Έως το τέλος του 2025 αναμένεται να κατατεθεί στη Βουλή το λεγόμενο «μίνι ασφαλιστικό», ένα σχέδιο που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων δυο σημαντικές παρεμβάσεις: την καθιέρωση ενιαίου κανονισμού παροχών στον ΕΦΚΑ και τη βελτίωση του θεσμικού πλαισίου για τα Επαγγελματικά Ταμεία Ασφάλισης (ΤΕΑ).

Στόχος είναι να κλείσει μια πολυετής εκκρεμότητα στο δημόσιο σκέλος του συστήματος, αλλά και να τονωθεί η αγορά επαγγελματικής ασφάλισης, η οποία σήμερα παραμένει στάσιμη.

1

Ενιαίος κανονισμός παροχών στον ΕΦΚΑ

Από το 2017, όταν όλα τα ταμεία εντάχθηκαν στον ΕΦΚΑ, παραμένει σε εκκρεμότητα η θέσπιση ενός ενιαίου κανονισμού παροχών. Σήμερα λειτουργούν περίπου 88 διαφορετικοί κανονισμοί, με αποτέλεσμα οι ασφαλισμένοι να αντιμετωπίζονται με διαφορετικούς όρους ανάλογα με το πρώην ταμείο τους. Τα μέλη των πρώην ΔΕΚΟ και τραπεζών εξακολουθούν να έχουν πιο γενναιόδωρες παροχές σε σχέση με τους ασφαλισμένους του ΙΚΑ ή του ΟΓΑ, γεγονός που συντηρεί μεγάλες ανισότητες.

Το πόρισμα της επιτροπής που συνέστησε το Υπουργείο Εργασίας προβλέπει τη διαμόρφωση ενός ενιαίου πλαισίου που θα καλύπτει τις παροχές ασθένειας, μητρότητας, εργατικού ατυχήματος, αναπηρίας και τα έξοδα κηδείας. Με τον τρόπο αυτό, θα επέλθει εξίσωση, κυρίως προς τα χαμηλότερα επίπεδα, κάτι που συνεπάγεται μειώσεις για όσους σήμερα απολαμβάνουν υψηλότερα ποσά.

Οι διαφορές είναι χαρακτηριστικές: το πρώην ΙΚΑ δίνει 759 ευρώ για έξοδα κηδείας, ο ΟΓΑ 800 ευρώ, ο ΟΑΕΕ 762 ευρώ στους ασφαλισμένους και 1.200 ευρώ στους συνταξιούχους, το Δημόσιο 1.000 ευρώ, ενώ ο Τομέας Ασθένειας Προσωπικού ΟΤΕ χορηγεί 1.570 ευρώ στους άμεσα ασφαλισμένους και 785 στα έμμεσα μέλη. Το πρώην ταμείο δημοτικών υπαλλήλων προσφέρει 1.200 ευρώ. Η ενοποίηση θα συγκλίνει σε ένα κοινό ποσό, πιθανότατα κοντά στα χαμηλότερα όρια.

Ο στόχος είναι να υπάρξει ισονομία, διαφάνεια και καλύτερη διαχείριση των κονδυλίων του ΕΦΚΑ, αλλά η αλλαγή αναμένεται να επηρεάσει όσους είχαν μέχρι σήμερα περισσότερα προνόμια.

Επαγγελματική ασφάλιση: μια «παγωμένη» αγορά

Η δεύτερη μεγάλη παρέμβαση αφορά την επαγγελματική ασφάλιση, που αναπτύσσεται ως δεύτερος πυλώνας δίπλα στο δημόσιο σύστημα. Η αγορά των ΤΕΑ, με υπό διαχείριση κεφάλαια ύψους 2,6 δισ. ευρώ, παραμένει ουσιαστικά παγωμένη μετά τον νόμο του 2023, ο οποίος δημιούργησε ένα νέο θεσμικό πλαίσιο αλλά επέβαλε και ένα φορολογικό καθεστώς που αποθαρρύνει την ανάπτυξη.

