«Το Πολυτεχνείο είναι οχυρωμένο με τα στήθη των φοιτητών…» – Παυλάκης, Λεκατσά, Σεφεριάδης μιλούν στο mononews

«Το Πολυτεχνείο είναι οχυρωμένο με τα στήθη των φοιτητών… Ο αγώνας μας είναι κοινός. Είναι αγώνας αντιχουντικός. Είναι αγώνας αντιδικτατορικός. Είναι αγώνας αντιιμπεριαλιστικός. Κάτω η δικτατορία. Ζήτω η Δημοκρατία…», ακουγόταν από τον ιστορικό σταθμό των φοιτητών του Πολυτεχνείου το 1973, ενάντια στο δικτατορικό καθεστώς. Το τριήμερο 14-17 Νοεμβρίου 1973 συνεχίζει μέχρι και σήμερα να παραμένει ανεξίτηλο στις μνήμες των ανθρώπων, που ήταν πρωταγωνιστές των γεγονότων, αλλά και να συγκινεί τις νεότερες γενιές.

Στο μεγάλο αφιέρωμα του mononews με αφορμή τη συμπλήρωση 52 χρόνων από την εξέγερση του Πολυτεχνείου, τη μεγαλύτερη αντιδικτατορική διαμαρτυρία ενάντια στη Χούντα, ο τότε 22χρονος φοιτητής Ιατρικής Γιώργος Παυλάκης, η τότε φοιτήτρια Φαρμακευτικής Μέλπω Λεκατσά και ο Καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης Σερεφείμ Σεφερειάδης μιλούν για την κληρονομιά που άφησε το Πολυτεχνείο στις επόμενες γενιές.

Το νομοθετικό διάταγμα 1347/1973

Αν θέλουμε να μιλήσουμε για την εξέγερση του Πολυτεχνείου με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ακρίβεια, θα πρέπει να μεταφερθούμε ακόμα πιο πίσω στον χρόνο και πιο συγκεκριμένα να σταθούμε στον Οκτώβριο του 1972, όταν ανακοινώθηκε από την ελεγχόμενη από τη Χούντα Εθνική Φοιτητική Ένωση Ελλάδος (ΕΦΕΕ) και την Φοιτητική Ένωση Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΦΕΑΠΘ) ότι θα διεξαχθούν αρχαιρεσίες στους φοιτητικούς συλλόγους. Οι «συνοπτικές» διαδικασίες της Χούντας, με στόχο τον έλεγχο των φοιτητικών συλλόγων, προκάλεσαν εντάσεις στα πανεπιστήμια, οι οποίες κορυφώθηκαν λίγο καιρό αργότερα τον Φεβρουάριο του 1973 με το νομοθετικό διάταγμα 1347.

Σύμφωνα με το παραπάνω νομοθετικό διάταγμα, τροποποιήθηκε το Ν.Δ. 7201/70 περί στρατολογίας, δίνοντας τη δυνατότητα στον υπουργό Εθνικής Αμύνης «να διατάσσει την διακοπή αναβολής κατατάξεως στο στράτευμα σε σπουδαστές ή φοιτητές που είναι υπαίτιοι αποχής ή προτρέπουν σε αποχή από τα μαθήματα ή τας εξετάσεις κλπ.»

Οι φοιτητές αντέδρασαν με τις νέες εξελίξεις και στις 14 Φεβρουαρίου προχώρησαν σε συγκέντρωση διαμαρτυρίας έξω από το Πολυτεχνείο, με τους αστυνομικούς με τη σειρά τους να εισβάλουν με βίαιο τρόπο στον χώρο, ξυλοκοπώντας και συλλαμβάνοντας φοιτητές.

Ωστόσο, η κορύφωση των φοιτητικών κινητοποιήσεων επήλθε στις 21 και 22 Φεβρουαρίου, όταν περίπου τρεις με τέσσερις χιλιάδες φοιτητές έκαναν κατάληψη στη Νομική Σχολή Αθηνών, έχοντας τη συμπαράσταση καθηγητών, πολιτικών προσώπων και του λαού. Αυτή ήταν και η πρώτη κατάληψη πανεπιστημιακού χώρου κατά την περίοδο της δικτατορίας. Κατόπιν διαπραγματεύσεων με την Πρυτανεία αυτή η κατάληψη έληξε «αναίμακτα».

Η διάλυση της παιδείας δεν άργησε να έρθει, καθώς στις 20 Μαρτίου 1973, οι φοιτητές προχώρησαν σε νέα κατάληψη της Νομικής, η οποία έληξε μία ημέρα αργότερα με την εισβολή των αστυνομικών στο πανεπιστήμιο, πράξη που σηματοδότησε την κατάργηση του πανεπιστημιακού ασύλου.

