Στ. Χανδακάς: Τεράστιες οι επιπτώσεις της υπογεννητικότητας – Απαιτείται συλλογική προσπάθεια

Προβληματισμό και ανησυχία έχουν προκαλέσει τα αποτελέσματα της «Απογραφής Πληθυσμού – Κατοικιών 2021», που διενήργησε η Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ). Ο πληθυσμός της χώρας μας υπολογίζεται σε 10.432.481 κατοίκους, όταν στην απογραφή του 2011 ήταν αυξημένος κατά 3,5%, δηλαδή κατά 383.805 κατοίκους.

Από τις 13 Περιφέρειες της χώρας, μόνο στο Νότιο Αιγαίο υπήρχε αύξηση πληθυσμού. Απευθυνθήκαμε στον κύριο Στέφανο Χανδακά, πρόεδρο της HOPEgenesis, που συμβάλλει στην καταπολέμηση της υπογεννητικότητας στη χώρα μας.

Όπως μας είπε, οι επιπτώσεις της υπογεννητικότητας θα είναι τεράστιες σε πολλούς τομείς και απαιτείται συλλογική προσπάθεια για τη στήριξη της οικογένειας στην Ελλάδα.

Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης του κυρίου Χανδακά.

Πώς σχολιάζετε τα ευρήματα της απογραφής 2021 που πραγματοποιήθηκε από την ΕΛΣΤΑΤ; Τι έχετε δει από τις μελέτες, που έχετε κάνει σε συνεργασία με Πανεπιστημιακά Ιδρύματα της χώρας μας;

Η απογραφή του 2011 αναδεικνύει την πτωτική τάση του πληθυσμού στην Ελλάδα από το 2001 και μετέπειτα. Παρατηρούμε ότι την τελευταία δεκαετία (2011-2021) έχουμε πτώση 3,5%, το οποίο μεταφράζεται σε περίπου 384.000 λιγότερα άτομα, ενώ εάν λάβουμε υπόψη την τελευταία εικοσαετία (2001-2021), η πτώση πλησιάζει το 5%, ήτοι περίπου 532.000 λιγότερα άτομα.

Όλα αυτά, δυστυχώς, επιβεβαιώνουν το σενάριο της δημογραφικής πορείας του πληθυσμού της χώρας μας, το οποίο εκτιμά να απαριθμούμε μόλις 8.000.000 κατοίκους το 2050. Εκτός από την αλματώδη μείωση, θα πρέπει να λάβουμε υπόψη και την ηλικιακή δομή του πληθυσμού, καθώς αναμένεται το 36% των 8.000.000 κατοίκων να είναι άνω των 65 ετών.

Όλοι μπορούμε να καταλάβουμε, λοιπόν, τι επιπτώσεις έχει αυτό σε όλους τους τομείς της ζωής μας, όπως η κοινωνική πολιτική, η οικονομία, οι συντάξεις και η εκπαίδευση.

Η HOPEgenesis από το 2018 πραγματοποιεί εμπεριστατωμένες έρευνες με κορυφαία Πανεπιστημιακά Ιδρύματα, με σκοπό την τεκμηρίωση και τη στοιχειοθέτηση του ζητήματος της υπογεννητικότητας. Το 2019 κάναμε, σε συνεργασία με το Τμήμα Στατιστικής και Ασφαλιστικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Πειραιά, μελέτη με τίτλο «Διερεύνηση των παραγόντων που δημιουργούν το πρόβλημα της υπογεννητικότητας στην Ελλάδα», η οποία καταγράφει τους λόγους, τα διαφορετικά αίτια και τους διάφορους τρόπους αντιμετώπισης της υπογεννητικότητας στην Ελλάδα ανά γεωγραφική περιοχή.

Το 2021, με τη συνδρομή της Ιατρικής Ομάδας του ΕΚΠΑ, εξετάσαμε την υπογεννητικότητα από την κοινωνική πτυχή των τάσεων και των αντιλήψεων των νέων σε σχέση με τη γνώση της αναπαραγωγικής υγείας και της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Η έρευνα επισημαίνει την ελλιπή γνώση της γυναίκας περί της φθίνουσας γονιμότητας, με αποτέλεσμα τον λάθος προγραμματισμό της οικογενειακής ζωής.

