Σε εφαρμογή τίθεται από σήμερα 1η Ιανουαρίου 2026 το νέο, σαφώς πιο ευνοϊκό για τους οφειλέτες πλαίσιο παραγραφής ασφαλιστικών χρεών, το οποίο αλλάζει τις ισορροπίες στη σχέση επιχειρήσεων και ελεύθερων επαγγελματιών με τον e-ΕΦΚΑ. Ο χρόνος παραγραφής για τις νέες ασφαλιστικές οφειλές περιορίζεται στην πενταετία, αντί της δεκαετίας που ισχύει σήμερα, βάζοντας τέλος σε μια μακρά περίοδο κατά την οποία τα χρέη προς τα Ταμεία μπορούσαν να «ακολουθούν» τους ασφαλισμένους για δεκαετίες.

Η αλλαγή αφορά αποκλειστικά οφειλές από εισφορές που ανάγονται σε περιόδους ασφάλισης από 1/1/2026 και μετά και θα βεβαιώνονται για πρώτη φορά από την ίδια ημερομηνία. Για τις συγκεκριμένες απαιτήσεις, αν δεν υπάρξει έγκαιρη βεβαίωση και ενέργεια είσπραξης εντός πέντε ετών από τη γέννησή τους, τότε αυτές παραγράφονται αυτομάτως. Ενδεικτικά, εισφορές που αφορούν το έτος 2026 και δεν θα βεβαιωθούν εντός της πενταετίας, παύουν να είναι απαιτητές από 1/1/2032. Αντίστοιχα, οι εισφορές του 2027 παραγράφονται την 1/1/2033 και ούτω καθεξής.

1

Το νέο καθεστώς δεν σημαίνει ότι όλα τα χρέη «σβήνουν» αυτόματα στην πενταετία. Ο νόμος προβλέπει ότι κάθε φορά που ο οφειλέτης ελέγχεται ή ειδοποιείται για την οφειλή του πριν από τη λήξη της πενταετίας, ο χρόνος παραγραφής διακόπτεται και ξεκινά εκ νέου για άλλα πέντε χρόνια. Με άλλα λόγια, η παραγραφή λειτουργεί ως ένα σαφές χρονικό όριο για τη Διοίκηση, όχι όμως ως γενικευμένη διαγραφή χρεών χωρίς προϋποθέσεις.

Σε πρακτικό επίπεδο, η μείωση της παραγραφής υποχρεώνει τον ΚΕΑΟ και τις υπηρεσίες του ΕΦΚΑ να εντείνουν τους ελέγχους και τις διαδικασίες βεβαίωσης των οφειλών. Όσα χρέη γεννηθούν από το 2026 και μετά θα πρέπει να έχουν καταστεί ληξιπρόθεσμα και βεβαιωμένα έως το τέλος της πενταετίας – δηλαδή έως το 2031 για τις εισφορές του 2026. Σε διαφορετική περίπτωση, από την 1/1/2032 και μετά δεν θα μπορούν πλέον να αναζητηθούν.

Συγκεκριμένα η διάταξη αναφέρει «Παραγραφή αξιώσεων Ηλεκτρονικού Εθνικού Φορέ Κοινωνικής Ασφάλισης

1. Από την έναρξη ισχύος του παρόντος, η αξίωση του Ηλεκτρονικού Εθνικού Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (e-Ε.Φ.Κ.Α.) και των φορέων που εντάσσονται σε αυτόν για την είσπραξη απαιτήσεων από μη καταβληθείσες ασφαλιστικές εισφορές και των πάσης φύσεως προσθέτων τελών, τόκων, προσαυξήσεων, προστίμων και επιβαρύνσεων, καθώς και των λοιπών ποσών που συνεισπράττονται με αυτές, υπόκειται σε δεκαετή παραγραφή που αρχίζει από την πρώτη μέρα του επόμενου έτους εκείνου εντός του οποίου παρασχέθηκε η ασφαλιστέα εργασία ή υπηρεσία, ανεξαρτήτως του χρόνου κατά τον οποίο οι απαιτήσεις αυτές βεβαιώθηκαν. Η παραγραφή διακόπτεται στις περιπτώσεις της παρ. 1 του άρθρου 138 του ν. 4270/2014 (Α’ 143), περί του καθορισμού των περιπτώσεων διακοπής της παραγραφής των χρηματικών απαιτήσεων του Δημοσίου, καθώς και με την κοινοποίηση πράξης βεβαίωσης, εν ευρεία ή εν στενή έννοια, προς τον υπόχρεο.

