Το χρόνιο στρες πυροδοτεί το διαβήτη

Σημαντικό παράγοντα στην πρόληψη και θεραπεία του Σακχαρώδους Διαβήτη (ΣΔ), αποτελεί η καλή ψυχική υγεία. Είναι πλέον καλά τεκμηριωμένο στη διεθνή βιβλιογραφία ότι το χρόνιο στρες μπορεί να πυροδοτήσει το διαβήτη, εφόσον υπάρχει η γενετική προδιάθεση.

Ο μηχανισμός περιλαμβάνει καταρχάς την στέρηση και τον κατακερματισμό του ύπνου, παράγοντες που προκαλούν αντίσταση στην ινσουλίνη και οδηγούν σε παχυσαρκία και ΣΔ τύπου 2.

Επίσης, το χρόνιο στρες, οδηγεί σε λανθασμένες αποφάσεις για τη ζωή του ατόμου, οδηγώντας σε υπερφαγία, σωματική αδράνεια, κοινωνική απομόνωση, με αποτέλεσμα την αντίσταση στην ινσουλίνη και ό,τι αυτή συνεπάγεται.

Η καλή ψυχική υγεία αποτελεί μάλιστα τη μία από τις τρεις συνιστώσες της πρόληψης της παχυσαρκίας και του ΣΔ τύπου 2, μαζί με την υγιεινή διατροφή και την άσκηση. Οι παράγοντες αυτοί μπορούν επιπλέον να διασφαλίσουν και την καλύτερη διαχείριση της νόσου, εφόσον αυτή έχει εμφανιστεί.

Η διατροφή, αφορά τους πρώτους 9 μήνες της ζωής, που διαγράφουν την πορεία της υγείας μετά τη γέννηση. Εάν η διατροφή της εγκύου δεν είναι καλή, τότε γεννιούνται άτομα με μελλοντικό διαβήτη τύπου 2.

Ωστόσο, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη, εάν με την εμφάνιση του διαβήτη καταφέρει κανείς να χάσει περισσότερα από 15 κιλά, η νόσος εξαφανίζεται στο 100%, ενώ εάν αυτό συμβεί στο στάδιο του προδιαβήτη, τότε ο διαβήτης δεν εμφανίζεται ποτέ.

Η άσκηση είναι ένα ακόμη σημαντικό κομμάτι τόσο για την πρόληψη όσο και για τη θεραπεία της νόσου, καθώς βοηθάει στην καύση της γλυκόζης.

Είναι χαρακτητιστικό ότι το 80% των περιπτώσεων ΣΔ τύπου 2 (ΣΔτ2) μπορεί να προληφθεί με την υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής, ενώ το 70% των πρώιμων θανάτων των ενηλίκων προκαλούνται από συνήθειες που υιοθετούνται κατά την περίοδο της εφηβείας.

Τα παραπάνω τόνισε μεταξύ άλλων ο κος Γεώργιος Δημητριάδης, πρόεδρος της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας (ΕΔΕ),  Καθηγητής Παθολογίας ΕΚΠΑ, σε συνέντευξη τύπου τια την παρουσίαση της  ενημερωτικής εκστρατείας κατά του ΣΔ «Εμπόδισε την εμφάνιση του στην δική σου Οικογένεια», η οποία διεξάγεται στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Διαβήτη.

Ο ρόλος της οικογένειας

Για 2^η χρονιά η Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη είναι αφιερωμένη στην Οικογένεια, τον πυρήνα, ο οποίος εξασφαλίζει σταθερότητα στον κοινωνικό ιστό και συνοψίζεται σε τρεις πυλώνες: Ανακάλυψη, Πρόληψη και Διαχείριση του ΣΔ.

«Δυνητικά, o ΣΔ αφορά όλες τις οικογένειες και επομένως η καλή γνώση των συμπτωμάτων και των παραγόντων κινδύνου όλων των τύπων ΣΔ είναι ζωτικής σημασίας για την έγκαιρη διάγνωση και την πρόληψη του», σημείωσε κος Δημητριάδης.

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται κατακόρυφη αύξηση της εμφάνισης παχυσαρκίας και ΣΔτ2 στα παιδιά και η ευθύνη βαρύνει αποκλειστικά τις οικογενειακές συνήθειες. Όταν η οικογένεια τρώει υγιεινά γεύματα και ασκείται, όλα τα μέλη της υιοθετούν και ενισχύουν συμπεριφορές, οι οποίες επιτρέπουν την πρόληψη του ΣΔτ2 ή την ευκολότερη διαχείριση του ΣΔ τύπου 1 (ΣΔτ1) όταν αυτός εμφανισθεί. Η μείωση της εμφάνισης του ΣΔ ξεκινά επομένως από το σπίτι και η οικογενειακή υποστήριξη είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την πρόληψη, πρώιμη εντόπιση, εκπαίδευση, ψυχική-συναισθηματική στήριξη, φροντίδα και διαχείριση του ΣΔ».

Αναφερόμενος στα νεότερα δεδομένα αντιμετώπισης της νόσου, ο Πρόεδρος της ΕΔΕ ότι στη χώρα μας κυκλοφορούν και είναι διαθέσιμα όλα τα καινούργια φάρμακα. Έτσι, οι γιατροί έχουν την ελευθερία επιλογής όποιου συνδυασμού κρίνουν κατάλληλο για τον ασθενή τους, τον οποίο το Κράτος αποζημιώνει.