Την ίδια χρονιά ολοκληρώθηκε και η δεύτερη έρευνά μας με το Πανεπιστήμιο Πειραιώς, με τίτλο «Τεκνοποιία και μητρότητα στην Ελλάδα σήμερα: Στάσεις, αντιλήψεις, ανάγκες», η οποία αναδεικνύει τους κυριότερους δημογραφικούς παράγοντες στη στάση, που παρουσιάζουν οι γονείς, ως προς την τεκνοποιία και τη μητρότητα, όπως η ηλικία, ο τόπος διαμονής, η εργασία, το εκπαιδευτικό επίπεδο και το οικογενειακό εισόδημα.

Τον Σεπτέμβριο 2022, θα ξεκινήσουμε τη νέα μας μελέτη, αυτή τη φορά με το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών, που θεωρούμε ότι θα συμβάλει καθοριστικά στην προσέγγιση του μείζονος δημογραφικού ζητήματος.

Πώς ξεκίνησε η δράση της HOPEgenesis και σε ποιους τομείς δραστηριοποιείται σε σχέση με την υπογεννητικότητα;

Από το 2007 ταξιδεύω εθελοντικά με ομάδα γιατρών και εθελοντών στα νησιά του Αιγαίου. Στα ταξίδια αυτά παρατήρησα πως οι γυναίκες σταμάτησαν να κάνουν παιδιά και οι λίγες γυναίκες, που κυοφορούσαν, είχαν ελάχιστη έως μηδενική ιατρική παρακολούθηση.

Ως άνθρωπος και ως γιατρός δεν μπορούσα να το δεχτώ για μια ευρωπαϊκή χώρα στον 21ο αιώνα. Αιτία της ευαισθητοποίησής μας ήταν το αντικειμενικό ζήτημα της υπογεννητικότητας, ένα μείζον πρόβλημα με τεράστιες διαστάσεις σε κάθε τομέα της ζωής μας, που απειλεί το μέλλον της χώρας. Κάνοντας την ανάγκη πράξη, και επειδή η μητρότητα είναι δικαίωμα και όχι προνόμιο, το 2015 ιδρύσαμε την HOPEgenesis, με σκοπό να παρέχουμε ολοκληρωμένη ιατρική περίθαλψη και υποστήριξη στις γυναίκες, που μένουν σε απομακρυσμένα ηπειρωτικά χωριά και ακριτικά νησιά, με περιορισμένη πρόσβαση σε ιατρικές υποδομές, από τη στιγμή που μένουν έγκυοι έως και την ημέρα του τοκετού τους. Το 1ο μωρό της HOPEgenesis, είναι ο Μηνάς από την Θύμαινα, που σήμερα είναι 6 ετών!

H HOPEgenesis αυτή τη στιγμή δραστηριοποιείται σε περισσότερες από 350 απομακρυσμένες περιοχές, 317 ηπειρωτικές περιοχές και 40 νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου πελάγους. Συνεργάζεται με 25 ιατρικά κέντρα σε Αθήνα και επαρχία (δημόσια και ιδιωτικά) και η ιατρική της ομάδα αποτελείται από περισσότερους από 50 γιατρούς, μαίες και άλλους επαγγελματίες υγείας, που βρίσκονται σε 15 διαφορετικά μέρη της Ελλάδας.

Μέχρι σήμερα περισσότερες από 550 οικογένειες έχουν ωφεληθεί από το πρόγραμμα σε περιοχές, που για περισσότερα από τρία έως πέντε χρόνια υπήρχαν είτε ελάχιστες έως μηδενικές γεννήσεις, είτε μεγάλο αρνητικό ισοζύγιο γεννήσεων-θανάτων. Με αυτόν τον τρόπο ενισχύεται άμεσα και ο οικονομικός και ο κοινωνικός ιστός των περιοχών αυτών.

