Οι χώρες του Κόλπου φοβούνται κλιμάκωση της σύγκρουσης στο Ιράν μετά την επίθεση των ΗΠΑ

Οι Άραβες γείτονες του Ιράν κάλεσαν σε αυτοσυγκράτηση και προειδοποίησαν για πιθανές καταστροφικές συνέπειες για την περιοχή, μετά τις αμερικανικές επιθέσεις στο πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης που αυξάνουν τον κίνδυνο γενικευμένου πολέμου στη Μέση Ανατολή.

Σε δηλώσεις τους την Κυριακή, το Υπουργείο Εξωτερικών της Σαουδικής Αραβίας καταδίκασε την παραβίαση της κυριαρχίας του Ιράν, το Κατάρ προειδοποίησε για «καταστροφικές συνέπειες», ενώ το Ομάν χαρακτήρισε την επίθεση «παράνομη». Οι χώρες αυτές, μαζί με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, επί μήνες προσπαθούν να αξιοποιήσουν τη γεωπολιτική και οικονομική τους ισχύ για να ενισχύσουν τις πυρηνικές συνομιλίες μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν.

Την εβδομάδα που ακολούθησε την άνευ προηγουμένου επίθεση του Ισραήλ στην Τεχεράνη, οι χώρες του Κόλπου προσπαθούσαν να αποτρέψουν την άμεση εμπλοκή των ΗΠΑ. Οι βομβαρδισμοί του Σαββάτου κατέδειξαν πόσο είναι όμηροι δυνάμεων που βρίσκονται εκτός του ελέγχου τους.

«Δεν νομίζω ότι τα κράτη του Αραβικού Κόλπου έχουν πλέον ιδιαίτερο έλεγχο στην πορεία των εξελίξεων», δήλωσε ο Χασάν Αλχασάν, ανώτερος συνεργάτης για τη Μέση Ανατολή στο IISS, στη Μανάμα του Μπαχρέιν. «Δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι τα εμπλεκόμενα μέρη — Ιράν, Ισραήλ ή ΗΠΑ — θα λάβουν υπόψη τα συμφέροντα του Κόλπου.»

Σε συνέντευξη Τύπου την Κυριακή, ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών ανέφερε ότι είχε μιλήσει με ομολόγους του στην περιοχή μία ημέρα πριν, οι οποίοι ήταν «ανήσυχοι για μια πιθανή επίθεση των ΗΠΑ».

«Σχεδόν όλοι τους ανησυχούν έντονα και ενδιαφέρονται να παίξουν ρόλο για να τερματιστεί αυτή η επίθεση από το Ισραήλ», δήλωσε ο Αμπάς Αραγτσί.

Στην περιοχή, οι ενδείξεις αναστάτωσης αυξάνονταν, με κατοίκους στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Κουβέιτ να αποθηκεύουν προμήθειες. Την ίδια στιγμή, η British Airways ανέστειλε τις πτήσεις προς Ντουμπάι και Ντόχα, δύο οικονομικά κέντρα της περιοχής.

Η κατάσταση αποτελεί έντονη αντίθεση με την εικόνα μόλις πριν από έναν μήνα, όταν ο Αμερικανός Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ επισκέφθηκε τη Σαουδική Αραβία, το Κατάρ και τα Εμιράτα, στο πρώτο του επίσημο ταξίδι στο εξωτερικό μετά την επιστροφή του στον Λευκό Οίκο. Εκεί, επεσήμανε τις δυνατότητες εμπορικών συμφωνιών αξίας τρισεκατομμυρίων δολαρίων μεταξύ ΗΠΑ και Κόλπου.

«Οι ηγέτες χτίζουν ένα μέλλον όπου η Μέση Ανατολή θα ορίζεται από το εμπόριο, όχι από το χάος», είχε πει ο Τραμπ στο Ριάντ, «όπου άνθρωποι από διαφορετικές χώρες, θρησκείες και πεποιθήσεις θα χτίζουν πόλεις μαζί, όχι θα βομβαρδίζουν ο ένας τον άλλον. Δεν το θέλουμε αυτό.»

Απομονωμένες οι χώρες του Κόλπου

Οι αραβικές χώρες του Κόλπου έχουν προσπαθήσει να αξιοποιήσουν τους φυσικούς τους πόρους και τα τρισεκατομμύρια των κρατικών επενδυτικών ταμείων τους για να διαφοροποιήσουν τις οικονομίες τους και να αναδειχθούν ως σημαντικοί γεωπολιτικοί παίκτες. Έχουν λειτουργήσει ως ενδιάμεσοι στις διαπραγματεύσεις ΗΠΑ-Ιράν, προωθώντας μια συμφωνία για χάρη της σταθερότητας και της ευημερίας στην περιοχή.

Όμως, κανείς από τους τρεις βασικούς παίκτες — ο Τραμπ, ο Ισραηλινός Πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου ή ο Ανώτατος Ηγέτης του Ιράν Αλί Χαμενεΐ — δεν φαίνεται να δίνει σημασία στις προσπάθειες διαμεσολάβησης των κρατών του Κόλπου τις τελευταίες εβδομάδες.

Ισραήλ και Ιράν αντάλλαξαν πυραύλους επί μέρες, την ώρα που ο Τραμπ δημόσια εξέταζε το ενδεχόμενο εμπλοκής των ΗΠΑ. Τελικά προχώρησε στη στρατιωτική δράση παρά τις αντιρρήσεις του Κόλπου.