Οι επόμενοι μήνες χαρακτηρίστηκαν από καταιγιστικές εξελίξεις, στις οποίες μεταξύ άλλων περιλαμβάνονταν το κλείσιμο των πανεπιστημίων, συλλήψεις και βασανιστήρια φοιτητών, οι οποίοι στη συνέχεια στρατεύονταν κ.ά.

Τον Ιούνιο του 1973, η κυβέρνηση του Παπαδόπουλου βρέθηκε σε πολιτικό αδιέξοδο, καθώς ο λαός στεκόταν στο πλευρό των φοιτητών. Μία ήταν η προσωρινή «λύση» για τους δικτάτορες. Η ελεγχόμενη «φιλελευθεροποίηση», στο πλαίσιο της οποίας τον Οκτώβριο ίδιου έτους όρισε ως πρωθυπουργό τον Σπύρο Μαρκεζίνη.

Στις 4 Νοεμβρίου, το μνημόσυνο στη μνήμη του Γεωργίου Παπανδρέου κατέληξε σε διαμαρτυρία κατά της δικτατορίας των συνταγματαρχών με τη συμμετοχή πλήθους κόσμου, ενώ ακολούθησαν συλλήψεις. Την ίδια ώρα, ένας νέος αγώνας ξεκινούσε στα πανεπιστημιακά ιδρύματα, καθώς εν όψει των φοιτητικών εκλογών, οι σύλλογοι συγκρούστηκαν με τα διορισμένα Διοικητικά Συμβούλια για λόγους διαφάνειας.

Η εξέγερση του Πολυτεχνείου

Στις 14 Νοεμβρίου 1973, φοιτητές από όλες τις σχολές της Αθήνας αποφάσισαν να προχωρήσουν στην κατάληψη του Πολυτεχνείου. Συγκρότησαν ομάδες εργασίας, συγκέντρωσης τροφίμων, παρασκευής φαγητού, καθαριότητας, ελέγχου προκηρύξεων και ταυτοτήτων, όπως επίσης και φρούρησης καίριων σημείων. Στις 12:30 πμ. όλες οι πύλες είχαν κλείσει.

Μία ημέρα αργότερα ξεκίνησε να εκπέμπει ο αυτοσχέδιος ραδιοφωνικός σταθμός των αγωνιζόμενων φοιτητών, ο οποίος λειτούργησε για 34 ώρες και μετέδιδε τον παλμό των γεγονότων.

Ο σταθμός στήθηκε μετά από απόφαση της Συντονιστικής Επιτροπής. Από τα εργαστήρια της Σχολής Ηλεκτρολόγων Μηχανολόγων, οι φοιτητές μιλούσαν στον κόσμο για τα ιδεώδη της δημοκρατίας και της ελευθερίας, διαμαρτυρόμενοι για την κατάσταση που επικρατούσε στην Ελλάδα.

Οι φοιτητές κλείστηκαν για τρεις ημέρες στο Πολυτεχνείο, ενώ έξω από τις πύλες του, πλήθος κόσμου συμπαραστεκόταν στον αγώνα τους. Στα περισσότερα σπίτια, οι απλοί πολίτες άκουγαν τις εκπομπές των φοιτητών στα κρυφά, ενώ ο αγώνας του ήταν κεντρικό θέμα σε κάθε συζήτηση.

Από τον ραδιοφωνικό σταθμό ακούγονταν συνεχώς οι θέσεις των σπουδαστών. Ήδη στις 16 Νοεμβρίου η εξέγερση των φοιτητών είχε μετατραπεί σε λαϊκή εξέγερση, καθώς σημειώνονταν πορείας διαμαρτυρίας και διαδηλώσεις, ενώ οι συγκρούσεις γενικεύτηκαν σε όλο το κέντρο της Αθήνας. Η αστυνομία δε, αιτήθηκε τη βοήθεια της Χωροφυλακής για τη φρούρηση κυβερνητικών κτιρίων.

Η αστυνομία επιτέθηκε στους διαδηλωτές με κάθε τρόπο, ενώ παράλληλα κυκλοφορούσαν και ελεύθεροι σκοπευτές, με τους πρώτους θανάτους να καταγράφονται στον χώρο γύρω από το υπουργείο Δημόσιας Διοίκησης.

