Το υπερβολικό βάρος δεν είναι απαραίτητα ανθυγιεινό, αλλά αισθάνεσαι άσχημα γι’ αυτό

Για χρόνια, οι γιατροί προειδοποιούσαν ότι όσοι άνθρωποι είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για καρδιακή νόσο, διαβήτη, εγκεφαλικό επεισόδιο, και μια σειρά από άλλες ασθένειες. Τώρα, ένα αυξανόμενο σύνολο ερευνών υποδηλώνει ότι το πώς αισθάνεστε για το βάρος σας μπορεί να επηρεάσει τη σωματική και ψυχολογική υγεία σας, πολύ περισσότερο από το πραγματικό νούμερο στη ζυγαριά.

Η δυσαρέσκεια του βάρους, η οποία έχει αυξηθεί δραματικά την τελευταία δεκαετία, έχει συνδεθεί με την υψηλότερη αρτηριακή πίεση και τα επίπεδα της γλυκόζης, με ένα μεγαλύτερο κίνδυνο της μεταβολικής νόσου, με υψηλότερους δείκτες μάζας σώματος (body-mass indexes ή «BMIs»), με διαταραγμένη διατροφή, με χαμηλότερη αυτοεκτίμηση, και όπως περιγράφει μια μελέτη «με μία γενικά μειωμένη ποιότητα ζωής». Στην πραγματικότητα, λέει η Christine Ε. Blake, μια καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καρολίνας στο τμήμα της Δημόσιας Υγείας του «Arnold School», ακόμη και η σχετικά μικρή δυσαρέσκεια βάρους προβλέπει υψηλότερα επίπεδα διαβήτη τύπου 2 πολλά χρόνια αργότερα.

Μια πιθανή εξήγηση του φαινομένου είναι ότι οι άνθρωποι, που είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι είναι φυσικά πιο δυσαρεστημένοι με το σώμα τους, και είναι το βάρος και όχι η δυσαρέσκεια που οδηγεί σε προβλήματα υγείας. Δεν είναι έτσι, λέει η Blake, της οποίας η μελέτη του 2013, συνέκρινε γυναίκες, σε ίδιες κατηγορίες μάζας «BMI», καθώς και σε όλο το φάσμα βάρους. Βρήκε ότι οι «φυσιολογικού» βάρους γυναίκες που ήταν δυσαρεστημένες με το βάρος τους είχαν υψηλότερα επίπεδα αρτηριακής πίεσης και γλυκόζης από τις «φυσιολογικού» βάρους γυναίκες που ένιωθαν όμορφα με το σώμα τους. Το ίδιο ίσχυε για τους ανθρώπους σε όλες τις κατηγορίες «BMI».

Μια άλλη πιθανή εξήγηση, που επιβεβαιώνεται από την έρευνα, είναι ότι οι άνθρωποι που αισθάνονται ωραία με το σώμα τους, το φροντίζουν καλύτερα. Η Dianne Neumark-Sztainer, μια καθηγήτρια επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα, έχει κατ’ επανάληψη διαπιστώσει ότι τα κορίτσια στην εφηβεία που είναι δυσαρεστημένα με το βάρος τους έχουν λιγότερη φυσική δραστηριότητα, έχουν υψηλότερα επίπεδα διαταραγμένης διατροφής, αποκτούν περισσότερο βάρος, και γενικότερα δεν προσέχουν τον εαυτό τους σε σχέση με τα κορίτσια που τους αρέσει το σώμα τους. Το οποίο είναι λογικό, δεδομένου ότι άλλες έρευνες δείχνουν ότι η άσκηση βελτιώνει την εικόνα του σώματος, ακόμη και όταν το βάρος των ανθρώπων και το σχήμα του σώματος μένουν ακριβώς το ίδιο.

«Η δυσαρέσκεια βάρους μπορεί πράγματι να αποθαρρύνει τους ανθρώπους να ενδιαφερθούν για υγιείς συμπεριφορές», λέει η Blake. «Είναι λιγότερο πιθανό να ανταποκριθούν σε προγράμματα που υποστηρίζουν την υγεία, λέγοντας: «Αχ, ξέχνα το».

Δεδομένου ότι πολλοί γιατροί και ειδικοί σε θέματα υγείας πιστεύουν ότι κάνοντας τους ανθρώπους να αισθανθούν χειρότερα για το σώμα τους μπορεί να τους παρακινήσει να χάσουν βάρος και να υιοθετήσουν υγιεινές συνήθειες, αναφέρει αυτή η έρευνα. Πριν από μερικά χρόνια, για παράδειγμα, ένας βιοηθικολόγος, ο Daniel Callahan έγινε πρωτοσέλιδο υπονοώντας ότι όσο περισσότερο στιγματίζουμε τα παχύσαρκα άτομα τόσο περισσότερο θα περιοριστεί η «επιδημία παχυσαρκίας» – μια ιδέα που έκτοτε έχει πλήρως διαψευσθεί.

Αλλά όσο περισσότεροι ερευνητές εξετάζουν τις πολύπλοκες αλληλεπιδράσεις μεταξύ του βάρους και της υγείας, τόσο σαφέστερο γίνεται ότι ο στιγματισμός οδηγεί αναπόφευκτα σε αυτο-απέχθεια, καθώς οι άνθρωποι παίρνουν το μήνυμα ότι τα σώματά τους είναι “λάθος” αν δεν είναι λεπτά και γραμμωμένα. Μια καλύτερη προσέγγιση, λέει η Blake, είναι να υπενθυμίσει στους γιατρούς ότι η επικέντρωση στο βάρος δημιουργεί άγχος και αυξάνει τον κίνδυνο να νοσήσουν οι άνθρωποι, και πρέπει να τους κατευθύνουν προς την αποδοχή του σώματός τους και στο πώς αυτό μπορεί να βοηθήσει στην βελτίωση της υγείας και της ποιότητας ζωής.