Μια κρίσιμη συμφωνία ανάμεσα στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρωπαϊκή Ένωση κατάφερε να αποσοβήσει μια ολομέτωπη εμπορική σύγκρουση ανάμεσα στις δύο μεγαλύτερες οικονομίες του πλανήτη. Παρότι η συμφωνία προσέφερε προσωρινή σταθερότητα, δεν άφησε περιθώρια για θριαμβολογίες.

Η νέα εμπορική ρύθμιση περιλαμβάνει βασικό δασμό 15% στα περισσότερα ευρωπαϊκά προϊόντα που εισάγονται στις ΗΠΑ — αυξημένος σε σύγκριση με το 10% που ίσχυε τον Απρίλιο και πολλαπλάσιος από τον μέσο όρο του 1,2% πριν την προεδρία Τραμπ.

1

Σύμφωνα με το CNN, οι διαπραγματεύσεις έφτασαν σε οριακό σημείο στα τέλη Μαΐου, όταν ο Ντόναλντ Τραμπ, εμφανώς δυσαρεστημένος από την πρόοδο, ανακοίνωσε μονομερώς την πρόθεση επιβολής 50% δασμών. «Δεν με ενδιαφέρει συμφωνία», δήλωσε τότε, προκαλώντας ανησυχία στις Βρυξέλλες.

Ωστόσο, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, με την οποία ο Τραμπ διατηρεί καλές προσωπικές σχέσεις, επικοινώνησε απευθείας μαζί του, δίνοντας διαβεβαιώσεις ότι η Ε.Ε. θα αντιδράσει «άμεσα και αποφασιστικά». Η επικοινωνία αυτή οδήγησε στην επανεκκίνηση των συνομιλιών.

Παρά τις εντατικές διαβουλεύσεις και την πίεση της διορίας της 9ης Ιουλίου, λύση δεν βρέθηκε εγκαίρως. Οι ΗΠΑ ανέβαλαν την εφαρμογή των «ανταποδοτικών» δασμών για την 1η Αυγούστου. Η τελική συμφωνία επιτεύχθηκε λίγες ημέρες πριν τη λήξη της διορίας, με αφορμή τη συνάντηση του Τραμπ με τη φον ντερ Λάιεν στη Σκωτία.

«Καταλήξαμε σε μια καλή συμφωνία», δήλωσε ο Τραμπ, ενώ η φον ντερ Λάιεν υπογράμμισε ότι «η σημερινή συμφωνία επιτυγχάνει βεβαιότητα σε αβέβαιους καιρούς» και προσφέρει «σταθερότητα και προβλεψιμότητα για πολίτες και επιχειρήσεις και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού». Παράλληλα, σημείωσε ότι αφορά εμπορικές σχέσεις αξίας 1,6 τρισεκατομμυρίων ευρώ και αποτελεί «δεύτερο θεμέλιο ενίσχυσης της διατλαντικής συνεργασίας» μετά τη Σύνοδο του ΝΑΤΟ.

Οι χρηματαγορές υποδέχθηκαν την είδηση με συγκρατημένη αισιοδοξία: τα συμβόλαια του Dow Jones ενισχύθηκαν κατά 150 μονάδες, ενώ άνοδος σημειώθηκε και στους δείκτες S&P 500 και Nasdaq.

Ο Συμβιβασμός της Ευρώπης

Πίσω από την αποτροπή του εμπορικού πολέμου, αναδύεται ένας δύσκολος συμβιβασμός για την Ευρώπη. Όπως επισημαίνει το Atlantic Council, η συμφωνία απομακρύνει την απειλή ενός αυτοκαταστροφικού εμπορικού μετώπου, αλλά σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται για στρατηγική νίκη.

