Πανδημία: «Χαοτικός» ο ρόλος της έλευσης του καλοκαιριού

Πολυδιάστατος αναμένεται να είναι ο ρόλος της έλευσης του καλοκαιριού στην εξέλιξη της πανδημίας του νέου κορονοϊού, βάσει των πιο πρόσφατων επιστημονικών στοιχείων.

Ενώ η ελπίδα ότι η αύξηση της θερμοκρασίας μπορεί να καταστείλει σημαντικά τη δραστηριότητα του ιού έχει αρχίσει και ξεθωριάζει, περιβαλλοντικές μελέτες καταδεικνύουν ότι τα καλοκαίρια από δω και στο εξής θα είναι ακόμα πιο ευαίσθητα στην ηλιακή ακτινοβολία, ανεβάζοντας τη θερμοκρασία στα ύψη.

Οι υψηλές θερμοκρασίες από την πλευρά τους επιβαρύνουν την υγεία των ευπαθών ομάδων, οι οποίες κινδυνεύουν περισσότερο από τη λοίμωξη που προκαλεί ο κορονοϊός (Covid-19), καθιστώντας σε πολλές περιπτώσεις απαραίτητη τη χρήση κλιματιστικών. Τα κλιματιστικά, όμως, υπάρχει κίνδυνος να τον διασπείρουν.

Θετικό στοιχείο αποτελεί το γεγονός ότι το καλοκαίρι μειώνεται ο συγχρωτισμός σε εσωτερικούς χώρους, εντούτοις, αυτό δεν σημαίνει ότι ο συγχρωτισμός δεν αυξάνει την πιθανότητα μετάδοσης του ιού και στους εξωτερικούς.

Τέλος, δύσκολη εξίσωση παραμένει το θέμα της επανεκκίνησης του τουρισμού, με πολλά αναπάντητα ερωτήματα να αναζητούν απαντήσεις. Όπως τόνισε ο εκπρόσωπος του υπουργείου Υγείας για το θέμα του κορονοϊού, καθηγητής Σωτήρης Τσιόδρας, την Πέμπτη (15/5/2020),  «το ζητούμενο είναι να βρεθεί η χρυσή τομή ανάμεσα στη δημόσια υγεία και την οικονομία», ένα εγχείρημα που μόνο εύκολο δεν μπορεί να χαρακτηριστεί.

Ο ρόλος της θερμοκρασίας

Πολλοί ερευνητές έχουν επιχειρήσει να εξετάσουν τη σχέση της θερμοκρασίας και της υγρασίας με τη δραστηριότητα του νέου κορονοϊού, ωστόσο, τα αποτελέσματα παραμένουν ασαφή.

Ένας από τους λόγους είναι το γεγονός ότι η θερμοκρασία και η υγρασία μπορεί να διαφέρουν αρκετά ανά περιοχή του πλανήτη, ενώ κάποια στελέχη του ιού μεταλλάσσονται ανάλογα με το περιβάλλον. Αυτό σημαίνει ότι καταφέρνουν να επιβιώσουν και να ευδοκιμήσουν σε διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές, αλλά και κλιματολογικές συνθήκες.

Κι ενώ η εμπειρία δείχνει ότι οι ιογενείς ασθένειες υποχωρούν κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, δεν φαίνεται να συμβαίνει το ίδιο με τον νέο κορονοϊό. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν χώρες όπως η Αυστραλία και το Ιράν, στις οποίες η COVID-19 εξαπλώθηκε πολύ γρήγορα παρά την υψηλή θερμοκρασία και την υγρασία περιβάλλοντος.

Σύμφωνα με επιστήμονες από τις ΗΠΑ και τον Καναδά, η διασπορά της νόσου μειώνεται μόλις κατά 1,5% σε θερμοκρασίες από 25 βαθμούς Κελσίου και πάνω, ενώ ερευνητές από το MIT και το Harvard, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι καιρικές συνθήκες μπορεί να επηρεάζουν τον ιό, αλλά δεν αρκούν για να επιφέρουν μια σημαντική αλλαγή στην πανδημία.

