Η πλαστική ρύπανση, η καταστροφή της βιοποικιλότητας και η κλιματική αστάθεια είναι οι πιο πιεστικές κρίσεις για τον πλανήτη στη σημερινή εποχή. Η φετινή Παγκόσμια Μέρα Περιβάλλοντος δίνει έμφαση όχι μόνο στην αφύπνιση για το πρόβλημα αλλά και στις λύσεις.
Η ταχεία ανάπτυξη της παραγωγής πλαστικών θέτει ήδη απειλές για τα φυσικά συστήματα της Γης, από τα οποία εξαρτάται η ζωή, και προβλέπεται ότι θα επιδεινωθεί. Μέχρι το 2040, τα πλαστικά απόβλητα αναμένεται να παρουσιάζουν ετήσιο οικονομικό κίνδυνο 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων για τις επιχειρήσεις που θα χρειαστεί να επωμιστούν το κόστος της διαχείρισης των απορριμμάτων σε αναμενόμενους όγκους.
Υπολογίζεται ότι μόνο στην Ιταλία, πρόσθετα απορρίμματα μεταξύ 160.000 και 440.000 τόνων παρήχθησαν το 2020 λόγω της εντατικής εξάρτησης από ιατρικό προστατευτικό εξοπλισμό κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19. Εάν μόνο το 1% των μασκών μιας από αυτά τα απορρίμματα δεν ανακυκλωθεί κατάλληλα, έως και 10 εκατομμύρια μάσκες θα μολύνουν τον ωκεανό κάθε μήνα.
Ενώ η ποσότητα των πλαστικών στη θάλασσα που πρέπει να αντιμετωπίσουμε είναι τόσο μεγάλη που είναι δύσκολο να την αντιληφθούμε, η επιστήμη μας λέει ότι οι περισσότερες από τις λύσεις που χρειαζόμαστε υπάρχουν ήδη.
Πολυάριθμες περιφερειακές, εθνικές και τοπικές δράσεις προσπαθούν να συμβάλουν στη μείωση της ροής πλαστικού στον ωκεανό, όπως οι περιφερειακές συμβάσεις για τις θάλασσες, οι εθνικές απαγορεύσεις πλαστικών μιας χρήσης, οι επιχειρηματικές δεσμεύσεις για τη μείωση, τον επανασχεδιασμό και την επαναχρησιμοποίηση πλαστικών τσαντών, κοινοτικές πρωτοβουλίες για καθαρισμούς πεζοδρομίων και απαγορεύσεις ή μέτρα αποτροπής για τη χρήση πλαστικής τσάντας μιας χρήσης.
Το «Breaking the Plastic Wave», μια παγκόσμια ανάλυση για τον τρόπο αναστροφής της αλματώδους αύξησης των πλαστικών απορριμμάτων, αποκαλύπτει ότι μπορούμε να μειώσουμε την ποσότητα πλαστικού που εισέρχεται στον ωκεανό κατά περίπου 80% τις επόμενες δύο δεκαετίες, αν χρησιμοποιήσουμε τις υπάρχουσες τεχνολογίες και λύσεις.
Το να συνεχίσουμε με το business-as-usual απλά δεν αποτελεί επιλογή.
Η μελέτη «Από τη Μόλυνση στη Λύση» εξηγεί ότι η κλίμακα του προβλήματος απαιτεί επείγουσες δεσμεύσεις και δράση σε παγκόσμιο επίπεδο και από πηγή σε θάλασσα για να επιτευχθεί η απαραίτητη μακροπρόθεσμη μείωση των αποβλήτων που παράγονται στην ξηρά.
Πρέπει να βελτιωθούν τα συστήματα διαχείρισης απορριμμάτων, ώστε να είναι διαθέσιμη η κατάλληλη υποδομή για την υποδοχή πλαστικών απορριμμάτων και να διασφαλιστεί η επαναχρησιμοποίησή τους.
Πρέπει να αυξηθεί η κυκλικότητα προωθώντας πιο βιώσιμες πρακτικές κατανάλωσης και παραγωγής σε ολόκληρη την αλυσίδα αξίας των πλαστικών.
Πρέπει να αυξηθεί η συμμετοχή των καταναλωτών στην αντιμετώπιση της ρύπανσης από πλαστικό για να επηρεάσει την αγορά και να εμπνεύσει την αλλαγή συμπεριφοράς.
Πρέπει να μειώσουμε τη νέα παραγωγή πλαστικών, μειώνοντας τα περιττά πλαστικά, αυτά που μπορούν να αποφευχθούν και τα πιο προβληματικά πλαστικά αντικείμενα και αντικαθιστώντας τα με εναλλακτικά υλικά, προϊόντα και υπηρεσίες.
Πρέπει να βελτιώσουμε και να ενισχύσουμε τη διακυβέρνηση σε όλα τα επίπεδα, να δώσουμε έμφαση στη γνώση, και να εξασφαλίσουμε τη χρηματοδότηση καινοτόμων λύσεων.
Αρκετές υφιστάμενες διεθνείς συμφωνίες και συμβάσεις παρέχουν ήδη υποστήριξη για τη μείωση της θαλάσσιας ρύπανσης και των απορριμμάτων, την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής (SDG 13) και τη βιώσιμη χρήση των ωκεανών (SDG 14). Η Παγκόσμια Σύμπραξη για τα Θαλάσσια Απορρίμματα, η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας και η Σύμβαση για τη Βιοποικιλότητα σχετίζονται άμεσα με την υγεία του ωκεανού, των οικοσυστημάτων του και της θαλάσσιας ζωής. Οι συμβάσεις της Βασιλείας, της Στοκχόλμης και του Ρότερνταμ αφορούν τη μετακίνηση και τη διάθεση επικίνδυνων αποβλήτων και χημικών ουσιών. Υπάρχει επίσης αυξανόμενη δυναμική για την αντιμετώπιση αυτής της μάστιγας.
Δεν υπάρχει μια λύση. Όπως συμβαίνει με πολλές περιβαλλοντικές επιθέσεις μεταξύ γενεών, αυτό απαιτεί συστημική σκέψη, καινοτομία και μετασχηματισμό. Ωστόσο, ο στόχος είναι μοναδικός: να μειώσουμε τη χρήση περιττών, αποτρέψιμων και προβληματικών πλαστικών και να σταματήσουμε τη ροή τους στις λίμνες, τα ποτάμια, τους υγροτόπους, τις ακτές και τις θάλασσές μας.