Η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) μεταμορφώνει τον επιχειρηματικό κόσμο, από τη διαχείριση logistics μέχρι την εξατομίκευση υπηρεσιών.

Η ραγδαία υιοθέτησή της όπως αναμένεται δημιουργεί μια κρίσιμη πρόκληση: το αυξανόμενο ενεργειακό κόστος του inference (συμπερασμός), της διαδικασίας όπου τα μοντέλα ΤΝ παράγουν αποτελέσματα σε πραγματικό χρόνο. Τα data centers, η ραχοκοκαλιά της ΤΝ, καταναλώνουν ολοένα περισσότερη ενέργεια, ωθώντας τα bit tech να αναζητούν λύσεις όπως η πυρηνική ενέργεια και η υδροψύξη. Πώς διαμορφώνεται το μέλλον σε αυτόν τον αγώνα τεχνολογίας και ενέργειας, και πού βρίσκεται η Ελλάδα;

Το Ενεργειακό «Τέρας» της ΤΝ

Μπορεί να γίνεται μεγάλη συζήτηση για τις τεράστιες κεφαλαιακές επενδύσεις που αφορούν την εγκατάσταση εκατοντάδων χιλιάδων GPU για την εκπαίδευση (training) των μοντέλων ΤΝ, αλλά και η διαδικασία του συμπερασμού παρουσιάζεται εξαιρετικά ενεργοβόρα. Σύμφωνα με την Goldman Sachs, η ζήτηση ενέργειας από data centers παγκοσμίως θα αυξηθεί κατά 165% έως το 2030, φτάνοντας τα 370 terawatt-hours (TWh), με την ΤΝ να ευθύνεται για το μεγαλύτερο μέρος αυτής της αύξησης. Στις ΗΠΑ, τα data centers προβλέπεται να καταναλώνουν το 8% της ηλεκτρικής ενέργειας έως το τέλος της δεκαετίας, από 3% το 2022. Στην Ευρώπη, η Morgan Stanley εκτιμά ότι η κατανάλωση θα τετραπλασιαστεί, από 1% σε 4% έως το 2035.

Αυτή η ενεργειακή «έκρηξη» δεν μπορεί πλέον να υποστηριχθεί μόνο από παραδοσιακές πηγές. Οι ανανεώσιμες πηγές, όπως ηλιακή και αιολική, ενώ σημαντικές, δεν παρέχουν όμως τη σταθερότητα που απαιτούν τα data centers. Επιπλέον, η ψύξη των servers καταναλώνει τεράστιες ποσότητες νερού και ενέργειας, πιέζοντας τις υποδομές.

Πυρηνική Ενέργεια: Η Μεγάλη Στροφή

Οι τεχνολογικοί γίγαντες στρέφονται στην πυρηνική ενέργεια για λύση. Το 2024, η Microsoft υπέγραψε συμφωνία με την Constellation Energy για την επαναλειτουργία του πυρηνικού σταθμού Three Mile Island στις ΗΠΑ, με 835 MW για τα data centers της. Η Meta πριν από μερικούς μήνες ανακοίνωσε την επένδυση $800 εκατομμυρίων για την ανάπτυξη ενός data center στο Wyoming, κοντά σε πυρηνικές εγκαταστάσεις αναβαθμισμένες για την υποστήριξη του. Η Amazon αγόρασε ένα data center στην Πενσυλβάνια με πυρηνική τροφοδοσία από την Talen Energy, ενώ η Google εξετάζει μικρούς πυρηνικούς αντιδραστήρες (SMRs) με την Kairos Power.

Η πυρηνική ενέργεια προσφέρει σταθερότητα και χαμηλές εκπομπές, αλλά η διαχείριση αποβλήτων και το κόστος κατασκευής παραμένουν εμπόδια. Παρά τις προκλήσεις, η ΤΝ οδηγεί σε μια νέα πυρηνική εποχή για την τεχνολογία.

