Η συνεχιζόμενη από τον Αύγουστο του 2024 επιζωοτία της ευλογιάς των αιγοπροβάτων στην Ελλάδα δεν αποτελεί μεμονωμένη περίπτωση που αφορά μόνο τη Χώρα μας και τις γειτονικές μας Βουλγαρία και Ρουμανία. Είναι κομμάτι ενός πάζλ αναδυόμενων κρουσμάτων νοσημάτων των ζώων που παρατηρούνται με αυξανόμενη τάση αυτή την περίοδο στην Ευρώπη.

Από το τρέχον κύμα γρίπης των πτηνών που εξακολουθεί να πλήττει πτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις σε πολλές χώρες και μπορεί να μεταδοθεί στον άνθρωπο, έως την οζώδη δερματίτιδα των βοοειδών στη Γαλλία και την Ισπανία αλλά και τα κρούσματα αφθώδους πυρετού που σημειώθηκαν στις αρχές του έτους στην Κεντρική Ευρώπη, η κτηνοτροφία της ηπείρου βρίσκεται αντιμέτωπη με διαδοχικές υγειονομικές προκλήσεις. Οι εξελίξεις αυτές προκαλούν ανησυχία τόσο για την προστασία και βιωσιμότητα του ζωικού κεφαλαίου όσο και για τις οικονομικές επιπτώσεις στον πρωτογενή τομέα. 

1

Σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα στοιχεία που δημοσιεύθηκαν από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και την Εθνική  Επιστημονική Επιτροπή Διαχείρισης και Ελέγχου της Ευλογιάς (ΕΕΕΔΕΕ), στην Ελλάδα έχουν καταγραφεί 1.911 κρούσματα σε 2.365 εκτροφές, οδηγώντας στη θανάτωση περισσότερων από 441.000 αιγοπροβάτων. Πρόκειται για νόσημα υποχρεωτικής δήλωσης με σοβαρές οικονομικές συνέπειες, καθώς οδηγεί στην εφαρμογή ενός οριζόμενου από την ενωσιακή νομοθεσία πρωτοκόλλου διαχείρισης: καθολική θανάτωση του προσβεβλημένου κοπαδιού και υγειονομική ταφή, δημιουργία ζώνης προστασίας τριών χιλιομέτρων και ζώνης επιτήρησης επτά επιπλέον χιλιομέτρων, με εντατικούς κλινικούς ελέγχους από τις αρμόδιες περιφερειακές κτηνιατρικές υπηρεσίες της Χώρας για τον έγκαιρο εντοπισμό των ασθενών ζώων στην περιοχή. Είναι προφανές, επομένως, γιατί η ευλογιά έχει προκαλέσει αυτές τις απώλειες ζωικού κεφαλαίου και σημαντικές διαταραχές στην παραγωγή και το εμπόριο. Για τους κτηνοτρόφους, ιδιαίτερα στις περιοχές όπου η αιγοπροβατοτροφία αποτελεί βασικό πυλώνα του εισοδήματος, κάθε επιβεβαιωμένο κρούσμα εντείνει την αβεβαιότητα και την πίεση. 

Την ίδια ώρα, η γρίπη των πτηνών παραμένει μια διαρκής απειλή για την Ευρώπη, ιδιαίτερα καθώς μπορεί να μεταδοθεί στον άνθρωπο, κυρίως στο εργατικό δυναμικό της πτηνοτροφικής αλυσίδας, αλλά και σε άλλους ανθρώπους. Παρά τα αυξημένα μέτρα βιοασφάλειας που εφαρμόζονται τα τελευταία χρόνια, το πλέον πρόσφατο στέλεχος του ιού (Η5Ν1) συνεχίζει να εντοπίζεται τόσο σε άγρια πτηνά όσο και σε οργανωμένες πτηνοτροφικές μονάδες σε πολλές χώρες (ενδεικτικά την τελευταία περίοδο Ηνωμένο Βασίλειο, Πολωνία, Δανία, Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, αλλά και στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής το πρώτο τρίμηνο του 2025, όπου o  ιός ανιχνεύθηκε και σε αγελάδες), οδηγώντας σε μαζικές θανατώσεις και σημαντικές οικονομικές απώλειες. Η εποχικότητα των μεταναστευτικών ροών, σε συνδυασμό με την εκτροφή πουλερικών σε υψηλές δυναμικότητες, καθιστά δύσκολη την πλήρη εξάλειψη του κινδύνου, ενώ οι επιπτώσεις επεκτείνονται και στις τιμές των προϊόντων και στις εξαγωγές.

Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί και η εμφάνιση της οζώδους δερματίτιδας των βοοειδών σε χώρες όπως η Ιταλία (Σαρδηνία), η  Γαλλία (σε υψηλά υψόμετρα των Γαλλικών Άλπεων) και η Ισπανία. Το νόσημα, το οποίο μεταδίδεται κυρίως μέσω εντόμων, θεωρούνταν επί χρόνια περιορισμένο σε συγκεκριμένες γεωγραφικές ζώνες εκτός Ευρώπης. Το 2015 η νόσος διαγνώστηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα και στην ΕΕ. Ωστόσο, οι κλιματικές συνθήκες και το αυξημένο εμπόριο ζώων φαίνεται να ευνοούν τη μετάδοσή του και σε περιοχές της δυτικής Ευρώπης, προκαλώντας προβληματισμό για το ενδεχόμενο περαιτέρω εξάπλωσης. Οι συνέπειες για την κτηνοτροφία είναι σημαντικές, καθώς επηρεάζεται τόσο η υγεία των ζώων όσο και η παραγωγικότητά τους. Οι μαζικές θανατώσεις βοοειδών έχουν προκαλέσει έντονες κινητοποιήσεις κτηνοτρόφων στους δρόμους της Γαλλίας.

Στο επίκεντρο του επιπέδου προετοιμασίας των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης βρίσκεται όμως και ο αφθώδης πυρετός, ένα από τα πλέον μεταδοτικά και επικίνδυνα νοσήματα για τα παραγωγικά ζώα. Τις τελευταίες μέρες υπάρχει ισχυρή υποψία για την ύπαρξη κρούσματος στα κατεχόμενα εδάφη του βόρειου τμήματος της Κυπριακής Δημοκρατίας, το οποίο διερευνάται από ειδική κτηνιατρική ομάδα επείγουσας δράσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (EU VET team). Tην προηγούμενη, δε, περίοδο, και συγκεκριμένα το πρώτο τρίμηνο του 2025, η ασθένεια είχε εμφανιστεί στη Γερμανία, την Ουγγαρία και τη Σλοβακία. Ο αφθώδης πυρετός δεν απειλεί τον άνθρωπο, ωστόσο οι οικονομικές του επιπτώσεις είναι τεράστιες, καθώς συνεπάγεται άμεσες απαγορεύσεις μετακινήσεων, περιορισμούς στο εμπόριο, υποχρεωτική θερμική επεξεργασία των παραγόμενων τροφίμων ζωικής προέλευσης και αυστηρά μέτρα εκρίζωσης με εκτεταμένες υποχρεωτικές θανατώσεις όλων των ειδών δίχηλων ζώων στην περιοχή των κρουσμάτων.

Η ταυτόχρονη εξέλιξη διαφορετικών επιζωοτιών σε διάφορα σημεία της Ευρώπης αναδεικνύει έναν κοινό παρονομαστή: την αυξανόμενη ευαλωτότητα του ζωικού τομέα απέναντι σε παλιές και νέες υγειονομικές απειλές. Η κλιματική αλλαγή, η εντατικοποίηση της παραγωγής, η διασυνοριακή μετακίνηση ζώων και προϊόντων, αλλά και η εγγύτητα των εκτροφών με τη φυσική πανίδα, δημιουργούν συνθήκες που ευνοούν την εμφάνιση και εξάπλωση νοσημάτων. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, η πρόληψη, η έγκαιρη ανίχνευση και η ταχεία εκρίζωση καθίστανται κρίσιμες. Η ενίσχυση των κτηνιατρικών υπηρεσιών, η ενημέρωση των παραγωγών και η στενή συνεργασία σε ευρωπαϊκό επίπεδο αποτελούν βασικά εργαλεία για τον περιορισμό και την εξάλειψη αυτών των νοσημάτων.

Διαβάστε επίσης 

Ευλογιά αιγοπροβάτων: 1.985 κρούσματα και αυστηρά μέτρα χωρίς χαλάρωση

Θεμιστοκλέους για γρίπη: Πρόκειται για παραλλαγή πιο μεταδοτική – Το σύστημα υγείας είναι προετοιμασμένο

Κεραμέως: Συνδυασμός Τεχνητής Νοημοσύνης και ανθρώπων – «Κλειδί» για τον επαναπατρισμό Ελλήνων