωπικό τους απ’ ό,τι στο παρελθόν; Παράλληλα, γιατί έχει μειωθεί η δύναμη των υπαρχόντων εργαζομένων;

Μία πιθανή εξήγηση είναι η πρόσφατη αλλαγή στις συμβάσεις εργασίας. Αν και ο κυκλικός βαθμός εργασιακής ανασφάλειας έχει υποχωρήσει, καθώς οι άνθρωποι φοβούνται λιγότερο μη χάσουν τη δουλειά τους, ίσως να έχει υπάρξει μία αντίρροπη αύξηση στη δομική εργασιακή ανασφάλεια, καθώς οι άνθρωποι έχουν γίνει πιο ανήσυχοι για το ωράριό τους και τις απολαβές τους στη δουλειά”.

Όπως εξηγεί ο αναλυτής, ο Haldane μιλά κυρίως για το Ηνωμένο Βασίλειο, όμως ένας παραλληλισμός με τις ΗΠΑ δείχνει μία πραγματικότητα. “Αν ο Haldane έχει δίκιο, ο πληθωρισμός ίσως να μην ενισχυθεί σημαντικά, όσο χαμηλά κι αν πάει η ανεργία. Εντάξει, αν μιλάμε για ανεργία περίπου 3%. Όμως πώς δουλεύει μία οικονομία όταν η ανεργία πέσει στο 2% ή στο 1%; Αυτό είναι στο χέρι του καθενός να το μαντέψει”, καταλήγει.