Capital Economics: Γιατί η Ελλάδα μπορεί να αργήσει να ανακάμψει από την πανδημία

Τέσσερις ομάδες χωρών που κινδυνεύουν περισσότερο να αργήσουν να ανακάμψουν από την πανδημία διακρίνουν οι οικονομολόγοι της Capital Economics. Μεταξύ αυτών, λόγω τουρισμού αλλά και πιθανώς κόκκινων δανείων, βρίσκεται και η Ελλάδα.

Όπως σημειώνουν σε νέα έκθεσή τους, αν και αναμένεται ισχυρή ανάκαμψη της δραστηριότητας παγκοσμίως από τη στιγμή που θα χαλαρώσουν οι περιορισμοί, το ΑΕΠ στις περισσότερες οικονομίες θα είναι κάτω από τα προ κρίσης επίπεδα ακόμη και μετά από δύο ή τρία χρόνια.

Ωστόσο, υπάρχουν κάποιες οικονομίες που είναι πιθανό να αντιμετωπίσουν προβλήματα λόγω της πανδημίας για πιο παρατεταμένο χρονικό διάστημα. Αυτές είναι οι οικονομίες που δυσκολεύονται να θέσουν υπό έλεγχο την επιδημία, εκείνες που θα έχουν οριστική απώλεια μέρους του εγχώριου προϊόντος (όπως η Ελλάδα), οι οικονομίες όπου το δημοσιονομικό κόστος μπορεί να οδηγήσει σε μη βιώσιμα επίπεδα δημοσίου χρέους, καθώς και εκείνες όπου η αρχική ύφεση θα οδηγήσει σε βαθύτερη κάμψη της οικονομίας.

Στην πρώτη ομάδα χωρών, δηλαδή εκείνων που δυσκολεύονται να θέσουν υπό έλεγχο την πανδημία και έχουν πολλά κρούσματα, η κατάσταση ενδέχεται να ομαλοποιηθεί μόνον όταν θα έχει επιτευχθεί ανοσία αγέλης ή και αναπτυχθεί αποτελεσματικό εμβόλιο. Και τα δύο αυτά ενδεχόμενα μπορεί να πάρουν τουλάχιστον έναν χρόνο και, πιθανώς, πολύ περισσότερο. Οι χώρες αυτές είναι εκείνες με μεγάλη πληθυσμιακή πυκνότητα, ανεπαρκή υγειονομική περίθαλψη και περιορισμένη δυνατότητα επιβολής μέτρων καραντίνας, όπως η περιοχή της Υποσαχάριας Αφρικής, η Λατινική Αμερική και η Ινδία.

Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι οι χώρες που έχουν καταφέρει, μέχρι στιγμής, να ελέγξουν την επιδημία με lockdown ή/και εκτεταμένο έλεγχο του πληθυσμού δεν κινδυνεύουν, αφού μπορεί να υπάρξει και δεύτερο κύμα της επιδημίας, το οποίο θα σαρώσει την όποια οικονομική ανάκαμψη.

Η δεύτερη ομάδα χωρών είναι εκείνες που είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένες σε κλάδους που είναι πιθανότερο να έχουν οριστική απώλεια παραγόμενου προϊόντος. Ο κλάδος των διεθνών ταξιδιών και του τουρισμού, ιδίως, μπορεί να πάρει αρκετά χρόνια μέχρι να επιστρέψει στην κανονικότητα, εάν αυτό συμβεί ποτέ. Κάποιες χώρες ενδέχεται να καθυστερήσουν να άρουν τους ταξιδιωτικούς περιορισμούς και ο κόσμος να εγκαταλείψει για πάντα τα ταξίδια είτε για προσωπικούς είτε για επαγγελματικούς σκοπούς.

Μεταξύ των χωρών όπου ο κλάδος των ταξιδιών και του τουρισμού αντιστοιχεί έχει τη μεγαλύτερη συμβολή στο ΑΕΠ είναι η Ταϊλάνδη, οι Φιλιππίνες, η Ελλάδα και το Μαρόκο.