Μέχρι τις 9 το βράδυ λέγεται ότι έξω από το Πολυτεχνείο είχαν συγκεντρωθεί περισσότεροι από 100.000 πολίτες, ενώ στήθηκαν οδοφράγματα με λεωφορεία, τρόλεϊ, διαφημιστικές πινακίδες και στέγαστρα στάσεων.

Η εισβολή του τανκ

Τρεις ώρες περίπου αργότερα, το οικοδομικό τετράγωνο του Πολυτεχνείου αποκλείστηκε από την αστυνομία. Στις 01:45, ξημερώματα Σαββάτου 17 Νοεμβρίου 1973, τα τανκς είχαν ήδη συγκεντρωθεί έξω από τον χώρο του Πολυτεχνείου, όπως επίσης και μονάδες καταδρομών, ενώ ελεύθεροι σκοπευτές ήταν κρυμμένοι στα γύρω κτίρια. Οι φοιτητές ήταν ανεβασμένοι στα κάγκελα.

Στις 02:45 τα ξημερώματα, το τανκ εισέβαλε στο Πολυτεχνείο, σκορπίζοντας τον θάνατο…

Ο φωτορεπόρτερ Αριστοτέλης Σαρρηκώστας είναι ο μοναδικός φωτορεπόρτερ που κατάφερε να απαθανατίσει την εισβολή του τανκ. «Τα τανκς έρχονταν από την Πατησίων. Ο επικεφαλής με το μεγαλύτερο τανκ στάθηκε μπροστά στην κύρια πύλη του Πολυτεχνείου. Ήταν αναμμένοι όλοι οι προβολείς. Αριστερά και δεξιά τους είχαν σταματήσει επίσης κι άλλα τανκς με αναμμένους προβολείς επάνω στα σίδερα του Πολυτεχνείου, που ήταν από μέσα γεμάτο φοιτητές να κρατάνε πανό, να φωνάζουν συνθήματα», περιγράφει ο κ. Σαρρηκώστας και συνεχίζει:

«Επάνω στα κολονάκια, στην πόρτα, ήταν επίσης ανεβασμένοι φοιτητές και φοιτήτριες με σύνθημα ”Κάτω ο Παπαδόπουλος”, ”Κάτω η Χούντα” κτλ. Δίπλα μου και από πίσω μου ο χώρος ήταν γεμάτος αστυνομικοί, στρατός και πολλοί ακόμα ντυμένοι με πολιτικά. Αυτοί με τα πολιτικά ρούχα ήταν γνωστοί προβοκάτορες, γιατί το τριήμερο και το τετραήμερο, που τρέχαμε στις διαδηλώσεις, τους έβλεπα που έβγαζαν τα γκλοπς, τα οποία τα είχαν κρυμμένα πίσω στη ζώνη τους, κάτω από το σακάκι και επιτίθονταν στον κόσμο και τον ξυλοκοπούσαν, προβοκάροντάς τους να πουν μία κουβέντα για να τους συλλάβουν […]

Όταν άκουγα τους φοιτητές να λένε ”Είμαστε άοπλοι! Στρατιώτες, ελάτε μαζί μας. Είμαστε αδέρφια. Δεν πιστεύουμε να μας πυροβολήσετε… Ζητάμε την ελευθερία μας…”, έβλεπα τους στρατιώτες να κόβονται λίγο εν αντιθέσει με τους αστυνομικούς, οι οποίοι τους απαντούσαν με διάφορες βρισιές και στην αγανάκτηση επάνω έπαιρναν νεράντζια, που έβρισκαν κάτω και τα πετούσαν στους φοιτητές. Αυτό με συγκίνησε, αλλά πάνω από όλα, όταν είσαι σε αποστολή, πρέπει να κάνεις το καθήκον σου.

Εγώ, ήμουν πάντα από αυτούς που ήταν με το μέρος των αδυνάτων. Δεν πήγαινα ποτέ με τα όπλα και τα τανκς. Πήγαινα με τους διαδηλωτές. Άφηνα στην άκρη τα συναισθήματά μου και κοίταγα να κάνω την δουλειά μου, γιατί από εμένα θα έβλεπε ο κόσμος, ο οποίος δεν ήταν εκεί, ακριβώς τι συμβαίνει στην Ελλάδα και στο Πολυτεχνείο.

