Brookings: Γιατί ο Τσίπρας δεν έπρεπε να βάλει γραβάτα…

Στο ερώτημα αν η τελευταία συμφωνία για το χρέος, λύνει το πρόβλημα της Ελλάδας, απαντά με άρθρο-ανάλυση στην ιστοσελίδα του Brookings, ο καθηγητής Θεόδωρος Πελαγίδης, κάνοντας αναφορά και στους πανηγυρισμούς της κυβέρνησης με αποκορύφωμα τη γραβάτα του Αλέξη Τσίπρα.

Το Eurogroup αποφάσισε πρόσφατα ελάφρυνση χρέους στην Ελλάδα μέσω της χρονικής επέκτασης των δανείων που ήταν μέρος του δεύτερου προγράμματος της Ευρωπαϊκής Διευκόλυνσης Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας και επέκτεινε τις πιο πιεστικές ληξιπρόθεσμες δόσεις της Ελλάδας κατά 10 χρόνια. Η χώρα έλαβε επίσης δόση 15 δισ. ευρώ από το τρίτο πρόγραμμα ύψους 86 δισ.ευρώ, το οποίο θα χρησιμοποιηθεί ως «μαξιλάρι ασφαλείας» μόλις περατωθεί με επιτυχία το τρίτο ελληνικό πρόγραμμα βοήθειας. Αυτό έχει ως στόχο να ηρεμήσει τις αγορές έτσι ώστε η Ελλάδα να δανειστεί με πολύ χαμηλότερα επιτόκια.

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο δεν θα συμμετάσχει στο πρόγραμμα με νέο δάνειο, αλλά θα αναλάβει ενισχυμένη εποπτεία μέχρι το 2022 για να εξασφαλίσει τη συνέχεια της διαδικασίας μεταρρύθμισης. Στο πλαίσιο αυτό, η Ευρωομάδα δημοσίευσε ένα εκτεταμένο παράρτημα που περιλάμβανε 13 τεχνικά έγγραφα με λεπτομερείς υποχρεώσεις παρόμοιες με τις προϋποθέσεις. Εκείνοι που πιστεύουν ότι αυτό δεν είναι ένα νέο, τέταρτο πρόγραμμα για το 2018-2022 πρέπει να διαβάσουν τα έγγραφα, αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Πελαγίδης.

Η Ελλάδα θα λάβει επίσης 4,5 δισεκατομμύρια ευρώ από τα κέρδη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας επί ελληνικών δανείων στο πλαίσιο της συμφωνίας για τα καθαρά χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία και το πρόγραμμα αγοράς κινητών αξιών. Οι δόσεις θα είναι ίσες, ανά διετία, από το 2018 έως το 2022. Τέλος, αποφασίστηκε να καταργηθεί το αυξημένο περιθώριο επιτοκίου που σχετίζεται με το τμήμα αγοράς του χρέους του δεύτερου ελληνικού προγράμματος από το 2018.

Τόσο οι πιστωτές όσο και η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ δήλωσαν αισιόδοξοι ότι η Ελλάδα αναμένεται τώρα να σταθεί στα πόδια της καθώς το αποθεματικό μετρητών ύψους 15 δισ. ευρώ συν άλλα 9 δισ. ευρώ που έχουν ήδη δημιουργηθεί προηγουμένως αναμένεται να εξασφαλίσουν την επιστροφή της Ελλάδας στις αγορές. Μάλιστα ο Έλληνας Πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας φόρεσε ακόμη και γραβάτα για να γιορτάσει το τέλος της λιτότητας.

«Οποιαδήποτε ελάφρυνση χρέους είναι ευπρόσδεκτη για μια τόσο υπερχρωμένη χώρα, αλλά το κρίσιμο ερώτημα είναι εάν αυτή η ρύθμιση του χρέους είναι αρκετή για να βοηθήσει την Ελλάδα να επιστρέψει στις αγορές με βιώσιμο ρυθμό» διερωτάται ο κ. Πελαγίδης.