Ο κόσμος μπορεί επίσης να συνεχίσει να αποφεύγει για πολύ καιρό τις μαζικές συναθροίσεις (π.χ. σινεμά, φεστιβάλ, μεγάλα συνέδρια), εξέλιξη που θα πλήξει κυρίως τις πλουσιότερες ανεπτυγμένες χώρες και, από τις αναδυόμενες αγορές, το Μεξικό και την Κορέα.

Η τρίτη ομάδα χωρών είναι εκείνες όπου το δημοσιονομικό κόστος της πανδημίας θα οδηγήσει σε μη βιώσιμη τροχιά το δημόσιο χρέος. Σε κάποιες χώρες, αυτό θα οδηγήσει στη λήψη μέτρων λιτότητας που θα πλήξουν τη ζήτηση για χρόνια. Σε άλλες, η μεγαλύτερη ανησυχία είναι η χρεοκοπία. Μεταξύ αυτών είναι η Ιαπωνία και οι χώρες της νότιας Ευρώπης. Υπάρχουν όμως και αρκετές άλλες χώρες (μεταξύ των οποίων και οι ΗΠΑ) όπου ο λόγος χρέους/ΑΕΠ  δεν απέχει πολύ από το 100%.

Κάποιες από αυτές κινδυνεύουν περισσότερο από άλλες, ανάλογα με το αν μπορούν να τυπώσουν δικό τους χρήμα και τις προοπτικές οικονομικής ανάπτυξης (και, επομένως, φορολογικών εσόδων). Η Ιταλία και η Βραζιλία είναι από τις χώρες για τις οποίες υπάρχει η μεγαλύτερη ανησυχία.

Η τελευταία ομάδα χωρών που είναι πιθανό να υποστούν το μεγαλύτερο σε σφοδρότητα και διάρκεια πλήγμα από την πανδημία είναι εκείνες όπου η αρχική βαθιά ύφεση θα εξελιχθεί σε ακόμη πιο σοβαρή. Αυτό μπορεί να συμβεί αν υπάρξει τραπεζική κρίση, λόγω αδυναμίας του τραπεζικού τομέα ή και επειδή οι κυβερνήσεις δεν θα καταφέρουν να στηρίξουν επιχειρήσεις και νοικοκυριά, οδηγώντας σε μεγάλο κύμα πτωχεύσεων. Τα «κόκκινα» δάνεια μάλιστα θα μπορούσαν να σημειώσουν ιδιαίτερα μεγάλη αύξηση στις χώρες εκείνες που είναι περισσότερο εκτεθειμένες στους κλάδους που υφίστανται μεγάλο πλήγμα από τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης. Ακόμα δε κι αν δεν ξεσπάσει εξαρχής τραπεζική κρίση, το πλήγμα στους ισολογισμούς των τραπεζών από την αύξηση των «κόκκινων» δανείων μπορεί να καθυστερήσει για κάποιο διάστημα μια νέα πιστωτική επέκταση. Μια τέτοια εξέλιξη θα πλήξει χώρες όπου ο τραπεζικός δανεισμός έχει μεγαλύτερο μερίδιο στις συνολικές χρηματοδοτήσεις, όπως συμβαίνει σε ένα μεγάλο μέρος της Ευρώπης.

Το παρακάτω γράφημα αποτυπώνει τις προβλέψεις των οικονομολόγων της Capital Economics για το ΑΕΠ στις βασικότερες οικονομίες στο τέλος του 2022, σε σύγκριση με τις προ κρίσης προβλέψεις (του Ιανουαρίου). Από τις μεγάλες ανεπτυγμένες οικονομίες, η Ιαπωνία, οι ΗΠΑ και η Γερμανία προσεγγίζουν περισσότερο τις προ κρίσεις τάσεις μέχρι το τέλος του 2022, εν μέρει επειδή η άμεση ύφεση σε αυτές δεν αναμένεται να είναι τόσο βαθιά όσο σε άλλες. Στον αντίποδα, η Ιταλία και η Ισπανία θα έχουν πιο μακροχρόνια προβλήματα λόγω τουρισμού και δημοσίου χρέους. Στην περίπτωση μάλιστα της Ιταλίας, οι επιπτώσεις από τη μεγάλη αύξηση του δημοσίου χρέους μπορεί να την κρατήσουν πίσω μια δεκαετία ή και περισσότερο.