Υδροψύξη: Η Αθόρυβη Επανάσταση

Η ψύξη των data centers είναι εξίσου κρίσιμη. Η παραδοσιακή ψύξη με αέρα δεν επαρκεί για τις ανάγκες της ΤΝ. Η υδροψύξη (liquid cooling) κερδίζει έδαφος, με τη McKinsey να αναφέρει αυξημένη κατανάλωση νερού για τη διατήρηση θερμοκρασιών. Η Nvidia προωθεί υδροψύξη για chips όπως το GB200 (120 kW ανά rack), ενώ στην Καλιφόρνια η Microsoft καταναλώνει 50 εκατομμύρια γαλόνια νερού ετησίως, προκαλώντας αντιδράσεις από τοπικές κοινότητες που δίνουν τη μάχη της λειψυδρίας.

Modular Data Centers: Η Αποκεντρωμένη Λύση

Μια ανερχόμενη τάση είναι τα modular data centers – μικρές, προκατασκευασμένες μονάδες που εγκαθίστανται γρήγορα και κλιμακώνονται εύκολα. Αντί για τεράστια, συγκεντρωτικά κέντρα, αυτά λειτουργούν αποκεντρωμένα, συχνά κοντά στους χρήστες, μειώνοντας την καθυστέρηση και την ενεργειακή σπατάλη. Η Microsoft τα δοκιμάζει μέσω της πρωτοβουλίας Azure Modular Datacenter, ενώ η Google επενδύει σε “containerized” λύσεις, οι οποίες χωράνε κυριολεκτικά μέσα σε ένα κοντέινερ. Τέτοιες λύσεις είναι συνήθως συνδεδεμένα με τοπικές ΑΠΕ ή μικροδίκτυα, προσφέροντας αποδοτικότητα και χαμηλότερες ανάγκες ψύξης, με την Schneider Electric  να προβλέπεται μια αγορά $50 δισ. έως το 2030.

Η Ελλάδα στο Ενεργειακό Σταυροδρόμι

Στην Ελλάδα, η ΤΝ αναπτύσσεται με φιλοδοξία παρά τις ενεργειακές προκλήσεις. Η ΔΕΗ, μέσω της Olympus AI, σχεδιάζει να αξιοποιήσει ΑΠΕ, νερό από παλιούς θερμικούς σταθμούς και τη γεωγραφική θέση της χώρας για «πράσινα» data centers. Παράλληλα, το «Φάρος» (Pharos), ένα από τα επτά AI Factories της ΕΕ, όπως εγκρίθηκε από το EuroHPC, βασίζεται στον υπερυπολογιστή «Δαίδαλος» στο Λαύριο, προσφέροντας υπολογιστική ισχύ, ταχύτατες συνδέσεις, υποστήριξη σε εφαρμογές υγείας και πολιτισμού, παρέχοντας πρόσβαση σε κυβερνητικές υπηρεσίες, startups και ΜμΕ.

Την απουσία πυρηνικής τεχνολογίας, λόγω ιστορικών αποφάσεων μετά το Τσερνόμπιλ και περιβαλλοντικών ευαισθησιών, και η απουσία έργων αποθήκευσης σε μεγάλη κλίμακα περιορίζουν τη αδιάλειπτη παροχή, αφήνοντας τις ΑΠΕ να γεμίζουν το κενό. Η έλλειψη υδατικών πόρων, με το 40% της χώρας να κινδυνεύει από ερημοποίηση και περιοχές όπως η Αττική να αντιμετωπίζουν λειψυδρία, δυσχεραίνει την ευρεία υιοθέτηση  σύγχρονων λύσεων υδροψύξης. Ωστόσο, η ηλιοφάνεια, η αιολική δυναμική συνδυαζόμενες με τοπικές λύσεις αποθήκευσης, καθιστούν τα modular data centers ως την ιδανική λύση για επενδύσεις υποδομής ΤΝ. Με τον «Φάρο» να ευελπιστεί να δημιουργήσει την πρώτη υποδομή data center TN και τη ΔΕΗ να επενδύει σταθερά, η Ελλάδα μπορεί να αξιοποιήσει την αποκέντρωση και τις ΑΠΕ, διεκδικώντας θέση στην ΤΝ με καινοτομία και προσαρμοστικότητα, δίνοντας έμφαση στην ανάπτυξη κάθετων λύσεων/agents προβλημάτων σε κλάδους όπου πρωτοπορεί όπως ο τουρισμός, τα logistics, η ναυτιλία, οι κατασκευές και η ενέργεια.