Γιατί ένας παλιός επαναστάτης είναι το κλειδί στον πιο πολύπλοκο γρίφο του Brexit

Τι ρόλο παίζει ένας παλιός Ιρλανδός επαναστάτης στη σημερινή διαμάχη για το Brexit;

Ίσως σημαντικό. Με τις συζητήσεις ανάμεσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το Ηνωμένο Βασίλειο να βρίσκονται σε στασιμότητα όσον αφορά το πώς θα αποτραπεί ένα σκληρό σύνορο στο νησί της Ιρλανδίας, η ιστορία βοηθά στην εξήγηση της ασυμβίβαστης στάσης του πρωθυπουργού Leo Varadkar. Αξιωματούχοι στο Λονδίνο και στο Δουβλίνο δείχνουν μία ηρωική φιγούρα στην ιρλανδική ιστορία: τον Michael Collins, τον οποίο υποδύθηκε το 1996 ο Liam Neeson σε χολιγουντιανή ταινία για την ιρλανδική ανεξαρτησία.

Κάποιοι θεωρούν τον Collins προδότη του ιδανικού της ενωμένης Ιρλανδίας και ο Varadkar, καλός μαθητής της ιστορίας, είναι αποφασισμένος να μη μείνει στην ιστορία για έναν νέο διαμελισμό.

Ο Collins ήταν επικεφαλής της ιρλανδικής αντιπροσωπείας που μετέβη στο Λονδίνο το 1921 για να διαπραγματευτεί την ανεξαρτησία από το Ηνωμένο Βασίλειο. Επέστρεψε με έναν συμβιβασμό, την Αγγλοϊρλανδική Συνθήκη, η οποία εν τέλει χώρισε την Ιρλανδία στις 26 κομητείες του νότου και τις έξι που έγιναν η Βόρεια Ιρλανδία. Στο τέλος, αυτό οδήγησε σε έναν αιματηρό εμφύλιο πόλεμο και την κατοπινή δολοφονία του Collins το 1922.

Αν και δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι τα γεγονότα θα μπορούσαν να ξεφύγουν από κάθε έλεγχο με παρόμοιο τρόπο, ο Varadkar έχει επίγνωση της παρακαταθήκης του. Ο κύριος λογογράφος του είναι ένας ιστορικός του Trinity College Dublin.

Με την υποστήριξη της ΕΕ, ο Varadkar έχει παραμείνει αμετακίνητος στην απαίτησή του να μην υπάρξει σκληρό σύνορο στο νησί της Ιρλανδίας, ως αποτέλεσμα του Brexit. Και έχει προχωρήσει περαιτέρω: η κυβέρνησή του δεν θα χτίσει σύνορα ανάμεσα στη Βόρεια Ιρλανδία και την Ιρλανδία σε καμία περίπτωση, ακόμα και στην περίπτωση ενός άτακτου διαχωρισμού που θα αφήσει το Ηνωμένο Βασίλειο και την ΕΕ χωρίς καμία συμφωνία για το εμπόριο ή τους κοινούς κανονισμούς. Η στάση αυτή έχει εγείρει ανησυχίες στην υπόλοιπη ΕΕ, όπου αξιωματούχοι λένε ότι κάποιου είδους σύνορο θα ήταν απαραίτητο για να προστατευθεί η ενιαία αγορά.

Τα σημεία ελέγχου στα σύνορα στην Ιρλανδία ουσιαστικά εξαφανίστηκαν ως αποτέλεσμα της ειρηνευτικής διαδικασίας στη δεκαετία του 1990, που κατέστη εφικτή επειδή και οι δύο χώρες ήταν στην ενιαία αγορά της ΕΕ. Τα σύνορα είναι τώρα σε μεγάλο βαθμό αόρατα. Αν επέστρεφαν, κάποιοι ανησυχούν ότι θα μπορούσε να υπάρξει αναστάτωση, αν όχι βία.

Στους Ιρλανδούς αξιωματούχους έχει σε μεγάλο βαθμό απαγορευθεί να κάνουν οποιονδήποτε λεπτομερή σχεδιασμό για συνοριακούς ελέγχους μετά το Brexit, σύμφωνα με άνθρωπο με γνώση του ζητήματος.

“Όταν είπα ότι δεν θα αφήσουμε τους ανθρώπους της Βόρειας Ιρλανδίας πίσω ξανά, το εννοούσα”, είπε τον Μάρτιο στη Βουλή ο Varadkar.

Το να αποφευχθεί η επιστροφή των σημείων ελέγχου κατά μήκος των συνόρων μήκους 500 χιλιομέτρων είναι το πιο περίπλοκο ζήτημα που έχει απομείνει στις συζητήσεις για το “διαζύγιο” με το Ηνωμένο Βασίλειο, σύμφωνα με τον επικεφαλης διαπραγματευτή για το Brexit, Michel Barnier.

Χωρίς συμφωνία για τα σύνορα, δεν θα υπάρξει συμφωνία αποχώρησης. Αυτό μπορεί να οδηγήσει στην άτακτη αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ με μία χαοτική νομική εκκρεμότητα. Ακόμα και τότε, τα σύνορα δεν θα επανέλθουν, είπε ο Varadkar. Δεν υπάρχει κανένα μυστικό σχέδιο για να επιτευχθεί αυτό, λένε αξιωματούχοι, απλώς μία απόλυτη αποφασιστικότητα να το αποφύγουν.

“Το καταστήσαμε εξαιρετικά σαφές σε όλους ότι αυτό είναι κάτι που δεν μπορούμε να αποδεχθούμε”, είπε ο Varadkar σε δημοσιογράφους στο Κέρι, στο προγονικό του σπίτι του Daniel O’Connell. Ο O’Connell πάλεψε για τα δικαιώματα των καθολικών στον 19ο αιώνα και μνημονεύεται ως ο Μεγάλος Απελευθερωτής.