Αυτό κράτησε μέχρι τις τρεις παρά πέντε. Υπόψη ότι πάνω στον πυργίσκο, στον οποίο ήταν ανεβασμένος ο επικεφαλής, από το ένα χέρι κρατούσε το τηλέφωνο και από το άλλο χέρι είχε το περίστροφο. Τον άκουγα να λέει «Μάλιστα, μάλιστα. Διατάξτε», αλλά δεν άκουγα τι του έλεγε ο άλλος. Μετά από ένα επαναλαμβανόμενο «Μάλιστα, μάλιστα» στις τρεις παρά πέντε, είδα να γυρίζει τον πυργίσκο ανάποδα κι ενώ η μπούκα του κανονιού έβλεπε την κεντρική πύλη του Πολυτεχνείου, γύρισε προς την αντίθετη πλευρά.

Δηλαδή, σταμάτησε να σημαδεύει τους φοιτητές και σημάδευε προς το μέρος μου, στο πεζοδρόμιο. Και όχι μόνο αυτό, αλλά έκανε και όπισθεν και ήρθε και ανέβηκε στο διπλανό πεζοδρόμιο, κάτω από το ξενοδοχείο Ακροπόλ. Έκανα τον σταυρό μου και είπα «Δόξα σοι ο Θεός! Μάλλον πήρε εντολή να αποχωρήσει».

Ξαφνικά, φουλάρει τις μηχανές, το τανκ έβγαλε ένα ντουμάνι μαύρου καπνού και με όση δύναμη είχε, πήγε και έπεσε πάνω στην κεντρική πύλη. Οι κολόνες σείστηκαν, πήγαν μπρος πίσω, αλλά δεν έπεσαν. Οι φοιτητές που ήταν πάνω στα κολονάκια έπεσαν. Άλλοι έπεσαν στο πεζοδρόμιο, άλλοι μέσα. Εκείνη η στιγμή, μου έδινε την εικόνα σαν να κουνούσες μία πορτοκαλιά με γινωμένα πορτοκάλια και πέφτανε έτσι ακριβώς επάνω στο πεζοδρόμιο και μέσα στο Πολυτεχνείο…»

Η στιγμή της εισβολής του τανκ από τον φακό του Άλμπερ Κουράντ

Εκτός από τον Αριστοτέλη Σαρρηκώστα, ο Άλμπερ Κουράντ κατάφερε να κινηματογραφήσει από παράθυρο του ξενοδοχείο Ακροπόλ την εισβολή του τανκ σε ένα βίντεο 35 δευτερολέπτων. Αυτό αποτελεί και το μοναδικό βίντεο που καταγράφει μία από τις πιο μελανές στιγμές της ελληνικής ιστορίας.

Εικόνες από την επόμενη μέρα

 

Γιώργος Παυλάκης: Το Πολυτεχνείο ήταν λαϊκή άοπλη διαμαρτυρία και εξέγερση

«Δεν περιμέναμε να αντιμετωπίσουμε πολεμικά τραύματα, ούτε νεκρούς από σφαίρες. Αλλά όταν ήρθαν, προσπαθήσαμε να κάνουμε ό,τι καλύτερο με τα μέσα που είχαμε», αναφέρει στο mononews.gr o Γιώργος Παυλάκης ερευνητής στο Ινστιτούτο Έρευνας του Καρκίνου στις ΗΠΑ. Ο Γιώργος Παυλάκης τον Νοέμβριο του 1973 ήταν 22χρονος φοιτητή Ιατρικής. Μαζί με τριάντα περίπου φοιτητές της Ιατρικής είχαν στήσει αυτοσχέδιο ιατρείο, το «Γενικό Λαϊκό Ιατρείο» -όπως έγραφε η ταμπέλα- στον πρώτο όροφο της Αρχιτεκτονικής του ΕΜΠ.

Μνήμες ανεξήτιλες ταξιδεύουν στον χρόνο και φτάνουν στο σήμερα. Ο κ. Παυλάκης μοιράζεται με το mononews τις μνήμες του και με αφορμή την 52η επέτειο της εξέγερσης εξηγεί το πώς θα ήθελε να θυμούνται αυτό το ιστορικό γεγονός οι επόμενες γενιές.

-Την περίοδο του Πολυτεχνείου είχατε στήσει αυτοσχέδιο ιατρείο στην Αρχιτεκτονική. Πώς στήθηκε και πώς λειτούργησε το ιατρείο;