Η φον ντερ Λάιεν περιέγραψε τα βασικά σημεία της συμφωνίας, η οποία περιλαμβάνει ενιαίο δασμολογικό συντελεστή 15% για τη μεγάλη πλειοψηφία των εξαγωγών της Ε.Ε., αλλά και μηδενικούς δασμούς για στρατηγικά προϊόντα όπως αεροσκάφη, ημιαγωγοί, γενόσημα φάρμακα και κρίσιμες πρώτες ύλες. Ιδιαίτερη αναφορά έγινε και στον τομέα της ενέργειας, με αγορές αμερικανικού LNG, πετρελαίου και πυρηνικών καυσίμων 750 δισ. δολαρίων, με στόχο την ενεργειακή διαφοροποίηση της Ευρώπης και απεξάρτηση από τη Ρωσία.

Οι βιομηχανίες που επωφελήθηκαν από το μηδενικό καθεστώς δασμών, όπως οι αερομεταφορές, εξέφρασαν ικανοποίηση. Αντίθετα, για τις υπόλοιπες κατηγορίες προϊόντων, το κόστος αυξάνεται αισθητά. «Οι ευρωπαϊκές εισαγωγές θα γίνουν πιο ακριβές για τους Αμερικανούς καταναλωτές», προειδοποιεί ο επικεφαλής οικονομολόγος της RSM, Joe Brusuelas.

Ιδιαίτερο Πλήγμα για την Αυτοκινητοβιομηχανία

Η ευρωπαϊκή αυτοκινητοβιομηχανία δέχεται ισχυρό πλήγμα, με τα ευρωπαϊκά οχήματα να επιβαρύνονται με 15% δασμούς. Ο καγκελάριος της Γερμανίας, Φρίντριχ Μερτς, υπογράμμισε ότι «με αυτή τη συμφωνία απετράπη εμπορική σύγκρουση που θα έπληττε σκληρά τη γερμανική εξαγωγική οικονομία». Επεσήμανε ότι οι δασμοί στα αυτοκίνητα μειώνονται σχεδόν στο μισό, από 27,5% σε 15%, τονίζοντας τη σημασία σταθερών και προβλέψιμων σχέσεων.

Ο Μερτς εξήρε τη «σκληρή δουλειά» των διαπραγματευτών και υποστήριξε πως η Ευρώπη πρέπει να συνεχίσει να προωθεί ελεύθερο και δίκαιο εμπόριο, ειδικά μέσω συμφωνιών όπως εκείνη με τις χώρες της Mercosur.

Αντίστοιχα, η ιταλική κυβέρνηση, μέσω κοινής ανακοίνωσης της πρωθυπουργού Μελόνι και των αντιπροέδρων Σαλβίνι και Ταγιάνι, χαιρέτισε τη συμφωνία ως αποτροπή μιας δυνητικά καταστροφικής διατλαντικής σύγκρουσης. Η Ρώμη θεωρεί βιώσιμο τον δασμολογικό συντελεστή του 15%, με την προϋπόθεση ότι ενσωματώνει τους υφιστάμενους δασμούς και δεν προστίθεται σε αυτούς. Η Ιταλία καλεί, επιπλέον, την Ε.Ε. να εγκρίνει στοχευμένα μέτρα στήριξης για τους πιο ευάλωτους τομείς.

Η συμφωνία αυτή, σύμφωνα με τη γερμανική ένωση εξαγωγών BGA, αποτελεί «υπαρξιακή απειλή» για πολλές ευρωπαϊκές επιχειρήσεις. Ο πρόεδρός της, Ντιρκ Γιαντούρα, τόνισε την ανάγκη για μια νέα στρατηγική πορεία. «Η Ευρώπη οφείλει να προετοιμαστεί για το μέλλον με νέες εμπορικές συμφωνίες και συμμαχίες με ισχυρές οικονομίες».

Το επόμενο –και δυσκολότερο– βήμα είναι η εξειδίκευση των όρων της συμφωνίας και η πολιτική διαχείρισή της, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε αμερικανικό έδαφος.