Γιατί θα θυμόμαστε για πάντα τους επόμενους δύο μήνες…

Έλληνας καθηγητής στο Imperial εξηγεί

Ο φονικός κορονοϊός έκανε την εμφάνισή του πριν από περίπου τρεις μήνες στην Κίνα. Κι εκεί που νομίζαμε ότι αποτελεί αποκλειστικά πρόβλημα της μακρινής ασιατικής χώρας, με ταχύτατους ρυθμούς ο ιός που σπέρνει τον τρόμο και τον θάνατο κατέληξε να χαρακτηριστεί, λίγα 24ωρα νωρίτερα, από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως πανδημία.

Τα κρούσματα κορονοϊού αυξάνονται με δραματικούς ρυθμούς, καθημερινά σημειώνονται όλο και περισσότεροι θάνατοι και τίποτα δε φαίνεται, προς το παρόν, ικανό να ανακόψει τη φόρα του φονικού μικροβίου.

Ολόκληρος ο πλανήτης έχει προχωρήσει πλέον σε δραστικά μέτρα κατά της εξάπλωσης του ιού, που όμοιά τους σε αυστηρότητα και μαζικότητα δεν έχουμε ξαναδεί και που, λίγο καιρό πριν, φάνταζαν αδιανόητα.

Τα έκτακτα μέτρα που ήδη εφαρμόζονται παγκοσμίως, αλλά και αυτά που είναι προ των πυλών θα έχουν ως αποτέλεσμα οι επόμενοι δύο, και ίσως όχι μόνο, μήνες να μείνουν για πάντα χαραγμένοι στη μνήμη μας.

«Βραχυπρόθεσμα απαισιόδοξοι, μακροπρόθεσμα αισιόδοξοι»

Αναφερόμενος στις τρέχουσες εξελίξεις, ο πρώην ερευνητής του πανεπιστημίου του Cambridge και καθηγητής του πανεπιστημίου Imperial στο Λονδίνο, Χριστόφορος Αναγνωστόπουλος, ξεκαθαρίζει πως, αναφορικά με τον ιό, πρέπει να είμαστε βραχυπρόθεσμα απαισιόδοξοι, αλλά μακροπρόθεσμα αισιόδοξοι.

Σε μια μακροσκελή ανάρτηση στον λογαριασμό του στο Facebook, ο κ. Αναγνωστόπουλος αναφέρει πως η θνησιμότητα (Case Fatality Ratio) του ιού τοποθετείται μεταξύ 0.5% και 2%, με πιθανό το 1%. Το νούμερο αυτό διαφέρει από το λεγόμενο «snapshot CFR», που προκύπτει από απλή διαίρεση θανάτων με επιβεβαιωμένα κρούσματα και η οποία συνήθως κυμαίνεται μεταξύ 3 και 5% ανά περιοχή.

Διαφέρει για καλούς λόγους, εξηγεί σε αυτό το πλαίσιο και συνεχίζει «Ας δεχτούμε το 1%. Αυτό είναι τουλάχιστον 20 φορές χειρότερο από την εποχική γρίπη. Η δήλωση «η γρίπη σκοτώνει περισσότερους» θα διαψευστεί σύντομα. Η δήλωση «το έχουμε ίσως ήδη περάσει πολλοί και δεν το καταλάβαμε» επίσης δεν ισχύει: Ο ιός είναι συνήθως δύσκολος, ακόμη και στις ήπιες περιπτώσεις και, για κάθε 95 περιστατικά που ίσως περάσανε απαρατήρητα, τουλάχιστον 5 θα ήταν αρκετά σοβαρά, ώστε να χρειαστούν νοσηλεία και, άρα, θα μας είχαν γίνει γνωστά. Παρότι υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα για τον ακριβή αριθμό των ήπιων περιπτώσεων, φαίνεται πως μονάχα μία μικρή μειοψηφία είναι εντελώς ασυμπτωματική.

