Για τους Ρώσους επιχειρηματίες η Κύπρος δεν είναι πια η χώρα που ήταν παλιά.
Οι νέοι κυπριακοί κανόνες για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες σε συνδυασμό με τις συνέπειες των κυρώσεων των ΗΠΑ έναντι της Ρωσίας και των πολιτών υψηλού προφίλ της χώρας, οδηγούν τα κεφάλαια μακριά από το πάλαι ποτέ καταφύγιο κεφαλαίων.
“Οι Ρώσοι περιορίζουν την παρουσία τους στην Κύπρο” επισημαίνει ο Κυριάκος Ιωάννου, γενικός διευθυντής του Ινστιτούτου Πιστοποιημένων Λογιστών Κύπρου, των οποίων τα μέλη έχουν πελάτες από τη χώρα.
Η αξία των τραπεζικών λογαριασμών κυπριακών τραπεζών που ανήκουν σε αλλοδαπούς εκτός της ζώνης του ευρώ – κυρίως Ρώσους – μειώθηκε στα 7,1 δισεκατομμύρια ευρώ (8,1 δισεκατομμύρια δολάρια) στα τέλη Νοεμβρίου, σύμφωνα με την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου. Το ποσό είναι σημαντικά χαμηλότερο από το υψηλό των 21,5 δισ. ευρώ που ήταν στο τέλος του 2012.
Η En + Group plc δήλωσε στις 2 Νοεμβρίου ότι σχεδιάζει να μετακομίσει στη Ρωσία από το Τζέρσει αντί για την Κύπρο, που είχε προγραμματίσει αρχικά. Η εταιρεία είναι ο κύριος μέτοχος του κολοσσού αλουμινίου Rusal του δισεκατομμυριούχου Oleg Deripaska, ο οποίος περιλαμβάνεται στη λίστα κυρώσεων των Η.Π.Α. Οι λογαριασμοί που ανήκουν στον Viktor Vekselberg, ο οποίος βρίσκεται επίσης στον κατάλογο των ΗΠΑ και του οποίου ο όμιλος Renova είναι ο μεγαλύτερος μέτοχος της Τράπεζας Κύπρου, έχουν παγώσει, σύμφωνα με την τράπεζα.
Η εκροή ρωσικών κεφαλαίων από το νησί σηματοδοτεί την ανατροπή μιας τάσης που ξεκίνησε μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης και επιταχύνθηκε όταν η Κύπρος προσχώρησε στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2004 και υιοθέτησε το ευρώ το 2008. Η Κύπρος αποτέλεσε πόλο έλξης για τους Ρώσους επενδυτές λόγω του καθεστώτος χαμηλής φορολογίας εντός της ΕΕ, της ασφάλειας και της σταθερότητας της.
“Το οικονομικό μοντέλο της Κύπρου έχει ήδη αλλάξει και έχει μετατοπιστεί σε ένα που βασίζεται πολύ λιγότερο στις εταιρείες “κελύφη” και τις ξένες καταθέσεις”, ανέφερε ο υπουργός Οικονομικών Χάρης Γεωργιάδης σε συνέντευξή του στα γραφεία του Bloomberg στο Λονδίνο το Σεπτέμβριο. Το νησί “έχει επικεντρωθεί στην προσέλκυση νέων επιχειρήσεων με ουσία, φυσική παρουσία και πραγματική δραστηριότητα και απασχόληση”, ανέφερε.
Αύξηση τουριστικού κλάδου
Οι ρωσικές επιχειρηματικές δραστηριότητες στην Κύπρο ανέρχονταν σε ακαθάριστο εισόδημα περίπου 2,2 δισεκατομμυρίων ευρώ το 2017, περίπου 11% της οικονομικής παραγωγής, σύμφωνα με τη Fiona Mullen, διευθύντρια της εταιρείας Sapienta Economic Ltd., με έδρα τη Λευκωσία.
“Ο τουρισμός είναι πλέον μεγαλύτερος από τον τραπεζικό τομέα, οπότε αυτό που βλέπετε είναι ένα ελαφρώς διαφορετικό δείγμα Ρώσων”, ανέφερε. “Υπάρχουν ακόμα τα παλιά χρήματα, αλλά εσείς βλέπετε επίσης πολλούς Ρώσους μεσαίας τάξης που μόλις έρχονται για διακοπές”.
Οι νέες τραπεζικές δραστηριότητες από τη Ρωσία είναι “περιορισμένες”, ανέφερε ο Ιορδάνου. Τα μέλη του ινστιτούτου των πιστοποιημένων λογιστών αναζητούν ευκαιρίες αλλού, όπως η Κίνα, η Ινδία, η Μέση Ανατολή και η Αφρική.