Μέτρια μείωση του περιορισμού της νόσου COVID-19 καταγράφηκε, επίσης, σε κάποιες άλλες μελέτες που έγιναν σε περιοχές με θερμό κλίμα. Στα συμπεράσματα τους οι επιστήμονες τόνισαν τη σημασία των περιοριστικών μέτρων και των παρεμβάσεων δημόσιας υγείας.

Όπως αναφέρουν οι ερευνητές, μεγάλο ρόλο στην εξάπλωση του κορονοϊού -ανεξαρτήτως κλιματολογικών συνθηκών- διαδραματίζει το γεγονός ότι ο παγκόσμιος πληθυσμός δεν έχει ανοσία. Άρα, όσο οι λαοί δεν έχουν αντισώματα απέναντι στον νέο ιό αυτός δεν χρειάζεται ευνοϊκές συνθήκες για να επεκταθεί.

Πιο ευπαθείς οι ευπαθείς ομάδες

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) της περιφέρειας της Ευρώπης προέβη πρόσφατα σε συστάσεις προς το κοινό και τις κυβερνήσεις, σημειώνοντας ότι δεν υπάρχουν στοιχεία ότι η έκθεση στον ήλιο ή σε θερμοκρασίες άνω των 25° Κελσίου, προλαμβάνει ή θεραπεύει την COVID-19.

«Σε μεγάλο μέρος της ευρωπαϊκής περιφέρειας, πρέπει να προετοιμαστούμε για ένα μακρύ, ζεστό καλοκαίρι», αναφέρει σε ανακοίνωση, τονίζοντας ότι οι μετεωρολογικές υπηρεσίες αναμένουν το φετινό καλοκαίρι να είναι πιο θερμό και ξηρό απ’ ό,τι συνήθως στην περιοχή.

Σύμφωνα με τον ΠΟΥ Ευρώπης αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό φέτος, λόγω της πανδημίας του κορονοϊού, η οποία εντείνει τα προβλήματα που προκαλούνται από τις μεγαλύτερες περιόδους ζεστού καιρού.

Όπως αναφέρεται, οι επιστήμονες συμφωνούν ότι η κλιματική αλλαγή θα αυξήσει το φορτίο των ασθενειών που σχετίζονται με τη θερμότητα, αν δεν προσαρμοστούν οι χώρες στα νέα δεδομένα. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό προκειμένου να αποφευχθεί η επιπρόσθετη επιβάρυνση στα συστήματα υγείας, σε μια περίοδο που ήδη δοκιμάζονται σε μεγάλο βαθμό με τη νοσηλεία ασθενών με COVID-19.

Κάθε χρόνο, οι υψηλές θερμοκρασίες επηρεάζουν την υγεία πολλών ανθρώπων, ιδιαίτερα ηλικιωμένων, νηπίων, ανθρώπων οι οποίοι εργάζονται σε εξωτερικούς χώρους και χρονίως πασχόντων. Η ζέστη μπορεί να προκαλέσει εξάντληση και θερμοπληξία και να επιδεινώσει υφιστάμενες παθήσεις, όπως καρδιαγγειακές, αναπνευστικές, νεφρικές ή ψυχικές.

Οι οδηγίες

Ο ΠΟΥ Ευρώπης αναφέρει ότι κατά τη διάρκεια περιόδων με ζεστό καιρό είναι σημαντικό να παραμένουν οι πολίτες υπό δροσερές συνθήκες, έτσι ώστε να αποφευχθούν οι δυσμενείς επιδράσεις στην υγεία από τη θερμότητα.

«Μείνετε μακριά από την ζέστη. Αποφύγετε, να βγείτε έξω και να επιδοθείτε σε  επίπονες δραστηριότητες κατά τη διάρκεια της θερμότερης περιόδου της ημέρας.

Παραμείνετε στη σκιά, μην αφήνετε παιδιά ή ζώα σε σταθμευμένα οχήματα και αν είναι απαραίτητο ή δυνατό περάστε 2 με 3 ώρες την ημέρα σε ένα δροσερό μέρος, ακολουθώντας τους κανόνες για σωματική απόσταση τουλάχιστον ενός μέτρου από άλλους.

Διατηρήστε το σπίτι σας δροσερό. Χρησιμοποιήστε την νυχτερινή αύρα για να δροσίσετε το σπίτι σας. Μειώσετε το θερμικό φορτίο κατά τη διάρκεια της ημέρας χρησιμοποιώντας περσίδες ή παντζούρια.

