Η επίσημη ανακοίνωση της κινεζικής κυβέρνησης την περασμένη Παρασκευή για την επιβολή, από τις 14 Οκτωβρίου, ειδικών επιβαρύνσεων σε κάθε πλοίο που προσεγγίζει κινεζικά λιμάνια και ανήκει, τελεί υπό διαχείριση ή έχει ναυλωθεί από αμερικανικές εταιρείες με άνω του 25% αμερικανικό χρηματοοικονομικό συμφέρον, έχει προκαλέσει έντονη ανησυχία στη ναυτιλιακή βιομηχανία — σε όλα τα τμήματα της αγοράς: ξηρού φορτίου, δεξαμενόπλοιων και containerships, επισημαίνει σε άρθρο του ο Βασίλης Καρακουλάκης, executive director του ελληνικού γραφείου του ομίλου Propel Shipping.

Πρόκειται για αντίμετρο σαφώς περιοριστικού και ανταποδοτικού χαρακτήρα, ως απάντηση στα τέλη και δασμούς που είχε ήδη ανακοινώσει η κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών μέσω του USTR, τα οποία τίθενται επίσης σε ισχύ την ίδια ημέρα και αφορούν πλοία κινεζικών συμφερόντων που προσεγγίζουν αμερικανικά λιμάνια.

1

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι αμερικανικές επιβαρύνσεις είχαν ανακοινωθεί ήδη από τον Απρίλιο, αφήνοντας μάλιστα περιθώριο εξαιρέσεων για πλοία κινεζικής ναυπήγησης που ανήκουν ή τελούν υπό διαχείριση από μη κινεζικές εταιρείες. Αντίθετα, τα κινεζικά αντίμετρα εμφανίζονται περισσότερο αυστηρά, με ευρύτερες και άμεσες οικονομικές συνέπειες για πλοιοκτήτες και εμπορικούς οίκους, ενώ ενδέχεται να προκαλέσουν σημαντικές διαταραχές στις εμπορικές ροές.

Ο λόγος είναι προφανής: η Κίνα απορροφά πολλαπλάσιο όγκο εμπορικών θαλάσσιων μεταφορών σε σχέση με τις Ηνωμένες Πολιτείες και έχει στρατηγικό ρόλο σε όλες τις βασικές πρώτες ύλες — από το σιδηρομετάλλευμα έως τη γεωργική παραγωγή.

Η διατύπωση της κινεζικής ανακοίνωσης είναι αυστηρή, επηρεάζοντας όχι μόνο τις αμερικανικές εισηγμένες ναυτιλιακές — πολλές εκ των οποίων είναι ελληνικών συμφερόντων — αλλά και μεγάλους εμπορικούς οίκους και ναυλωτές υπό αμερικανικό έλεγχο, όπως Cargill, Bunge, ADM, Koch Industries, καθώς και βιομηχανικούς κολοσσούς όπως Rio Tinto, BHP και Anglo American. Έτσι, ο αριθμός των πλοίων που επηρεάζονται άμεσα ή έμμεσα είναι πολλαπλάσιος εκείνου των κινεζικών, τα οποία μάλιστα εξαιρούνται από τα αμερικανικά μέτρα αν είναι κινεζικής ναυπήγησης αλλά μη κινεζικής ιδιοκτησίας ή διαχείρισης.

Το τοπίο καθίσταται ακόμη πιο σύνθετο, καθώς πολλά πλοία μη αμερικανικών συμφερόντων — ελληνικά, κυπριακά, ιαπωνικά, σκανδιναβικά, γερμανικά κ.ά. — έχουν ναυλωθεί από τους παραπάνω εμπορικούς οίκους, είτε μέσω spot ταξιδιών προς την Κίνα είτε μέσω μακροχρόνιων ναυλώσεων. Αυτό σημαίνει ότι το εύρος των επηρεαζόμενων πλοίων είναι εξαιρετικά μεγάλο, τόσο μέσω άμεσης ιδιοκτησίας όσο και έμμεσης ναύλωσης.

Δεδομένου ότι η Κίνα αποτελεί τον μεγαλύτερο προορισμό φορτίων παγκοσμίως, ενδέχεται — έως ότου δοθούν περισσότερες διευκρινίσεις από τις κινεζικές αρχές — να προκύψουν καθυστερήσεις και αναποτελεσματικότητες, με πλοία να παραμένουν εκτός κινεζικών υδάτων περιμένοντας άδεια φόρτωσης ή εκφόρτωσης. Αυτό με τη σειρά του μπορεί να προκαλέσει μείωση της προσφοράς διαθέσιμης χωρητικότητας και ανοδικές πιέσεις στους ναύλους.