Σύμφωνα με τον κ. Πελαγίδη ενώ το αποθεματικό των ταμειακών ροών ύψους 24 δισ. ευρώ μπορεί να καλύψει τις υποχρεώσεις αποπληρωμής της Ελλάδας για τα επόμενα δύο χρόνια, θα ήταν πολύ καλύτερο το ποσό αυτό να διατηρηθεί ως εγγύηση για την αγορά. Ωστόσο, τα επιτόκια των 10ετών ομολόγων εξακολουθούν να κυμαίνονται στο υψηλό του 4%, υποδεικνύοντας ότι οι αγορές, τουλάχιστον για την ώρα, δεν είναι πλήρως πεπεισμένες ότι η χώρα μπορεί να εξυπηρετήσει το χρέος της μεσοπρόθεσμα. Μάλιστα την ίδια στιγμή η πρόβλεψη για το πραγματικό ΑΕΠ μακροπρόθεσμα αναμένεται να είναι μόνο 1%. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο 5,5 δισ. ευρώ από τα 15 δισ. ευρώ θα χρησιμοποιηθούν άμεσα για την αποπληρωμή του ΔΝΤ (3,3 δισ. Ευρώ) και των Ευρωπαϊκών Κεντρικών Τραπεζών (2,2 δισ. Ευρώ).

Μια άλλη μείζων ανησυχία, είναι όπως επισημαίνει ο κ. Πελαγίδης, ότι η Ελλάδα είναι υποχρεωμένη να διατηρήσει ένα πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ μέχρι το 2022, ακολουθούμενη από ένα στόχο πρωτογενούς πλεονασμού 2,2% για την επόμενη περίοδο έως το 2060. Αυτό σίγουρα ισοδυναμεί με μια πολύ σφιχτή δημοσιονομική πολιτική, με την πάγια προσπάθεια της Ελλάδας για επίτευξη βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης μεσοπρόθεσμα.

Τέλος, όπως φαίνεται στο Σχήμα 3, στο πλαίσιο του τρίτου προγράμματος διάσωσης, μέχρι σήμερα έχουν εκταμιευθεί μόνο 46,9 δισ. ευρώ.

Με την τελευταία δόση των 15 δισ. ευρώ, μπορεί εύκολα να διαπιστώσει κανείς ότι η Ελλάδα έχει χρησιμοποιήσει μόνο 62 δισ. ευρώ από τα 84 δισ. ευρώ. Αυτό είναι κρίσιμο, καθώς οι όροι για τα χρήματα ήταν πολύ φθηνοί (με επιτόκιο 0,9%), και χρησιμοποιώντας το εξ ολοκλήρου, η Ελλάδα θα μπορούσε είτε να εξαγοράσει κάποια πιο ακριβά δάνεια που λήγουν σύντομα είτε θα μπορούσε ακόμη και να τα χρησιμοποιήσει για να επενδύσει πραγματική οικονομία.

Μια άλλη σημαντική παρατήρηση είναι ότι ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας θα έχει το δικαίωμα ανά πάσα στιγμή να επαναπροσδιορίσει πώς μπορούν να χρησιμοποιηθούν τα 15 δισεκατομμύρια ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι η δόση δεν θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί μέχρι να εκτιμηθεί εάν τα χρήματα αυτά χρειάζονται ως μαξιλάρι. Πράγματι, η χρήση του ρυθμιστικού πλαισίου των 15 δισ. ευρώ θα είναι δυνατή μόνο αφού διασφαλιστεί ότι οι οικονομικές ανάγκες της Ελλάδας καλύπτονται από τα δημόσια ταμεία της χώρας!

Πραγματικά, αν κάποιος συγκρίνει τα επιτόκια 4% των σημερινών αγορών (για τα 10ετή ομόλογα) με τους όρους του προγράμματος του ESM (0,9%), μπορεί κανείς εύκολα να καταλάβει γιατί πρόσφατη απόφαση του Eurogroup δεν μπορεί να δικαιολογηθεί το…. φόρεμα μιας γραβάτας.