Συμπεραίνουμε λοιπόν τα εξής: Ο COVID-19 είναι πολύ σοβαρότερος της γρίπης, αρκετά μεταδοτικότερος της γρίπης και κυκλοφορεί ευρέως, αλλά ακόμη η πλειονότητα του πληθυσμού δεν έχει νοσήσει, άρα η κατάσταση πρόκειται με απόλυτη βεβαιότητα να χειροτερέψει ραγδαία. Το μόνο ζήτημα είναι πόσο ραγδαία. Γι’αυτό, ξαναλέω, οι επόμενες εβδομάδες είναι κρίσιμες. Είμαστε (στην Ελλάδα) ακόμα στο παράθυρο ευκαιρίας να επιβραδύνουμε την εξάπλωση του ιού. Δυστυχώς, δεν θα καταφέρουμε να την ανακόψουμε πλήρως», εξηγεί.

Αξίζει όλος αυτός ο πανικός;

Παράλληλα, ο κ. Αναγνωστόπουλος συμπληρώνει πως μπορούμε να την επιβραδύνουμε πολύ. Εντυπωσιακά πολύ, με αυτό που ονομάζεται «flattening of the epidemic curve» – η προσπάθεια να αναβάλουμε όσο περισσότερο γίνεται το peak της επιδημίας: Δηλαδή τον μέγιστο αριθμό νέων κρουσμάτων σε μία ημέρα που αναμένουμε να προκύψει στη χώρα.

Μπορεί κάποιος να αναρωτηθεί – «Αξίζει τον κόπο, τον πανικό, και το οικονομικό κόστος; Αφού σχεδόν όλοι θα το κολλήσουμε κάποια στιγμή – ό,τι είναι να γίνει ας γίνει». Είναι συχνή αντίδραση αυτή. Θεωρείται, μάλιστα, συχνά και θαρραλέα: «Εγώ δεν θα αλλάξω τη συμπεριφορά μου, δεν θα αλλάξουμε κι όλη τη ζωή μας για έναν ιό».

Η αντίδραση αυτή είναι λανθασμένη, εξηγεί ο κ. Αναγνωστόπουλος και συμπληρώνει πως το ζήτημα δεν είναι ο απόλυτος αριθμός που θα κολλήσουν μέσα στα επόμενα χρόνια. Αυτό το παιχνίδι χάθηκε. Το ζήτημα είναι η ταχύτητα με την οποία θα κολλήσουν – η οποία καθορίζει τον βαθμό στον οποίο το δημόσιο σύστημα υγείας μπορεί να αντεπεξέλθει.

Αν ρίξουμε μια ματιά στα νούμερα θα δούμε πως: Αν νοσήσει το 10% του πληθυσμού (συντηρητικό – η εποχική γρίπη φτάνει το 20% και ο covid-19 φαίνεται να είναι δύο φορές μεταδοτικότερος), και το 5% αυτών χρειαστούν ΜΕΘ με μέση διάρκεια 4 εβδομάδων, το 0.5% του ελληνικού πληθυσμού θα χρειαστεί να είναι σε ΜΕΘ για 4 εβδομάδες.

Τα τελευταία νούμερα που γνωρίζω μιλούν για 6 κλίνες εντατικής θεραπείας ανά 100Κ πληθυσμού, δηλαδή 0.006%. Ογδόντα φορές μικρότερο. Επαναλαμβάνω. Ογδόντα φορές. Αν γεμίσουν οι ΜΕΘ, η θνησιμότητα θα εκτιναχθεί από το 1% στο 5%, γιατί αν χρειάζεται κάποιος ΜΕΘ, αλλά είναι σπίτι του, υποκύπτει. Ένα αντίστοιχο επιχείρημα ισχύει και για τις απλές κλίνες νοσοκομείου.

Σχολιάζοντας το οικονομικό κόστος της πανδημίας του κορονοϊού, ο κ. Αναγνωστόπουλος εξηγεί πως η δημοκρατία αντέχει καταστάσεις έκτακτης ανάγκης βασιζόμενη στη συνείδηση του δημοκρατικού πολίτη, να ακολουθεί οδηγίες χωρίς την απειλή των όπλων.

Έτσι και αλλιώς, η οδηγία είναι σαφής: Μείνετε σπίτι, όσο μπορείτε. Ο οικονομικός αντίκτυπος είναι αναπόφευκτος. Αν μπορείτε να εργαστείτε απ’το σπίτι, κάντε το. Μη βλέπετε όλη μέρα τηλεόραση και μην κάνετε refresh το Facebook κάθε πέντε λεπτά, εργαστείτε αν μπορείτε, ώστε να κινείται η οικονομία.