Παράλληλα, τα πλοία που επηρεάζονται από τα μέτρα ενδέχεται να αναζητήσουν εναλλακτικές εμπορικές διαδρομές, με προτίμηση σε μη κινεζικές αγορές όπως η Ινδία ή η Ινδονησία, που έχουν ήδη ενισχύσει τον ρόλο τους στην παγκόσμια αγορά πρώτων υλών. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια αγορά δύο ταχυτήτων, όπου τα κινεζικά φορτία θα εξυπηρετούνται από έναν περιορισμένο αριθμό μη αμερικανικών πλοίων, ενώ η αμερικανικά συνδεδεμένη χωρητικότητα θα πιέζει καθοδικά τις αγορές της Νότιας και Νοτιοανατολικής Ασίας.

Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, η spot αγορά αναμένεται να επιδείξει έντονη μεταβλητότητα, καθώς οι πλοιοκτήτες με αμερικανική σύνδεση θα χρειαστεί να προσφέρουν σημαντικές εκπτώσεις προκειμένου να παραμείνουν ανταγωνιστικοί και ενεργοί στο κινεζικό εμπόριο. Αντιθέτως, οι πλοιοκτήτες που δεν επηρεάζονται από τα μέτρα θα μπορούσαν να επανατοποθετηθούν στρατηγικά, εκμεταλλευόμενοι την προσωρινή ανισορροπία για να ενισχύσουν τα έσοδά τους.

Τα μέτρα αυτά ενισχύουν επίσης τον έλεγχο των κινεζικών εμπορικών οίκων στις εισαγωγές τους και την επιρροή του κινεζικού στόλου, αντισταθμίζοντας έτσι εν μέρει τις απώλειες από τις αμερικανικές εμπορικές μέτρα στα δρομολόγια προς τις ΗΠΑ. Δεν αποκλείεται η κινεζική πλευρά να είχε προετοιμαστεί από την άνοιξη για αυτήν την εξέλιξη, προκειμένου να απαντήσει άμεσα στα αμερικανικά μέτρα.

Όπως συμβαίνει συχνά στις αγορές, κάθε απότομη διατάραξη της ισορροπίας δημιουργεί ανασφάλεια και ευκαιρίες ταυτόχρονα. Αυτό φάνηκε ήδη την Παρασκευή, όταν οι καμπύλες των freight futures κινήθηκαν με έντονη αβεβαιότητα ανοδικά σε όλα τα μεγέθη bulk carriers και στα VLCC της γραμμής Αραβικός Κόλπος–Κίνα, ενώ παρατηρήθηκε αυξημένη κινητικότητα στη spot αγορά, με ναυλωτές να προσπαθούν να κατοχυρώσουν μη αμερικανικά πλοία για να μειώσουν το ρίσκο τους.

Ωστόσο, αυτή η απότομη αντίδραση μπορεί να δημιουργήσει και ευκαιρίες για πιο ψύχραιμους παίκτες, εφόσον θεωρήσουν ότι τα μέτρα έχουν προσωρινό και διαπραγματευτικό χαρακτήρα, με στόχο την άρση των εμπορικών μέτρων του USTR μέσω πίεσης.

Το γεγονός ότι ο Αμερικανός Πρόεδρος ανακοίνωσε την ίδια ημέρα 100% δασμούς σε κινεζικά προϊόντα δείχνει ότι η ένταση πιθανότατα θα παραταθεί.

Το ενδιαφέρον πλέον εστιάζεται στο πώς θα εξελιχθούν οι σχέσεις μεταξύ μη αμερικανικών πλοιοκτητών και ναυλωτών αμερικανικών συμφερόντων, που μεταφέρουν φορτία προς την Κίνα. Κάποιος θα πρέπει να αναλάβει το κόστος των νέων επιβαρύνσεων — και οι δύο πλευρές έχουν βάσιμα επιχειρήματα, καθώς η επιβολή έγινε αιφνίδια και χωρίς μεταβατική περίοδο.

Θα χρειαστεί λοιπόν εμπορική και νομική ευελιξία, καθώς και διάθεση συνεργασίας, ώστε να διατηρηθεί η ισορροπία. Η ελληνική ναυτιλιακή κοινότητα, με την παραδοσιακή της εμπειρία στις διαπραγματεύσεις και στη διαχείριση κρίσεων, γνωρίζει καλά πώς να ελίσσεται σε τέτοια περιβάλλοντα — και πιθανότατα θα αποτελέσει και πάλι σημείο αναφοράς στη διαχείριση αυτής της νέας, σύνθετης πραγματικότητας.

Ο Βασίλης Καρακουλάκης ήταν επί 19 έτη ανώτερο στέλεχος στο Freight Derivatives Desk του οίκου Clarksons στο Λονδίνο και πλέον έχει μεταφέρει τη δραστηριότητα του στην Ελλάδα, όπου κατέχει τη θέση του executive director του ελληνικού γραφείου του ομίλου Propel Shipping.

Διαβάστε επίσης:

Ξεκινά ο «πόλεμος» για την πράσινη ναυτιλία

Okeanis Eco Tankers: Παραιτήθηκαν δύο διευθυντές που ήταν στην εταιρεία επτά έτη

Γιώργος Ξηραδάκης: Υπάρχει αυξανόμενο ενδιαφέρον των Γαλλικών Τραπεζών να επενδύσουν στην ελληνική ναυτιλία