Πολλά δικαιολογητικά
Τον Νοέμβριο, τέθηκε σε ισχύ μια οδηγία από την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου, η οποία δεν αφήνει στις τράπεζες πολλά περιθώρια για να συνεργαστούν με τις εταιρίες “κελύφη”. Αυτό καθιστά για πολλές ρωσικές εταιρείες δύσκολη έως αδύνατη τη συνεργασία με τις τράπεζες του νησιού”, δήλωσε ο Ιορδάνου.
Δύο Ρώσοι επιχειρηματίες που έχουν λογαριασμούς στην Κύπρο εδώ και πάνω από μία δεκαετία ανέφεραν ότι κατά τους τελευταίους μήνες οι τράπεζες τους ζήτησαν έγγραφα παρελθόντων ετών σχετικά με την πηγή των χρημάτων που έχουν στους λογαριασμούς τους. Δεν μπόρεσαν να δώσουν τα στοιχεία και αναγκάστηκαν να κλείσουν τους λογαριασμούς.
“Οι τράπεζες της Κύπρου απαιτούν πλέον πολλά έγγραφα”, δήλωσε ο πρώην αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Gazprom, Alexander Ryazanov, ο οποίος έχει μια επιχείρηση ακινήτων στην Κύπρο και συνεργάζεται εδώ και πολλά χρόνια με κυπριακές τράπεζες. “Είναι πολύ δύσκολο να ανοίξετε νέο λογαριασμό τώρα”.
Η οδηγία της κεντρικής τράπεζας για για το ξέπλυμα μαύρου χρήματος συνεπάγεται την αποφυγή συναλλαγών με εταιρείες που θεωρούνται “κελύφη”, εξέλιξη που πλήττει τις ρωσικές επενδύσεις.
Οι Ρώσοι πελάτες έγιναν τοξικοί
Πάρτε για παράδειγμα την Τράπεζα Κύπρου, τη μεγαλύτερη τράπεζα της χώρας. Οι Ρώσοι πελάτες αντιπροσωπεύουν τώρα μόνο το 1,5% του συνόλου και το 5,7% των συνολικών καταθέσεων, έναντι 2,4% και 9,9% αντίστοιχα που ήταν το 2014.
Παρόλο που τα μέτρα δεν στοχεύουν συγκεκριμένα τους Ρώσους, “κάποιος μπορεί υποστηρίξει ότι αυτή η ομάδα επηρεάζεται σε μεγαλύτερο βαθμό από άλλες”, δήλωσε ο Δημήτρης Ταξιαρίδης, γενικός διευθυντής της MAP S.Platis με έδρα την Κύπρο, μιας εταιρείας παροχής συμβουλών για εταιρείες χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών.
Ωστόσο, αρκετές ρωσικές επιχειρήσεις συνεχίζουν να διατηρούν την έδρα τους στην Κύπρο, μεταξύ των οποίων και ο Victor Rashnikov, ιδιοκτήτης των εταιρειών σιδήρου και χάλυβα Magnitogorsk PJSC. Άλλο παράδειγμα είναι ο Vladimir Lisin, ο οποίος ελέγχει τη συμμετοχή του στη Novolipetsk Steel PJSC μέσω εταιρείας χαρτοφυλακίου με έδρα την Κύπρο και ο Vladimir Potanin, πρόεδρος της MMC Norilsk Nickel PJSC.
Από την πλευρά τους, οι κυπριακές τράπεζες περιορίζουν την έκθεσή τους σε ρωσικές επιχειρήσεις. Η τράπεζα RCBBank Ltd, της οποίας ο δεύτερος μεγαλύτερος μέτοχος με 46,3% είναι η ρωσική κρατική VTB Bank PJSC, σχεδιάζει να ενισχύσει και να αναπτύξει περαιτέρω τις δραστηριότητες των εγχώριων επιχειρήσεων, ανέφερε εκπρόσωπός της στη Λεμεσό.
“Εν μέσω κυρώσεων και αυστηρότερης συμμόρφωσης, οι κυπριακές τράπεζες επιλέγουν να μην ασχολούνται με ρωσικά κεφάλαια και πελάτες, ακόμη και με όσους διατηρούσαν λογαριασμούς επί χρόνια. Οι Ρώσοι πελάτες έχουν γίνει τοξικοί”, δήλωσε ο Evgeny Kogan, πρώην διευθυντής του Κέντρου για την Προστασία των Δικαιωμάτων Μετόχων και Επενδυτών Κυπριακών Τραπεζών που ιδρύθηκε το 2014, αναφέρει το Bloomberg.