Ποιοι είναι οι πυλώνες δράσης της HOPEgenesis;

Η αποστολή της HOPEgenesis πραγματοποιείται μέσα από τους παρακάτω πυλώνες:

1. Υιοθεσίες ακριτικών περιοχών και απομακρυσμένων νησιών: καλύπτοντας όλα τα έξοδα κύησης, τοκετού, μεταφοράς και διαμονής των εγκύων σε συνεργαζόμενα νοσοκομεία και ιατρικά κέντρα. Οι περιοχές αυτές παρουσιάζουν αρνητικό ισοζύγιο γεννήσεων-θανάτων και οι γυναίκες-κάτοικοι έχουν περιορισμένη πρόσβαση σε ιατρικές-μαιευτικές υποδομές. Σκοπός της HOPEgenesis είναι όλες οι γυναίκες να έχουν ίσα δικαιώματα απέναντι στη μητρότητα, ανεξάρτητα από τον τόπο κατοικίας τους και την οικονομική τους κατάσταση.

2. Παροχή υπηρεσιών θεραπείας υπογονιµότητας (IVF): καλύπτοντας τα έξοδα θεραπειών ivf για τις γυναίκες, που επιθυμούν να κυοφορήσουν, αλλά αντιμετωπίζουν προβλήματα γονιμότητας. Το πρόγραμμα εφαρμόζεται ήδη σε 28 νησιά και στους Δήμους Ζαγορίου, Αγράφων και Αργιθέας.

3. Απομακρυσμένη ιατρική παρακολούθηση ωφελούμενων: επιτυγχάνεται μέσω εξελιγμένων και πρωτοπόρων ιατρικών συσκευών Bluetooth και μιας ειδικά διαμορφωμένης πλατφόρμας, ώστε να εξασφαλίζεται η ασφάλεια των εγκύων και των μωρών τους ανά πάσα στιγμή.

4. Κέντρα απασχόλησης παιδιών προσχολικής ηλικίας και βρεφονηπιακοί σταθμοί: ίδρυση, κατασκευή και επάνδρωση κέντρων απασχόλησης παιδιών προσχολικής ηλικίας και παιδικών σταθμών στις περιοχές δράσης της HOPEgenesis.

5. Διεξαγωγή ερευνών: με σκοπό την τεκμηρίωση και τη στοιχειοθέτηση του ζητήματος της υπογεννητικότητας, η HOPEgenesis αναθέτει σε μεγάλα Ακαδημαϊκά Ιδρύματα την εκπόνηση μελετών. Ερευνά και τεκμηριώνει το μείζον θέμα της υπογεννητικότητας στην Ελλάδα.

6. Σχεδιασμός του προγράμματος “H νταντά της γειτονιάς”: πρόγραμμα που αφορά στη στελέχωση της επιδοτούμενης φύλαξης παιδιών, προκειμένου να υποστηριχθούν οι εργαζόμενες μητέρες σε αστικές και σε ημιαστικές περιοχές. Η HOPEgenesis δημιουργεί ποιοτικές, προσιτές και διαφοροποιημένες υπηρεσίες φροντίδας και μέριμνας βρεφών και νηπίων, με σκοπό να μπορούν οι Ελληνίδες να συνδυάσουν την απασχόληση με τη μητρότητα.

7. Διοργάνωση ημερίδων και συνεδρίων: με σκοπό την ενημέρωση, την ευαισθητοποίηση (raise awareness) και την εκπαίδευση φορέων, καθώς και του γενικού πληθυσμού για το θέμα του δημογραφικού και τις επιπτώσεις του.

8. Συμμετοχή στο Πρόγραμμα “Αναγέννηση” στις εθνικής σημασίας περιοχές: το πρόγραμμα εφαρμόζεται με στόχο την αναβίωση των περιοχών αυτών και την ενίσχυση του γηγενούς Ελληνικού πληθυσμού, το οποίο υλοποιείται υπό την αιγίδα της Α.Ε. της Προέδρου της ∆ηµοκρατίας, Κατερίνας Σακελλαροπούλου, στα Αντικύθηρα, στη Γαύδο, στο Καστελλόριζο και στα Διαπόντια Νησιά (Οθωνοί, Ερείκουσα, Μαθράκι).

9. Πρόγραμμα Fertility Awareness Campaign for Greece: στόχος μας είναι η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση του ευρύτερου κοινού σε θέματα αναπαραγωγικής υγείας και η οικονομική στήριξη γυναικών, που αντιμετωπίζουν θέματα υπογονιμότητας.