Το ιατρείο στήθηκε για να αντιμετωπίσει μικροτραυματισμούς, λιποθυμίες, διαρροίες, κλπ. καταστάσεις που αναμέναμε ή ήδη βλέπαμε από την πρώτη μέρα της κατάληψης. Οι εκατοντάδες φοιτητές στην αρχή και χιλιάδες αργότερα μέσα σε στενό χώρο είχαν ανάγκη τέτοιες υπηρεσίες πρώτων βοηθειών. Φανταζόμουν ότι αν οι συμπλοκές με τραμπούκους ή με την αστυνομία γενικεύονταν, θα είχαμε και ανοιγμένα κεφάλια από γκλομπ κλπ. Δεν περιμέναμε να αντιμετωπίσουμε πολεμικά τραύματα, ούτε νεκρούς από σφαίρες. Αλλά όταν ήρθαν, προσπαθήσαμε να κάνουμε ό,τι καλύτερο με τα μέσα που είχαμε. Ούτε και γω μπορώ να καταλάβω πώς βρέθηκε τόσος εξοπλισμός και τόσα φάρμακα την Παρασκευή, μέσα σε λίγες ώρες. Ο ενθουσιασμός και η αυταπάρνηση του πλήθους των συμμετεχόντων ήταν κάτι ανεπανάληπτο. Όσοι το έζησαν, δεν μπορούν να το ξεχάσουν και έχει καθορίσει τη ζωή πολλών.

-Από τα περιστατικά που περιθάλψατε εκείνη την περίοδο, ποια έχουν μείνει έντονα στη μνήμη σας μέχρι και σήμερα;

Ο πρώτος μου τραυματίας, ο Αρετάκης, ένα γυμνασιοπαίδι από το Αιγάλεω που είχε φάει ένα νεράντζι στο μάτι στο νεραντζοπόλεμο με τους ασφαλίτες και τραμπούκους που ήταν έξω από το Πολυτεχνείο το απόγευμα της Τετάρτης, πρώτη μέρα που μείναμε μέσα.

Το κορίτσι με τα λιωμένα πόδια, η τελευταία τραυματίας που γι’ αυτήν ζητήσαμε βοήθεια από τους πεζοναύτες για γρήγορη διακομιδή, και που για ένα σχεδόν χρόνο νόμιζα ότι είχε πεθάνει, αλλά την είδα με χαρά καθισμένη σε μια καρέκλα, ακόμα αδύναμη, στην πρώτη επέτειο του Πολυτεχνείου, μετά την πτώση της χούντας.

-Πολυτεχνείο 52 χρόνια μετά. Ποιες στιγμές, γεγονότα ή και πρόσωπα σας καθόρισαν;

Το κύμα τραυματιών από σφαίρες που άρχισε να έρχεται το απόγευμα της Παρασκευής μέσα σε μια εφιαλτική ατμόσφαιρα ποτισμένη από δακρυγόνα. Τέτοιες μνήμες καθόρισαν την απόφασή μου να αγωνίζομαι κατά του φασισμού και του ολοκληρωτισμού και για μια δικαιότερη κοινωνία.

-Ποια η σημασία της εξέγερσης στη σύγχρονη ελληνική ιστορία; Γιατί μιλάμε ακόμα για το Πολυτεχνείο;

Παρ’ όλη την προσπάθεια δυσφήμησης και απαξίωσης, το Πολυτεχνείο συνεχίζει να απασχολεί και ίσως να εμπνέει. Συμβολίζει την αναζήτηση κάθε νέας γενιάς για έναν καλύτερο κόσμο.

-Πώς θα θέλατε να θυμούνται οι νεότερες γενιές το Πολυτεχνείο;

Θα ήθελα να ξέρουν την ιστορική αλήθεια, ότι αυτή ήταν μια εξέγερση του πληθυσμού της Αθήνας και μερικών άλλων πόλεων με αφορμή τις φοιτητικές κινητοποιήσεις. Το Πολυτεχνείο δεν θα ήταν τίποτα παραπάνω από άλλη μια φοιτητική διαμαρτυρία, αλλά η αγανάκτηση και συμπαράσταση του λαού που βγήκε στους δρόμους για να διαδηλώσει κατά της Χούντας, το μετέτρεψε σε λαϊκή άοπλη διαμαρτυρία και εξέγερση. Η εξέγερση πνίγηκε στο αίμα με πρωτοφανή βία. Από τύχη δεν θρηνούμε πολύ περισσότερους θανάτους, αν κρίνουμε από τα πολεμικά τραύματα που έχουν καταγραφεί. Επιτέλους η ιστορική μελέτη μάς έχει δώσει αρκετά στοιχεία για τα γεγονότα που θα έπρεπε να πείσουν κάθε καλοπροαίρετο παρατηρητή.