Παράλληλα, ο ίδιος καλεί τους εργοδότες εξαρτημένης εργασίας να δώσουν διεξόδους στους υπαλλήλους. «Υπάρχει μία παρανόηση στην Ελλάδα πως «ηγεσία» είναι μόνο η πολιτική ηγεσία. Δεν είναι έτσι. Ηγεσία υπάρχει παντού: Κάθε εργοδότης, κάθε γονέας, κάθε δάσκαλος, κάθε άνθρωπος που, εν μέρει, λαμβάνει αποφάσεις για λογαριασμό άλλων, είναι ηγέτης. Και σε αυτήν την κατάσταση, όλοι λαμβάνουμε αποφάσεις για λογαριασμό άλλων. Κάθε χειραψία είναι μία απόφαση. Δείξτε το παράδειγμα με τη συμπεριφορά σας και προστατεύστε τις ευπαθείς ομάδες. Η θαρραλέα και υπεύθυνη κίνηση αυτήν τη στιγμή δεν είναι να δείξετε πως δεν φοβάστε τον ιό. Είναι να μειώσετε άμεσα τις κοινωνικές σας επαφές με ψυχραιμία. Η ψυχραιμία είναι κρίσιμη. Δεν υπάρχει λόγος για πανικό αυτήν τη στιγμή. Μην αδειάσετε τα σουπερμάρκετ. Δεν πρόκειται να έχουμε ελλείψεις στα πάντα, και φροντίστε να μην το προκαλέσετε με τη συμπεριφορά σας», λέει χαρακτηριστικά ο καθηγητής.

Η εκτίμηση του καθηγητή για το εμβόλιο

«Εμβόλιο εντός του έτους φαίνεται πρακτικά αδύνατον να έχουμε, αλλά σε βάθος 18-24 μηνών είναι σχεδόν βέβαιο», σχολιάζει ο κ. Αναγνωστόπουλος. Προσθέτει, ωστόσο, ότι «Αντι-ιικά φάρμακα (φανταστείτε ανάλογο του tamiflu για τη γρίπη, το οποίο δυστυχώς δεν επιδρά στους coronaviruses) είναι πιθανόν να έχουμε αρκετά συντομότερα και έχουμε κάθε λόγο να πιστεύουμε πως θα μειώσουν εντυπωσιακά τη θνησιμότητα, όταν έρθουν. Πιθανόν μέσα στο 2020, αν υπάρξουμε τυχεροί».

Υπάρχει, επίσης, ακόμη η ελπίδα και κάποιες μικρές ενδείξεις ότι ο ιός μπορεί να είναι σε κάποιο βαθμό εποχικός, όπως η γρίπη. Αν αυτό συμβεί, το καλοκαίρι θα μας δώσει μια ανάσα και θα επιτρέψει στους επιστήμονες να ετοιμαστούν για τον ερχόμενο χειμώνα. Σε κάθε περίπτωση, η επιστημονική κοινότητα παλεύει σύσσωμη και με αυτοθυσία να βοηθήσει με όποιον τρόπο μπορεί, και θα δαμάσει και αυτόν τον ιό, όπως τόσους άλλους. Δώστε τους χρόνο», καταλήγει.

Θα θυμόμαστε για πάντα τους επόμενους δύο μήνες…

Όπως εκτιμά ο καθηγητής, πέραν των αριθμών, οικονομικών και όχι μόνο, οι επόμενοι -τουλάχιστον- δύο μήνες θα μας μείνουν αξέχαστοι και στην Ελλάδα.

Εικόνες αποκάλυψης κάνουν τις τελευταίες εβδομάδες το γύρο του διαδικτύου. Οι δρόμοι και τα καταστήματα σε πολλές χώρες είναι ερημωμένα, Μοιάζουν με εικόνες που δεν θα πιστεύαμε ποτέ ότι θα δούμε κι όμως πλέον αποτελούν την καθημερινότητά μας.

Ο κόσμος, πράττοντας ορθά, προσπαθεί να υπακούσει στις εντολές των Αρχών και να περιορίσει τις μετακινήσεις του στο ελάχιστο.

Το τι μένει ακόμη να δούμε, θα το δείξει ο επόμενος καιρός…