Διατηρήστε το σώμα σας δροσερό και ενυδατωμένο. Χρησιμοποιήστε ελαφριά και χαλαρά ρούχα και κλινοσκεπάσματα, κάνετε δροσερά ντουζ ή μπάνια και πίνετε νερό τακτικά, αποφεύγοντας ζαχαρούχα και αλκοολούχα ποτά ή ποτά με καφεΐνη.

Αποφύγετε την έκθεση στον ήλιο ή σε θερμοκρασίες άνω των 25° Κελσίου, καθώς δεν υπάρχουν στοιχεία ότι προλαμβάνει ή θεραπεύει την COVID-19 και αυξάνει τον κίνδυνο εγκαυμάτων και ασθενειών που σχετίζονται με τη ζέστη» συμβουλεύει ο Οργανισμός.

Ο κίνδυνος των κλιματιστικών

Την ίδια στιγμή που προβλέπεται ένα «καυτό» καλοκαίρι, αρχής γενομένης από αυτό το Σαββατοκύριακο, στο μικροσκόπιο τίθεται η λειτουργία και χρήση των κλιματιστικών, καθώς σύμφωνα με δημοσιευμένα στοιχεία, η χρήση αλλά και η κατεύθυνση ροής του αέρα ενδεχομένως να διευρύνουν την ακτίνα διασποράς σωματιδίων του ιού γύρω από έναν άνθρωπο που νοσεί.

Σύμφωνα με τον κο Τσιόδρα, η χρήση του κλιματιστικού και ειδικά με ανακύκλωση του αέρα, πρέπει να αποφεύγεται κατά την περίοδο της επιδημίας, κυρίως όταν υπάρχει περιστατικό κορονοϊού μέσα στο σπίτι. Η ροή του αέρα πρέπει να γίνεται με τα ανοιχτά παράθυρα, έτσι ώστε να αερίζεται καλά ο χώρος, πρακτική που ούτως ή άλλως εντάσσεται στους κανόνες υγιεινής.

«Είναι σημαντικό το θέμα των κλιματιστικών, ιδιαίτερα σε μια χώρα η οποία ασφυκτιά από τον καλοκαιρινό καύσωνα», σημείωσε ο κος Τσιόδρας κατά τη διάρκεια της τακτικής ενημέρωσης την Πέμπτη, επισημαίνοντας ότι μεγαλύτερη προσοχή πρέπει να δίνεται στους δημόσιους κλειστούς χώρους.

«Θέλει πολλή προσοχή, θέλει κατ’ αρχάς μια τεχνική συντήρηση, να δει κανείς τις προδιαγραφές των συστημάτων που έχει και αν μπορεί να λειτουργήσει με άλλους μηχανισμούς κλιματισμού, ιδιαίτερα σε ευαίσθητους χώρους, όπως οι Μονάδες Εντατικής Θεραπείας. Προωθείται η συνεχής και 24ωρη χρήση των μονάδων, σύμφωνα με αναλυτικές οδηγίες που έχει εκδώσει το Υπουργείο Υγείας και είναι στην ιστοσελίδα του», επισήμανε ο κ. Τσιόδρας.

Τελικά ευνοεί ή όχι το καλοκαίρι την πανδημία; Τα διαθέσιμα επιστημονικά στοιχεία δεν μας επιτρέπουν να έχουμε προσδοκίες για μια θετική επιρροή που μπορεί να καθορίσει την εξέλιξη της υγειονομικής κρίσης.

Τόσο οι διεθνείς οργανισμοί, όσο και οι ανά τον κόσμο επιστήμονες συμφωνούν ότι ο παράγοντες που θα διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο και κατά την περίοδο του καλοκαιριού είναι η εφαρμογή καλών πρακτικών δημόσιας υγείας καθώς και η τήρηση της φυσικής απόστασης και των κανόνων υγιεινής, όπως το τακτικό πλύσιμο των χεριών, το βήξιμο ή φτάρνισμα στο εσωτερικό του αγκώνα ή σε χαρτομάντιλο και η αποφυγή αγγίγματος του προσώπου.