Ο διαβήτης στην Ελλάδα

Στον επιπολασμό του ΣΔ στη χώρα μας αναφέρθηκε μεταξύ άλλων ο αντιπρόεδρος της ΕΔΕ, Δρ. Σταύρος Παππάς, Παθολόγος Διαβητολόγος. «Στην Ελλάδα, ο ΣΔ παρουσιάζει ανοδική τάση τις τελευταίες δεκαετίες. Σύμφωνα τη μελέτη ΕΜΕ­ΝΟ (Εθνική Μελέτη Νοσηρότητας και Παραγόντων Κινδύνου) που έγινε με τη συνεργασία των Ιατρικών Σχολών της χώ­ρας και ολο­κληρώθηκε το 2016, η συχνότητα του ΣΔτ2 έχει τετραπλασιασθεί τα τελευταία 30 χρόνια και υπολογίσθηκε στο 11-12% του πληθυσμού. Επιπρόσθετα, τις τε­λευταίες δεκαετίες παρατηρείται αύξηση της συχνότητας και του ΣΔτ1 (~3% κάθε χρόνο) ο οποίος, αν και αφορούσε κυρίως μικρές ηλικίες, τα τελευταία χρόνια εμφανίζεται και σε μεγαλύτερες (μετά τα 40) σε ποσοστό άνω του 40%. Η Διεθνής Ομοσπονδία Διαβήτη (IDF, 2017), υπολόγισε το ποσοστό του ΣΔ στην Ελλάδα στο 8%. Τα ποσοστά αυτά (κατά μέσον όρο ~10%) συμφωνούν με τα διεθνή».

Διαχείριση και οικογένεια

Στη σημασία της οικογενειακής υποστήριξης στην ορθή διαχείριση του ατόμου με ΣΔ και κυρίως αυτού με χρόνιες επιπλοκές, αναφέρθηκε ο γενικός γραμματέας της ΕΔΕ κ. Ανδρέας Μελιδώνης, Παθολόγος, Συντονιστής – Διευθυντής Α’ Παθολογικής Κλινικής-Διαβητολογικού Κέντρου, Γ.Ν. Πειραιά «ΤΖΑΝΕΙΟ».  «Οι χρόνιες επιπλοκές του ΣΔ αποτελούν πραγματικά τη μεγάλη μάστιγα της νόσου, καθώς ο ΣΔ διπλασιάζει έως τετραπλασιάζει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών επεισοδίων, είναι η 1η αιτία αιμοκάθαρσης, η 1η αιτία αμφιβληστροειδοπάθειας που οδηγεί σε τύφλωση, η 1η αιτία μη τραυματικού ακρωτηριασμού των κάτω άκρων.  Όλα αυτά οδηγούν σε μείωση του προσδώκιμου επιβίωσης κατά 8 έτη (όταν ηλικία διάγνωσης είναι τα 40 έτη και κατά 5 έτη όταν ηλικία διάγνωσης τα 60 έτη).  Η καταιγίδα των επιπλοκών αποτρέπεται με την άριστη ρύθμιση του σακχάρου, όπως έδειξαν πολλές μεγάλες μελέτες όπως και με την ρύθμιση των άλλων παραγόντων κινδύνου – συνοδών καταστάσεων (υπέρταση, δυσλιπιδαιμία, παχυσαρκία), καθώς οι διαβητικοί – πολύ συχνά  έως και 40% εξ αυτών- έχουν και τις τρεις αυτές συνοδές καταστάσεις.

Η αλλαγή του τρόπου ζωής

Σύμφωνα με την ταμία της ΕΔΕ, Μαγδαληνή Μπριστιάνου, Παθολόγο-Διαβητολόγο, Δ/ντρια ΕΣΥ Γ.Ν. Λαμίας, προέχει η αντιμετώπιση του αυξημένου σωματικού βάρους και της  παχυσαρκίας. «Μεταξύ άλλων, προτείνεται η μείωση των θερμίδων, η κατανάλωση τροφών με υψηλή θερμιδική αξία και χαμηλό  γλυκαιμικό δείκτη, και  η αποφυγή ζάχαρης και ζαχαρούχων ποτών. Επιθυμητή είναι η δίαιτα πλούσια σε λαχανικά, φυτικές ίνες, άπαχο κρέας, ψάρι και γαλακτοκομικά προϊόντα με χαμηλή συγκέντρωση λιπαρών. Επίσης θα πρέπει να υπάρξει αύξηση της σωματικής δραστηριότητας. Τριάντα λεπτά μέτριας φυσικής δραστηριότητας κάθε μέρα (περπάτημα, ήπιο τρέξιμο ή άλλης μορφής αερόβια αύξηση) και 5-10% απώλεια βάρους μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης ΣΔτ2 κατά 58%».

Ειδικά όσον αφορά τα παιδιά ακόμη δυο παράγοντες έχουν ιδιαίτερη σημασία, τόνισε η κυρία Μπριστιάνου: «η μείωση της κατανάλωσης κακής ποιότητας φθηνών επεξεργασμένων τροφίμων, τα οποία είναι πυκνά σε θερμίδες και φτωχά σε θρεπτικά συστατικά (με δράσεις στα κυλικεία των σχολείων) καθώς και ελάττωση του χρόνου που τα παιδιά δαπανούν σε καθιστικές δραστηριότητες, ώστε να αυξηθεί η σωματική τους κινητοποίηση με  ενεργή συμμετοχή σε κάθε είδους άθληση (δράσεις και ενημέρωση στην οικογένεια, το σχολείο και το κοινωνικό περιβάλλον)».