Σημαντικές μεταρρυθμίσεις στο κληρονομικό δίκαιο, τις πρώτες μετά από οκτώ δεκαετίες, παρουσίασε ο Υπουργός Δικαιοσύνης Γιώργος Φλωρίδης μιλώντας στο ERTnews.

Όπως τόνισε, οι νέες ρυθμίσεις «προσαρμόζουν τον Αστικό Κώδικα στα σύγχρονα κοινωνικά και οικονομικά δεδομένα», δίνοντας έμφαση στην προστασία των κληρονόμων από υπέρμετρα χρέη, στην εισαγωγή κληρονομικών συμβάσεων και στη ρύθμιση θεμάτων που αφορούν ζευγάρια χωρίς γάμο ή σύμφωνο συμβίωσης.

Προστασία από υπέρογκα χρέη

Ο κ. Φλωρίδης εξήγησε ότι πλέον οι κληρονόμοι ευθύνονται για τα χρέη της κληρονομιάς μόνο μέχρι την αξία της. «Δεν επιβαρύνεται ποτέ ο κληρονόμος με τη δική του περιουσία», υπογράμμισε, διευκρινίζοντας ότι οποιοδήποτε ποσό υπερβαίνει την αξία της κληρονομιάς διαγράφεται. Το μέτρο στοχεύει να λύσει οριστικά προβλήματα που προέκυψαν από λάθος εκτιμήσεις ή καθυστερημένες αποποιήσεις, τα οποία έχουν ταλαιπωρήσει χιλιάδες οικογένειες.

Θεσμοθέτηση κληρονομικών συμβάσεων

Για πρώτη φορά εισάγονται στο ελληνικό δίκαιο οι κληρονομικές συμβάσεις. Ο διαθέτης θα μπορεί εν ζωή να συμφωνεί με τους κληρονόμους του για τον τρόπο κατανομής της περιουσίας μέσω συμβολαιογραφικής πράξης που δεν ανακαλείται. Σύμφωνα με τον Υπουργό, αυτό μειώνει τις μεταθανάτιες συγκρούσεις, προστατεύει επιχειρήσεις και εξασφαλίζει ομαλή διαδοχή.

Παράλληλα, προβλέπεται η δυνατότητα ένας γονέας να ενισχύει οικονομικά το παιδί του όσο βρίσκεται στη ζωή, με συμφωνία παραίτησης του τελευταίου από μελλοντικές κληρονομικές αξιώσεις, ώστε «να μην παίρνει κάποιος χρήματα τώρα και μετά διεκδικεί κι άλλα όταν επέλθει ο θάνατος».

Νέοι κανόνες στη νόμιμη μοίρα

Αλλάζει και ο τρόπος κατανομής μεταξύ επιζώντος συζύγου και παιδιών. Όταν υπάρχει ένα παιδί, ο σύζυγος θα δικαιούται πλέον το 1/3 αντί του 1/4, λόγω αυξημένων αναγκών. Στις οικογένειες με περισσότερα παιδιά, παραμένει η αναλογία 1/4 – 3/4.

Οι νέες ρυθμίσεις προβλέπουν επίσης ότι ιδρύματα ή επιχειρήσεις που κληρονομούν περιουσία θα μπορούν να αποζημιώνουν τους δικαιούχους της νόμιμης μοίρας χωρίς να κινδυνεύουν με οικονομικό αδιέξοδο, ακόμα και μέσω πώλησης περιουσιακών στοιχείων εάν δεν υπάρχουν διαθέσιμα χρήματα.

Προστασία ανύπαντρων συντρόφων και έλεγχος στη μεταβίβαση περιουσιών

Οι αλλαγές περιλαμβάνουν και ειδική πρόβλεψη για ζευγάρια που συμβιούν χωρίς γάμο ή σύμφωνο συμβίωσης: ο επιζών σύντροφος θα μπορεί πλέον να παραμείνει για ορισμένο διάστημα στην κοινή κατοικία, ώστε να μη βρεθεί άμεσα χωρίς στέγη.

Επιπλέον, απαγορεύεται η μεταβίβαση περιουσίας μέσω διαθήκης σε πρόσωπα που διαχειρίζονται ή εργάζονται σε δομές φροντίδας, για να αποτραπούν φαινόμενα καταχρηστικής επιρροής. Σε περιπτώσεις κατ’ οίκον φροντίδας προβλέπονται εξαιρέσεις υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις.

Οι ιδιόχειρες διαθήκες παραμένουν, αλλά πλέον θα αναγνωρίζονται μόνο κατόπιν δικαστικής κρίσης, με δυνατότητα γραφολογικής πραγματογνωμοσύνης όπου υπάρχουν αμφιβολίες. Όπως τόνισε ο κ. Φλωρίδης, πλέον αποκλείεται η εμφάνιση «διαθηκών από το πουθενά», καθώς σε απουσία συγγενών η περιουσία θα περιέρχεται στο Δημόσιο, εκτός εάν υπάρχει συμβιών σύντροφος.

Επιτάχυνση της απονομής δικαιοσύνης

Ο Υπουργός υπογράμμισε ότι η συγχώνευση Πρωτοδικείων και Ειρηνοδικείων έχει ήδη μειώσει θεαματικά τους χρόνους έκδοσης δικαστικών αποφάσεων. «Από τα τέσσερα χρόνια στην Αθήνα, πήγαμε στον ενάμιση χρόνο», ανέφερε, ενώ στην υπόλοιπη χώρα οι χρόνοι έχουν περιοριστεί κάτω από τις 280 ημέρες, φθάνοντας τον στόχο του 2027 ήδη από το 2025.

Ιδιαίτερη αναφορά έγινε και στη δραστική επιτάχυνση της διαδικασίας δημοσίευσης διαθηκών, όπου «οι 400 ημέρες έγιναν 7» χάρη στη νέα ψηφιακή πλατφόρμα των συμβολαιογράφων.