Και κάτι ακόμα για τους επώνυμους της «γενιάς του Πολυτεχνείου» που δήθεν το εκμεταλλεύτηκαν. Η τεράστια πλειοψηφία των συμμετεχόντων έζησαν τη ζωή τους προσπαθώντας να τη ζήσουν σωστά και δεν ασχολήθηκαν ποτέ με την «εκμετάλλευση». Μετά ιδίως από το κομμάτι που έγραψα την τελευταία στιγμή για το συλλογικό τόμο του Δημήτρη Παπαχρήστου «Εκ των Υστέρων«έτυχε να γίνω και εγώ για ένα διάστημα επώνυμος, αν και δεν έκανα τίποτα παραπάνω από πολλούς άλλους συμφοιτητές και φίλους που δεν το επεδίωξαν ποτέ.

Οι λίγοι επώνυμοι δεν αντιπροσωπεύουν παρά τους εαυτούς τους. Εγώ μίλησα για πρώτη φορά δημόσια για το Πολυτεχνείο 20 χρόνια μετά, και ήταν ίσως και θεραπευτικό. Μου πήρε αρκετά χρόνια να κατανοήσω τα τραύματα από εκείνη την εποχή. Πολλοί φίλοι και συναγωνιστές κουβαλάνε πολλά ανείπωτα από τότε. Ενοχές, ντροπές, μίση και αγάπες που η ένταση εκείνων των ημερών τα εξόγκωσε, ίσως. Μετά από τα όσα τράβηξαν οι προηγούμενες γενιές Ελλήνων, τα δικά μας πάθη είναι ίσως ψιλά γράμματα, αλλά επειδή τα τραβήξαμε εμείς, δεν μπορούμε να είμαστε αντικειμενικοί.

Μέλπω Λεκατσά: Μας έλεγαν ότι οι σφαίρες που ακούγαμε ήταν πλαστικές για εκφοβισμό

«Μας έλεγαν ότι οι σφαίρες που ακούγαμε ήταν πλαστικές για εκφοβισμό. Δυστυχώς όμως ήταν αληθινές και βαρούσαν στο ψαχνό έσπειραν τον Θάνατο», αφηγείται η Μέλπω Λεκατσά στο mononews.gr. To 1973 η κα. Λεκατσά ήταν φοιτήτρια Φαρμακευτικής και ήταν μέλος της ομάδας φοιτητών που έστησαν το αυτοσχέδιο ιατρείο και φαρμακείο στο Πολυτεχνείο. Αυτές τις μνήμες της μοιράζεται σήμερα μαζί μας, με αφορμή την 52η επέτειο της εξέγερσης.

-Πολυτεχνείο 52 χρόνια μετά. Ποιες στιγμές, γεγονότα σας καθόρισαν; Ποια είναι πιο σημαντική σας μνήμη;

Το Πολυτεχνείο όσα χρόνια κι αν περάσουν θα μένει ανεξίτηλο στην μνήμη μου, γιατί αυτήν την νύχτα ζήσαμε το απόλυτο! Είναι απόλυτο γι’ αυτούς που έζησαν αυτά τα καθοριστικά δραματικά γεγονότα του εγκλεισμού μέσα στο Πολυτεχνείο. Ο ηρωισμός των παιδιών να βάλλουν τα στήθη τους μπροστά στα τανκς άοπλοι, αψηφώντας τον ΘΑΝΑΤΟ, έγραψαν σελίδες στην Νεώτερη σύγχρονη ιστορία.

-Πώς στήθηκε το αυτοσχέδιο ιατρείο;

Το αυτοσχέδιο ιατρείο στήθηκε για απλούς τραυματισμούς με φάρμακα και φαρμακευτικό υλικό για πρώτες βοήθειες. Η εμπειρία του εγκλεισμού μας τον Φεβρουάριο του 1973 όπου δεν είχαμε προμηθευτεί νερά, φαγητό, φάρμακα μας έκανε πιο οργανωμένους! Φυσικά κανείς από εμάς δεν φαντάστηκε ότι η Χούντα θα χτυπούσε στο ψαχνό και θα κατέβαζε τον στρατό με τα τανκς στο κέντρο της Αθήνας. Εκεί γίναμε μάρτυρες του πιο βίαιου εγκλήματος. Μετά τις οκτώ το απόγευμα άρχισαν να καταφθάνουν βαριά τραυματισμένοι κυρίως από τους δρόμους τριγύρω από το Πολυτεχνείο. Μας έλεγαν ότι οι σφαίρες που ακούγαμε ήταν πλαστικές για εκφοβισμό. Δυστυχώς όμως ήταν αληθινές και βαρούσαν στο ψαχνό έσπειραν τον θάνατο.