2. Για απαιτήσεις που προέρχονται από ασφαλιστέα εργασία ή υπηρεσία που παρασχέθηκε μετά από την 1η.1.2026 η παραγραφή της παρ. 1 ορίζεται πενταετής».

 Δεκαετής παραγραφή για χρέη έως 31/12/25

Διαφορετικό παραμένει το καθεστώς για τις παλαιότερες οφειλές. Όσα χρέη έχουν ήδη βεβαιωθεί ή θα βεβαιωθούν έως τις 31 Δεκεμβρίου 2025 εξακολουθούν να υπάγονται στη δεκαετή παραγραφή. Αυτό σημαίνει ότι, εφόσον μέσα στη δεκαετία δεν υπάρξει καμία πράξη που να διακόπτει τον χρόνο παραγραφής –όπως ειδοποίηση ή άλλο μέτρο είσπραξης– η οφειλή παραγράφεται με τη συμπλήρωση των δέκα ετών. Αν όμως υπάρξει οποιαδήποτε όχληση του οφειλέτη εντός της δεκαετίας, τότε ο χρόνος μηδενίζεται και ακολουθεί νέα πενταετής περίοδος.

Ιδιαίτερη σημασία έχει και η μεταβατική ρύθμιση για χρέη που ανάγονται σε περιόδους ασφάλισης πριν από το 2026, αλλά εντοπίζονται για πρώτη φορά μετά την 1/1/2026. Οι οφειλές αυτές εξακολουθούν να κρίνονται με βάση τη δεκαετή παραγραφή ως προς το αν έχουν ήδη παραγραφεί ή όχι. Από τη στιγμή όμως που θα βεβαιωθούν, υπάγονται πλέον στο νέο καθεστώς, δηλαδή σε πενταετή παραγραφή με δυνατότητα διακοπής και ανανέωσης.

Το ισχύον πλαίσιο αποτελεί συνέχεια των παρεμβάσεων που έγιναν τα προηγούμενα χρόνια μετά τις αποφάσεις του Συμβούλιο της Επικρατείας. Υπενθυμίζεται ότι παλαιότερα τα ασφαλιστικά χρέη παραγράφονταν στην 20ετία. Μετά τις κρίσεις του ανώτατου δικαστηρίου, ο χρόνος περιορίστηκε στη δεκαετία για οφειλές που βεβαιώθηκαν μετά το 2016, ενώ πλέον, για τις νέες εισφορές, το όριο κατεβαίνει ακόμη χαμηλότερα.

Παραγραφή χρεών – χαμένος ασφαλιστικός χρόνος

Για τους ελεύθερους επαγγελματίες, ωστόσο, η παραγραφή έχει και μια κρίσιμη «παράπλευρη» συνέπεια: τα χρέη που παραγράφονται δεν αναγνωρίζονται ως ασφαλιστικός χρόνος και δεν υπολογίζονται στη σύνταξη. Αυτό σημαίνει ότι όποιος επωφεληθεί από παραγραφή χρεών μπορεί να διαπιστώσει κενά στον ασφαλιστικό του βίο. Η νομοθεσία δίνει τη δυνατότητα είτε εξαγοράς μέρους του παραγραμμένου χρόνου είτε αναγνώρισης πλασματικών ετών, ώστε να συμπληρωθούν οι προϋποθέσεις συνταξιοδότησης.

Τέλος, καθοριστικό ρόλο παίζει το λεγόμενο «διακοπτικό γεγονός». Κάθε ενέργεια του ΕΦΚΑ ή του ΚΕΑΟ που αποσκοπεί στην είσπραξη της οφειλής και γνωστοποιείται στον οφειλέτη –από μια απλή επιστολή ή ηλεκτρονική ειδοποίηση έως κατασχέσεις, διοικητικά μέτρα ή τον προγραμματισμό πλειστηριασμού– αρκεί για να διακόψει την παραγραφή και να ξεκινήσει νέα περίοδος.