Παρόλα αυτά, οι αξιωματούχοι του Κόλπου δηλώνουν ότι δεν έχουν άλλη επιλογή από το να συνεχίσουν τις διπλωματικές προσπάθειες, καθώς κινδυνεύουν να αποτελέσουν άμεσα θύματα σε περίπτωση γενικευμένης σύγκρουσης. Οι χώρες φιλοξενούν δεκάδες χιλιάδες Αμερικανούς στρατιώτες και κρίσιμες στρατιωτικές βάσεις, ανησυχούν για την ασφάλεια των πετρελαϊκών τους υποδομών και φοβούνται το ενδεχόμενο διαρροών ραδιενέργειας από τις ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις.

Η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας προειδοποιεί εδώ και χρόνια ότι οι επιθέσεις σε ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις ενέχουν τέτοιους κινδύνους.

Άλλες ανησυχίες περιλαμβάνουν ιρανικά αντίποινα ή επιθέσεις από φιλοϊρανικές δυνάμεις σε αμερικανικούς στόχους στον Κόλπο — την Κυριακή το πρωί, οι Χούθι της Υεμένης καταδίκασαν τις αμερικανικές επιθέσεις και επανέλαβαν την ετοιμότητά τους να στοχεύσουν αμερικανικά πλοία και πολεμικά σκάφη στην Ερυθρά Θάλασσα.

Αν το Ιράν προχωρήσει στο ακραίο βήμα να κλείσει τα Στενά του Ορμούζ — από όπου διέρχεται περίπου το ένα τέταρτο του παγκόσμιου εμπορίου πετρελαίου — οι τιμές του πετρελαίου θα μπορούσαν να εκτοξευθούν στα 130 δολάρια το βαρέλι, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Bloomberg Economics.

«Στόχος η αποτροπή γενικευμένης σύγκρουσης»

«Η βασική πρόκληση των αραβικών κρατών του Κόλπου είναι να αποτρέψουν την περιφερειακή κλιμάκωση, προστατεύοντας ταυτόχρονα τις στρατηγικές σχέσεις τους με τις ΗΠΑ», δήλωσε η Εμπτεσάμ Αλ-Κετμπί, επικεφαλής του Emirates Policy Center στο Άμπου Ντάμπι. «Πιθανότατα θα ακολουθήσουν πολιτική ρεαλιστικής αυτοσυγκράτησης, αυξημένης στρατιωτικής ετοιμότητας και διπλωματικής ισορροπίας, ώστε να περιορίσουν τις συνέπειες.»

Αν και οι χώρες του Κόλπου σιωπηρά επιδοκιμάζουν κάθε πλήγμα που καθυστερεί το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, εξακολουθούν να φοβούνται το ενδεχόμενο δημιουργίας κενού εξουσίας στην Τεχεράνη και το χάος που μπορεί να ακολουθήσει από ενδεχόμενη αλλαγή καθεστώτος. Οι εμπειρίες από τον πόλεμο στο Ιράκ το 2003 και την Αραβική Άνοιξη είναι ακόμη νωπές στη μνήμη.

Οι αποφάσεις που θα λάβει η Τεχεράνη τις επόμενες ώρες θα είναι κρίσιμες. Ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών Αραγτσί χαρακτήρισε την ενέργεια των ΗΠΑ «εξοργιστική», προσθέτοντας ότι «το Ιράν διατηρεί όλες τις επιλογές για να υπερασπιστεί την κυριαρχία, τα συμφέροντα και τον λαό του».

Παρόλα αυτά, η ιρανική ηγεσία θα πρέπει να ζυγίσει την επιλογή των αντιποίνων απέναντι στις αμερικανικές απειλές για περαιτέρω επιθέσεις.

«Στόχος μας ήταν η καταστροφή της δυνατότητας πυρηνικού εμπλουτισμού του Ιράν και η εξάλειψη της απειλής που θέτει το νούμερο ένα κράτος-χορηγός της τρομοκρατίας», έγραψε ο Τραμπ σε ανάρτησή του στα κοινωνικά δίκτυα. «Το Ιράν, ο νταής της Μέσης Ανατολής, πρέπει τώρα να επιλέξει την ειρήνη. Διαφορετικά, οι επόμενες επιθέσεις θα είναι πολύ πιο ισχυρές — και πολύ πιο εύκολες.»

Η ελπίδα στις πρωτεύουσες του Κόλπου είναι ότι αυτές οι προειδοποιήσεις θα αποτρέψουν την εκδήλωση αντιποίνων που θα απειλήσουν περαιτέρω την ασφάλεια της περιοχής.

«Για όλους στην περιοχή, τώρα είναι η ώρα να περιμένουν με κομμένη την ανάσα και να ελπίζουν ότι θα επικρατήσουν ψυχραιμότερες φωνές σε Τεχεράνη και Ουάσινγκτον μετά από αυτή τη μεγάλη κλιμάκωση», δήλωσε ο Ράιαν Μπόουλ, ανώτερος αναλυτής για τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική στην εταιρεία ανάλυσης κινδύνου Rane Network.

Διαβάστε επίσης

Sky News: Τα δύο σενάρια μετά τον βομβαρδισμό του Ιράν – Το ρίσκο Τραμπ, πώς μπορεί να ξεφύγει η κατάσταση στη Μ. Ανατολή

Ρωσία: Η Μόσχα καταδικάζει έντονα τις «ανεύθυνες» αμερικανικές επιθέσεις κατά του Ιράν

Ηνωμένα Αραβικά Εμηράτα: Υπέρ του άμεσου τερματισμού της κλιμάκωσης μετά από τις αμερικανικές αεροπορικές επιδρομές στο Ιράν