Πολλούς από τους τραυματίες τους στέλνουμε με ταξί σε νοσοκομεία, που μάθαμε ότι εκεί τους περίμεναν αστυνομία για να παρεμποδίσουν την περίθαλψη τους. Υπάρχουν νεκροί στο ιατρείο και η απελπισία μας να κορυφώνεται. Προσωπικά έκλεισα τα μάτια σε δυό παιδιά: ένα κοριτσάκι 15 χρονών με σφαίρα στο μέτωπο και ένα αγόρι με σφαίρα στους όρχεις από ακατάσχετη αιμορραγία.

-Ποια η σημασία της εξέγερσης στη σύγχρονη ελληνική ιστορία; Γιατί μιλάμε ακόμα για το Πολυτεχνείο;

Η σημασία του Πολυτεχνείου είναι πως μια χούφτα εξεγερμένων φοιτητών, μαθητών, εργατών με αυτοοργάνωση χωρίς κομματική καθοδήγηση με ασπίδα το θάρρος την αποφασιστικότητα τους, εξεγείρονται ενάντια στο δικτατορικό καθεστώς και για τέσσερις ημέρες μετατρέπουν τον χώρο του Πολυτεχνείου σε ελεύθερο κρατίδιο! Χτύπησαν τα σπλάχνα του χουντικού κράτους με αποτέλεσμα τους πρώτους τριγμούς, την κατάρρευση του δήθεν φιλελευθερισμού που ήθελαν να εφαρμόσουν από τον Αύγουστο με την αμνηστία όπου έβγαλαν από τις φυλακές τους πολιτικούς κρατούμενους.

Στην νεότερη ιστορία δεν υπάρχει ένα πιο μεγαλειώδες, ηρωικό γεγονός. Ο θόρυβος της σιδερένιας πόρτας που έριξε το τανκ,τα τσαλαπατημένα σώματα, οι νεκροί, οι φοιτητές που οδηγήθηκαν στις στρατιωτικές φυλακές έγραψαν ανεξίτηλες σελίδες ιστορίας. Οι 300 του Λεωνίδα, οι Μεσολογγίτες, οι Σουλιώτες, οι αγωνιστές της Σμύρνης και του ’40 είναι οι πρόγονοι των πρωταγωνιστών του Πολυτεχνείου.

-Πώς θα θέλατε να θυμούνται οι νεότερες γενιές το Πολυτεχνείο;

Επιθυμώ βαθιά να μην ξεχαστεί το Πολυτεχνείο και πιστεύω ότι πρέπει να διδάσκονται οι νεότερες γενιές  πως η αντίσταση σε κάθε αυταρχικό και αντιδημοκρατικό καθεστώς είναι υποχρέωση μας. Η δημοκρατία είναι εύθραυστη και μας θέλει θεματοφύλακες! Κάθε γενιά έχει τα δικά της προβλήματα και τα γεγονότα για τα οποία καλείται να αγωνιστεί.

Σήμερα η χώρα μας βρίσκεται μεταξύ δύο πολέμων: στα σπλάχνα της Ευρώπης ο πόλεμος της Ουκρανίας και στον νότο η γενοκτονία της Γάζας. Δεν θα ξεχάσω τους χιλιάδες κόσμου στην Αλεξάνδρας όταν βγήκε η πρωτόδικη απόφαση για την καταδίκη της Χρυσής Αυγής σαν εγκληματική οργάνωση. Μου δίνουν ελπίδα τα συλλαλητήρια για τα Τέμπη, τον άδικο χαμό 57 ανθρώπων και την παρακώλυση της δικαιοσύνης.

Τι όμορφο θα ήταν στην παρέλαση να κατεβούν πολλά παιδιά με το σύμβολο καρπούζι στα μανίκια, όπως μια μαθήτρια που εμφανίστηκε με αυτό το σύμβολο που θυμίζει τη σημαία της Παλαιστίνης. Η υπεράσπιση της Δημοκρατίας είναι η μεγαλύτερη υποχρέωση μας! Κάθε θυσία αξίζει.

Σεραφείμ Σεφεριάδης: Το Πολυτεχνείο μας άφησε ως παρακαταθήκη την αίσθηση ότι η ελευθερία διεκδικείται

«Το Πολυτεχνείο μας άφησε ως παρακαταθήκη την αίσθηση ότι η ελευθερία διεκδικείται», αναφέρει στο mononews.gr o καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πάντειο Πανεπιστήμιο κ. Σεραφείμ Σεφεριάδης, με αφορμή την 52η επέτειο της εξεγερσης, αναλύοντας το πώς οι συμβολισμοί του συνδιαλέγονται με το σήμερα.

