Το μικρό έντομο που μπορεί να στοιχίσει 625 εκατ. δολάρια στη Σουηδία

Οι τεράστιες δασικές πυρκαγιές που έπληξαν τη Σουηδία πέρυσι δεν είναι η μόνη απειλή που πρέπει να αντιμετωπίσουν οι δασικές εταιρείες, καθώς η κλιματική αλλαγή κάνει τα καλοκαίρια θερμότερα και ξηρότερα. Υπάρχει ένας πολύ μικρότερος σε μέγεθος – αλλά πιθανόν μεγαλύτερος – κίνδυνος που κρύβεται στο δάσος.

Το ευρωπαϊκό σκαθάρι φλοιού ερυθρελάτης Ips typographus έχει μέγεθος περίπου 4 χιλιοστά. Πολλά από αυτά μπορούν να χωρέσουν μέσα σε ένα νύχι. Αλλά το σκαθάρι έβλαψε περισσότερο ξύλο πέρυσι από όσο οι καταστροφικές πυρκαγιές που έπληξαν τη Σουηδία. Και καθώς τα έντομα ευδοκιμούν σε όλο και πιο ζεστό και ξηρό καιρό, οι ζημιές που προκαλούν πιθανότατα θα αυξηθούν.

Ένα δυσμενές σενάριο από τη Σουηδική Υπηρεσία Δασών εκτιμά ότι φέτος θα μπορούσαν να καταστρέψουν 12,5 εκατομμύρια κυβικά μέτρα ξύλου, κοστίζοντας ως και 6 δισεκατομμύρια κορώνες (625 εκατομμύρια δολάρια). Αυτό ισοδυναμεί με περισσότερο από το 15% της ετήσιας υλοτομίας. Στο βασικό της σενάριο, προβλέπει ζημιά παρόμοια με τα περσινά 3 έως 4 εκατομμύρια κυβικά μέτρα.

Τα δεινά που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή συσσωρεύονται. Οι ασυνήθιστα ήπιοι χειμώνες μετατρέπουν άλλοτε παγωμένα εδάφη σε πυκνή λάσπη ικανή να καταπιεί οχήματα 25 τόνων. Τα θερμότερα καλοκαίρια αυξάνουν τον κίνδυνο πυρκαγιών, που πέρυσι ανάγκασαν πολλές εταιρείες να σταματήσουν προσωρινά τις επιχειρήσεις τους, καθώς η χώρα χρειάστηκε να ζητήσει βοήθεια από την Ευρωπαϊκή Ένωση για να αντιμετωπίσει τις ανεξέλεγκτες φλόγες.

Αν και το σκαθάρι δεν είναι μια νέα άφιξη, αποτελεί πλέον μια μεγαλύτερη απειλή επειδή η υπερθέρμανση του πλανήτη έχει άμεση επίδραση στις φυσικές άμυνες κατά των παρασίτων. Η ερυθρελάτη ευδοκιμεί σε υγρά και κρύα καλοκαίρια και μπορεί να πνίξει τους απρόσκλητους επισκέπτες της στη ρητίνη, όμως κατά τη διάρκεια καυτών ξηρών περιόδων οι άμυνές της εξασθενούν, επιτρέποντας στα σκαθάρια να πολλαπλασιάζονται πολύ πιο εύκολα.

Προς μεγάλη πικρία των ιδιοκτητών δασών, τα μικροσκοπικά έντομα έχουν επίσης προτίμηση στα πιο ακριβά δέντρα, προτιμώντας τα μεσαίας έως μεγάλης ηλικίας ή μεταξύ 40 και 100 ετών.

«Η αξία του ξύλου μειώνεται δραματικά, από την ξυλεία μέχρι τα καύσιμα», δήλωσε ο Hans Kallsmyr, συντονιστής ζημιών στη Σουηδική Δασική Υπηρεσία.

Ο οργανισμός έχει δημιουργήσει τώρα μια ομάδα εργασίας για την αντιμετώπιση κρίσεων μαζί με τη βιομηχανία για την καταπολέμηση της απειλής. Το κλειδί είναι να εντοπιστούν, να κοπούν και να αφαιρεθούν τα κατεστραμμένα δέντρα μόλις το έντομο αρχίσει να πολλαπλασιάζεται την άνοιξη. Ορισμένες εταιρείες χρησιμοποιούν ακόμη και τεχνητή νοημοσύνη, αλγορίθμους και δορυφορικές φωτογραφίες για την παρακολούθηση επιθέσεων του σκαθαριού.

Αλλά ακόμα και όταν ληφθούν όλα τα σωστά μέτρα, μπορούν να ελέγξουν μόνο το 25% με 30% του κινδύνου περαιτέρω μόλυνσης, σύμφωνα με τον Torbjorn Elofson, περιφερειακό διευθυντή της Holmen Skog AB. Τα υπόλοιπα εξαρτώνται από τις καιρικές συνθήκες, είπε.

«Ο λόγος για τις εκτεταμένες επιθέσεις πέρυσι ήταν ότι το δάσος ήταν τόσο στεγνό που έγινε ευάλωτο», δήλωσε ο Elofson. «Το δάσος εξαρτάται από τη βροχή να αναπτυχθεί και να είναι ανθεκτικό».

Μια ερυθρελάτη πρέπει κατά προτίμηση να αναπτυχθεί για 50 χρόνια πριν τελικά κοπεί. Σε εκείνο το σημείο, ο εξαιρετικά ξηρός καιρός που γνώρισε η Σουηδία το περασμένο καλοκαίρι θα μπορούσε να γίνει η νέα κανονικότητα, σύμφωνα με τον Gunnar Isacsson, οικολόγο της δασικής υπηρεσίας.

Σήμερα συμβουλεύει τους ιδιοκτήτες των δασών να αρχίσουν να φυτεύουν περισσότερα άλλα δέντρα πέρα από την ερυθρελάτη για να διαφοροποιηθούν.

Αυτό θα αφήσει σίγουρα το σκαθάρι χωρίς τα αγαπημένα του δέντρα, αλλά θα μπορούσε επίσης να προκαλέσει τεράστιες αλλαγές στον φυσικό βιότοπο της Σουηδίας.