Σύμφωνα με εκπροσώπους των ταμείων, το ισχύον πλαίσιο φορολογίας για τις παροχές – με συντελεστές έως 20% για εφάπαξ και έως 10% για συντάξεις, ανάλογα με τα έτη ασφάλισης – έχει ανακόψει τη δημιουργία νέων ΤΕΑ και έχει περιορίσει το ενδιαφέρον ασφαλισμένων να συμμετάσχουν.

Παρά την αύξηση του ενεργητικού κατά 3,8% το δεύτερο τρίμηνο του 2025 (στα 2,639 δισ. ευρώ από 2,543 δισ. το προηγούμενο τρίμηνο), οι ειδικοί εκτιμούν ότι η ανάπτυξη θα μπορούσε να είναι πολύ μεγαλύτερη. Η ίδια εικόνα αποτυπώνεται και στις τοποθετήσεις: οι επενδύσεις σε χρεωστικούς τίτλους ανήλθαν στα 1,164 δισ. ευρώ, σε μερίδια αμοιβαίων κεφαλαίων στα 902 εκατ. ευρώ, ενώ οι τοποθετήσεις σε μετοχές και λοιπά μέσα παρέμειναν σταθερές στα 423 εκατ. ευρώ.

Η στασιμότητα επιβεβαιώνεται και από το γεγονός ότι οι συνολικές καταθέσεις των ταμείων αυξήθηκαν μόλις κατά 25 εκατ. ευρώ, στα 103 εκατ., το ίδιο διάστημα. Παρά τη θετική μεταβολή, στον κλάδο επικρατεί η άποψη ότι το νομοθετικό πλαίσιο λειτούργησε ως τροχοπέδη, βάζοντας φρένο σε κάθε προσπάθεια δημιουργίας νέων σχημάτων.

Διαβουλεύσεις και προτεινόμενες παρεμβάσεις

Το Υπουργείο Εργασίας έχει αναγνωρίσει την ανάγκη βελτιωτικών κινήσεων και ήδη στη Γενική Γραμματεία Κοινωνικής Ασφάλισης γίνονται συνεχείς συσκέψεις με την Τράπεζα της Ελλάδος και τους εμπλεκόμενους φορείς. Η Κεντρική Τράπεζα, από την 1η Ιανουαρίου 2025, έχει αναλάβει αποκλειστικά την εποπτεία των ΤΕΑ, γεγονός που της δίνει κομβικό ρόλο στη διαδικασία.

Οι συζητήσεις επικεντρώνονται στην ανάγκη εξίσωσης των όρων λειτουργίας ανάμεσα στα ΤΕΑ και τα ομαδικά ασφαλιστήρια συμβόλαια, κάτι που δεν είχε προβλεφθεί στον Νόμο 5078/23. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται η δημιουργία ενός νέου προϊόντος ομαδικής επαγγελματικής ασφάλισης, με ενισχυμένη θεσμική θωράκιση και αυστηρούς κανόνες διαφάνειας, που θα λειτουργεί με όρους αντίστοιχους με αυτούς των ΤΕΑ. Παράλληλα, εξετάζεται η δυνατότητα φορητότητας ασφαλισμένων ανάμεσα στα δύο συστήματα, προκειμένου να υπάρξει μεγαλύτερη ευελιξία.

Στο τραπέζι βρίσκονται επίσης αλλαγές στο φορολογικό πλαίσιο, όπως ειδικές φοροαπαλλαγές στη λειτουργία και διαχείριση των ταμείων ή αναπροσαρμογές στους συντελεστές φορολόγησης. Επιπλέον, συζητείται η σύσταση Εθνικού Παρατηρητηρίου Επαγγελματικής Ασφάλισης και Εθνικού Συμβουλίου Επαγγελματικής Ασφάλισης με τη συμμετοχή εκπροσώπων του δεύτερου πυλώνα και της ακαδημαϊκής κοινότητας. Σημαντικό εργαλείο αναμένεται να αποτελέσει και η δημιουργία Πλατφόρμας Συνταξιοδοτικών Πληροφοριών, που θα δίνει στους ασφαλισμένους τη δυνατότητα να ελέγχουν και να συγκρίνουν τις μελλοντικές τους παροχές από όλους τους πυλώνες.