-Γιατί θυμόμαστε μέχρι και σήμερα το Πολυτεχνείο; Ήταν μία εξέγερση ή συγκρουσιακό επεισόδιο;

Καταρχάς, η εξέγερση και τα συγκρουσιακά επεισόδια δεν έχουν ένα διαχωριστικό. Δηλαδή, τα συγκρουσιακά επεισόδια μπορούν να κλιμακωθούν, να πάρουν κοινωνική δυναμική και να εξελιχθούν σε εξέγερση.

Αναμφίβολα ήταν το Πολυτεχνείο ήταν μια εξέγερση, γιατί κινητοποίησε ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας. Ακόμα και αν δεν κινητοποιήθηκε όλη η κοινωνία, το παρακολουθούσε πάρα πολύ στενά και το θυμόμαστε για όλους αυτούς τους πυκνούς συμβολισμούς, οι οποίοι παραμένουν επίκαιροι και σήμερα. Συμβολισμοί όπως το τρίπτυχο «Ψωμί – Παιδεία – Ελευθερία».

-Πώς συνδιαλέγεται το τρίπτυχο με τη σημερινή εποχή;

Ξεκινώντας από την Ελευθερία, η οποία είναι πάντοτε κάτι διεκδικήσιμο, ποτέ δεν υπάρχει ή δεν υπάρχει, πάντοτε τη διεκδικούμε και όταν παύουμε να τη διεκδικούμε συρρικνώνεται, γιατί ζούμε σε ένα καθεστώς κυριαρχίας.

Βλέπουμε ότι τα τελευταία χρόνια, αυτή η κοινοβουλευτική δημοκρατία, όπως τη βιώνουμε στην τρέχουσα περίοδο, αρχίζει και χάνει βασικά συστατικά της. Σ’ ένα πρώτο χρόνο, λες, η ποιότητά της επιδεινώνεται, αλλά αρχίζει και η αμφισβήτηση για την ίδια της την υπόσταση. Παραδείγματος χάρη, η αμφισβήτηση μερικών συνταγματικών δικαιωμάτων, ο τρόπος με τον οποίο γίνεται η ενημέρωση, οι εξελίξεις σε ένα μεγάλο φάσμα κοινωνικών δικαιωμάτων, που αφορούν άμεσα και τα πολιτικά. Συνεπώς, η ελευθερία είναι ζητούμενο, και αυτή τη στιγμή μεγάλο ζητούμενο.

Όσον αφορά στην Παιδεία, βλέπουμε τι γίνεται με το κύμα ιδιωτικοποιήσεων, ένας αυταρχισμός, ο οποίος είναι διάχυτος, μια εμπορευματοποίηση αυτού του αγαθού. Και για το Ψωμί, βλέπουμε όλοι πόσο δύσκολα τα βγάζει πέρα κάποιος για να περάσει το μήνα, η ακρίβεια, οι χαμηλοί μισθοί, είναι γνωστά αυτά τα στοιχεία. Συνεπώς, αυτό το τρίπτυχο βάζει και αιτήματα που όχι μόνο συμπυκνώνουν αυτή την ιστορική περίοδο, αλλά αφορούν και τον παρόντα χρόνο. Γι’ αυτό και το θυμόμαστε και διαδραματίζει αυτόν τον ρόλο.

-Τι μας άφησε ως παρακαταθήκη το Πολυτεχνείο;

Την αίσθηση ότι η ελευθερία διεκδικείται, είναι κάτι το οποίο δεν χαρίζεται ποτέ και πάντοτε πρέπει κάποιος να προβληματίζεται για το πώς θα τη διατηρήσει, θα την επεκτείνει. Δεν είναι κάτι που υπάρχει απλώς, όπως λέω. Είναι και στοιχείο της ενεργού πολιτειότητας. Και το Πολυτεχνείο το συμπυκνώνει αυτό: ότι σε κάποιο σημείο οι κοινωνίες, ακόμα και όταν έχουν υποστεί κατάλυση των ελευθεριών τους, ανασυγκροτούνται. Αυτή είναι μια μακρά ιστορική διαδικασία και είναι κάτι το οποίο πρέπει να το έχουμε κατά νου.

Διαβάστε επίσης:

Αριστοτέλης Σαρρηκώστας στο mononews: Xώρα χωρίς μνήμη, δεν έχει ιστορία

Δημήτρης Παπαχρήστος στο mononews: Το Πολυτεχνείο ανήκει στον καθένα που συνεχίζει να αγωνίζεται

«Εδώ Πολυτεχνείο!…» – 50 χρόνια μετά