Είστε φωτογράφος; Τι ισχύει για τα πνευματικά δικαιώματα

Κατά το άρθρο 2 παρ 1 του ν. 2121/1993, ως έργο, νοείται κάθε πρωτότυπο πνευματικό δημιούργημα λόγου, τέχνης ή επιστήμης, που εκφράζεται με οποιαδήποτε μορφή, «ιδίως τα γραπτά κείμενα ή προφορικά κείμενα, οι μουσικές συνθέσεις, με κείμενο ή χωρίς, τα θεατρικά έργα, τα έργα των εικαστικών τεχνών… και οι φωτογραφίες…».

Πνευματικό δημιούργημα κατά την έννοια της παραπάνω διάταξης είναι το προϊόν του ανθρώπινου πνεύματος, το οποίο έχει μορφή προσιτή στις αισθήσεις και λόγω της ιδιαιτερότητας του, διαφέρει από όσα προϋπάρχουν στο περιεχόμενο ή τη μορφή του, ως προς τη συγκεκριμένη δηλαδή οργανική σύνδεση και συνθετική διαμόρφωση των επί μέρους στοιχείων του και ως προς τη συγκεκριμένη εκφραστική εφαρμογή της σχετικής αφετηριακής ιδέας του δημιουργού. Εξάλλου πρωτοτυπία είναι η ιδιαίτερη ατομικότητα του έργου, που οφείλεται στην προσωπική συμβολή του δημιουργού.

Κρίσιμο στοιχείο και συνεπώς βασικό κριτήριο της πρωτοτυπίας, η έννοια της οποίας δεν προσδιορίζεται γενικά από το νόμο (εκτός από το τελευταίο εδάφιο της παρ 3 του άρθρου 2 του Ν. 2121/1993, που αφορά τα προγράμματα των ηλεκτρονικών υπολογιστών), αλλά έχει διαμορφωθεί από τη θεωρία και τη νομολογία, υπό το καθεστώς του Ν. 2121/93, είναι η κρίση ότι υπό παρόμοιες συνθήκες και με τους ίδιους στόχους, κανένας άλλος δημιουργός, κατά λογική πιθανολόγηση, δε θα ήταν σε θέση να δημιουργήσει έργο όμοιο, ή ότι παρουσιάζει μια ατομική ιδιομορφία ή ένα ελάχιστο όριο «δημιουργικού ύφους», έτσι ώστε να ξεχωρίζει και να διαφοροποιείται από τα έργα της καθημερινότητας και από άλλα παρεμφερή γνωστά έργα. Η μοναδικότητα αυτή μπορεί να αναζητηθεί σε κάποιο από τα γνωρίσματα του έργου (στο θέμα, στη σύλληψη, στην κατάταξη, στη διατύπωση, σε κάποιες λεπτομέρειες) ανάλογα με το είδος και τη φύση του.

Ειδικότερα η πρωτοτυπία της φωτογραφίας εκδηλώνεται με την επιλογή θεμάτων, της γωνίας της φωτογράφησης, το φωτισμό, στη σχέση φωτογραφιζόμενου αντικειμένου με τον περιβάλλοντα χώρο, στις αντιθέσεις χρωμάτων, στο γενικότερο «στήσιμο» της φωτογραφίας αλλά και σε ενδεχόμενες επεμβάσεις ή παραμορφώσεις κατά τη διαδικασία της εμφάνισης του φιλμ. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι και το άρθρο 6 της οδηγίας 93/98 της Ε.Ε. ρητά προβλέπει ότι η φωτογραφία κατά την έννοια της Διεθνούς Σύμβασης της Βέρνης θεωρείται πρωτότυπη, εφόσον είναι αποτέλεσμα της προσωπικής πνευματικής εργασίας του δημιουργού της, χωρίς να ενδιαφέρει η αισθηματική καταξίωση της ή άλλη καταξίωση του έργου π.χ. η χρησιμότητα του που είναι αδιάφορη για την προστασία του (άρθρο 4 παρ 1 του ίδιου νόμου).

Εφόσον συντρέχουν οι παραπάνω προϋποθέσεις, ο νόμος προστατεύει το έργο, ως άϋλο αγαθό (όχι ως υλικό αντικείμενο καθεαυτό που ενσωματώνει το πνευματικό δημιούργημα) και μόνο σε σχέση με τη συγκεκριμένη μορφή που έδωσε σ’ αυτό ο δημιουργός του (υπ.αρ. 733/2007 απόφαση του Εφετείου Πατρών, δημοσιευθείσα στην Τράπεζα Νομικών Πληροδοριών του ΔΣΑ , βλ σχ ΑΠ 257/95 ΝοΒ 43,893, ΑΠ 113/89 ΝοΒ 89, 1087, ΑΠ 1248/03 Δνη 46, 452, ΕφΑθ 2768/03 ΝοΒ 2004, 51, ΕφΑθ 8138/00, ΔΕΕ, 2001, 67, ΕφΑθ 9040/00 Δνη 43, 215, Γ.Κουμάντου: Πνευματική ιδιοκτησία σελ 20, 21, 98 επ, Μ. Μαρίνου: Η προσβολή του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας και των συγγενικών δικαιωμάτων, Δνη 35, 1441, του ίδιου Πνευματική ιδιοκτησία εκδ. 2000, 93, Π Κοτσίρη: Δίκαιο πνευματικής ιδιοκτησίας σελ 59-67, 71 επ).

Στεφανία Σουλή
Δικηγόρος- Διαμεσολαβήτρια
www.atheativia.psichogios.gr – Law & Culture

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ: Συναινετικό διαζύγιο και συμφέρον των παιδιών

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Δικαστική απόφαση: Δικαίωμα επικοινωνίας πατέρα με τέκνο εκτός γάμου που δεν έχει αναγνωρισθεί

ΜΗ ΧΑΣΕΤΕ:  Ποια είναι τα σημάδια που δείχνουν πως πρέπει να επισκεφθείτε σύμβουλο γάμου;