Στην τελευταία απογραφή η μοναδική Περιφέρεια της Ελλάδας, που παρουσιάζει αύξηση πληθυσμού, είναι η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου. Πώς έχει συμβάλλει η HOPEgenesis στο γεγονός αυτό;

Η HOPEgenesis από το 2016 στηρίζει την πλειοψηφία των νησιών της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, η οποία, όπως πολύ σωστά λέτε, σύμφωνα με την πρόσφατη απογραφή της ΕΛΣΤΑΤ, ήταν η μόνη που παρουσίασε αύξηση πληθυσμού κατά 5%!

Συγκεκριμένα η HOPEgenesis δραστηριοποιείται στο Αγαθονήσι, στο Καστελλόριζο, στη Νίσυρο, στην Τήλο, στη Χάλκη, στην Κάσο, στην Αστυπάλαια, στην Πάτμο, στη Σίκινο, στις Μικρές  Κυκλάδες, στην Ανάφη, στην Κίμωλο, στη Φολέγανδρο και στους Λειψούς, παρέχοντας δωρεάν όλα τα έξοδα εγκυμοσύνης, εξετάσεων, μεταφοράς, διαμονής και τοκετού σε συνεργαζόμενα νοσοκομεία και ιατρικά κέντρα. Μέχρι σήμερα, μέσω του προγράμματός μας στα παραπάνω νησιά, έχουν γεννηθεί περισσότερα από 200 παιδιά και αναμένουμε ακόμα 35 τους προσεχείς μήνες!

Η HOPEgenesis, εκτός από την πλήρη οικονομική κάλυψη των εγκύων, στηρίζει περαιτέρω τα νέα ζευγάρια με τη δωρεάν παροχή θεραπειών IVF. Ήδη έχει πραγματοποιηθεί εξωσωματική γονιμοποίηση σε ωφελούμενες από τα νησιά της Πάτμου και της Σικίνου, ενώ είμαστε σε διαδικασία ένταξης γυναικών και από άλλα νησιά, που επιθυμούν να τεκνοποιήσουν, αλλά αντιμετωπίζουν θέματα γονιμότητας.

Τέλος, δημιουργούμε Δημοτικούς Παιδικούς Σταθμούς σε αρκετούς Δήμους, μεταξύ των οποίων και νησιά της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου. Οι πρώτοι Παιδικοί Σταθμοί κατασκευάστηκαν στην Πάτμο και στους Λειψούς και ακολουθούν το Καστελλόριζο, η Τήλος, η Τήλος, η Κάσος, η Χάλκη, η Ανάφη, το Κουφονήσι και η Νίσυρος.

Η δράση αυτή αποτελεί το εύλογο επόμενο βήμα του προγράμματός μας, την υποστήριξη, δηλαδή, των νέων μαμάδων, των νέων γονιών, με τη δημιουργία παιδικών σταθμών, ώστε να μπορεί να συνδυαστεί η ανατροφή παιδιών με την εργασία.

Εδώ θα ήθελα να τονίσω ότι το έργο μας και τα αποτελέσματα της πρωτοβουλίας μας οφείλονται στη συνεργασία μας με στρατηγικούς συνεργάτες, όπως είναι οι μεγάλοι χορηγοί μας και οι δωρητές, οι τοπικοί και οι κρατικοί φορείς, τα Πανεπιστημιακά Ιδρύματα, οι εθελοντές μας. Η απόληξη αυτών των σχέσεων είναι και η επίτευξη των στόχων μας. Εξάλλου, το πολυπαραγοντικό ζήτημα του δημογραφικού δεν μπορεί να αντιμετωπισθεί με μεμονωμένες κινήσεις, αλλά με συλλογική ουσιαστική προσπάθεια από τη σύμπραξη Δημοσίου και Ιδιωτικού φορέα, ακαδημαϊκών και της Κοινωνίας των Πολιτών, στην διαμόρφωση ενός πλαισίου κοινής δράσης, με σκοπό της αντιμετώπιση της υπογεννητικότητας και τη στήριξη της οικογένειας στην Ελλάδα.

Διαβάστε επίσης

Αντίστροφη μέτρηση για τον προσωπικό γιατρό – Πότε ανοίγει η πλατφόρμα εγγραφής των πολιτών